+0 به یه ن
مسئولان در کشور ما، در مصاحبه هایشان حرف کتره ای زیاد می زنند. آماری که می دهند دقیق نیست. دقیق که چه عرض کنم! گاه حتی یک مرتبه بزرگی از آمار واقعی که دارند متفاوت هست. همین طوری عدد می پرانند. نه لزوما به این علت که آمار درست ندارند و یا در ذهن، عدد درست را به خاطر نمی آورند! به خاطر جواب سربالا دادن به مطبوعات و به هیچ گرفتن آنها.
همین آمارهای غلط دادن، باعث می شود بین مردم اختلاف ها بیافتد. با یک تیر چند نشان می زنند و به خصوص به هدف دیرینه «اختلاف بیانداز و حکومت کن» خوب می رسند. در دوره اول روحانی گاه من روزی چند بار اخبار تخصیص اعتبار به ستاد احیای دریاچه اورمیه را دنبال می کردم. شاهد بودم که چندین بار مسئولان به طور کتره ای پرانده بودند که تا الان، فلان مقدار پول داده شده است. من آمار دقیق را داشتم و می دانستم لافِ آنها، غلط هست. اما همان رقمی که پرانده بودند در استان های جنوبی کشور غوغا کرده بود. حس تبعیض نموده بودند که چرا به استان های شمالی می رسند ولی به استان های جنوبی نمی رسند. با خود در دل گفتم: «ای دل غافل! لابد بخشی از گلایه های استان های تورک نشین که چرا به استان های فارس نشین می رسید اما به ما نمی رسید از همین دست لاف های گزاف و بی اساس مسئولان ناشی شده است!»
البته اظهارات کتره ای مسئولان در جراید به ارائه آمار و ارقام ختم نمی شود. گاه هارت و پورت هایی هم به اسم شیوه نامه جدید در جراید راه می اندازند بی آن که آیین نامه یا شیوه نامه مزبور نهایی شده باشد و از طریق مراجع رسمی (از طریق سامانه های رسمی اداری) ابلاغ گشته باشد. هدفشان به قول خودشان «استمزاج» هست. می خواهند ببینند واکنش جامعه چه خواهد بود و تا چه حد از زورگویی تحمل خواهد شد. معمولا در فضای دانشگاهی این دانشگاه تهران هست که همیشه هزینه می پردازد و جلوی زورگویی می ایستد. دانشگاه های شهرستان ها -به خصوص شهرستان های کوچک- تا همان هارت و پورت را در جراید می شنوند تسلیم می شوند. اگر در هارت و پورت، کلاه مردم را بخواهند ایشان برای خوش-رقصی سرِمردم را می آورند! (همان مَثَل قدیمی که در تبریز متداول هست: «تهراندا دئسه لر باش قیرخین، تبریزده باش کسللر».)
اولین تجربه شخصی ام با این پدیده را در پست بعدی برایتان بازگو خواهم کرد. فعلا این بحث را جمع کنم.
اگر ما در کشور مطبوعات آزاد داشتیم خبرنگاران جدی همانجا مسئول را به چالش می کشیدند که فلان ادعایت در کدام مصوبه مکتوب شده و به چه تاریخی ابلاغ گشته است؟ اما در داخل کشور مطبوعات آزاد نداریم که بتوانند خبرنگارانشان را از تبعات سئوالات چالشی حفظ کنند. در نتیجه عموم خبرنگاران محافظه کاری پیش می گیرند و سئوال جدی و چالشی نمی پرسند. مسئولان هم با خیال راحت به اظهار نظرهای کتره ای خود ادامه می دهند.
از آن سو، رسانه های آن ور آبی داریم که اتفاقا از این سئوالات کتره ای بدشان نمی آید. بدشان نمی آد ده ها بار همان اظهارات را-که قابلیت خوبی برای به هجو کشیدن دارد- تکرار کنند و جا بیاندازند بی آن که خیلی در بند این باشند که بدانند در کدام مصوبه مکتوب شده و چه قدر اعتبار دارد. این طوری با ایجاد ولوله ها، برای خودشان مخاطب می خرند و در خط خطی کردن روح و روان مردم، نقش دوم و کمکی را بعد از مسئولان داخلی دارند.
به امید آن روزی که ما در ایران مطبوعات آزاد داشته باشیم و خبرنگاران حرفه ای همانجا مسئولی را که کتره ای عدد و رقم می پراند یا هارت و پورت می کند به چالش بکشد و از او مصوبه رسمی یا منبع آمار بخواهند. داخل پارانتز عرض کنم:(اگر برای کسی سئوال هست که ما آزادی را برای چه می خواهیم جواب این هست: یک نمونه از دلایل این که ما خواستار آزادی هستیم همین هست).
اما فعلا چنین سیستم مطبوعات آزادی نداریم. البته، تک و توک خبرنگارانی مثل یاشار سلطانی، نیلوفر حامدی و الهه محمدی داریم که به هر قیمت که شده کار اصلی خود را بدون محافظه کاری انجام می دهند اما از همه خبرنگاران نمی توان انتظار داشت تا این اندازه شجاع و فداکارباشند. به جای آن باید انتظار داشت که فضای کشور برای خبرنگاری چالشی ایمن باشد.
فعلا چنین نیست! در فضای فعلی چه کنیم؟ بدانیم و آگاه باشیم که اظهارات مسئولان در مصاحبه ها سندیت لازم را ندارد. شیوه ها و آیین نامه هایی که سندیت دارند از مراجع رسمی (سامانه های اداری ذیربط) ابلاغ می شوند. آنها هستند که ملاک هستند.
--------------------
چند ماه پیش از سوی یکی از واحدهای پژوهشگاه ، نامه ای اداری به سامانه پژوهشکده رسید. در آن نوشته بودند قبلا در چند مورد ابلاغ شده که .......
نامه را پس فرستادم و گفتم باید مشخص شود این «قبلا» که اشاره می کنند کی هست؟ در کدام نامه یا نامه ها به چه شماره نامه و به چه تاریخ ارسالی؟
نامه را اصلاح کردند و فرستادند.
بوروکراسی اصول دارد. مثل محاوره خانگی نیست که همین طوری آدم دهنش را باز کند و بگوید «صد بار به تو گفتم ......» اگر ارجاعی به نامه های قبلی یا آیین نامه ها یا ابلاغیه ها می شود باید شماره رسمی نامه و تاریخ آن مشخص باشد. شاید تفسیر ابلاغیه نیاز به بحث داشته باشد.
ما خودمان که بین واحدهای پژوهشگاه نامه نگاری می کنیم با دقت قید می نماییم اشاره مان به کدام نامه اداری با کدام شماره و به کدام تاریخ هست. اگر هم آیین نامه یا شیوه نامه ای مدنظر باشد علاوه بر شماره و تاریخ ، ماده و بندش را روشن می سازیم و احیانا نقل می کنیم.
اگر این دقت ها صورت نگیرد رفته رفته سنگ روی سنگ بند نمی شود. همین طور همه چی روی هوا و الکی می شود.
معمولا در پژوهشگاه ما همه این واحدها، این گونه اصول را به دقت رعایت می کنند. این مورد بی دقتی در پژوهشگاه ما، استثنا بود. (در واقع منشی ای کِرمَکی می خواست حال رئیس تازه کارش را بگیرد که چنین نامه ای جلوی او گذاشته بود تا امضا کند.
اون هم نامه ای که قرار بود به من فرستاده شود که می دانست واکنش نشان خواهم داد! گمان می کرد می تواند میانه من و رییسش را به هم بزند ولی زهی خیال باطل! منشی های کرمکی گاه از این کرم ها می ریزند! خدا چنین منشی هایی را نصیب گرگ بیابان هم نکند! یکی از شانس هایی که من آورده ام کادر اداری بسیار حرفه ای و کاربلد و باهوش پژوهشکده فیزیک نظری از زمانی است که من رییس پژوهشکده فیزیک نظری شدم. در واقع همه زحمات کارهای اجرایی پژوهشکده باآنهاست. من ایده را مطرح می کنم و آنها به بهترین شکل اجرا می کنند.
. به هرحال، در آن مورد، فکر کردم باید واکنش نشان دهم والا این نوع نامه نگاری کتره ای در پژوهشگاه باب می شود. به هر حال، این جور کرم ریختن ها توسط منشی ها دست آخر خود آنها را چوب دو سر طلا می کند!)
علی الاصول هرچه قدر به سطوح بالاتر مدیریتی می رسیم باید این دقت عمل و نظر بیشتر و اصولی تر هم باشد اما در کشور ما برعکس هست.
بوروکراسی در مجلس شورای اسلامی نسبت به آن چه که ما در پژوهشگاه یا در دانشگاه های کشور داریم بسی بیشتر هردنبیل هست و خیلی کمتر اصولی از آن دست که در بالا گفتم در آن رعایت می شود. تازه من در مورد مجلس اصلاح طلب ششم حرف می زنم که آشناترم. احتمالا از آن زمان به بعد وضعیت بوروکراسی مجلس هردنبیل تر هم شده. در همین «هردنبیلی» هاست که شفافیت از بین می رود و فساد، مهار ناشدنی می گردد.
(پی نوشت: هردنبیل درواقع «هر دَن بیر» تورکی است که وارد زبان محاوره ای تهران شده. معنایش هم تغییر کرده و به معنای بی نظم شده. من به معنایی که در تهران جا افتاده استفاده کردم. معنای اصلی «هر دن بیر» ، «گاهگاهی»است ومعنای منفی ندارد.)
پی نوشت دوم: برای کارمند ها در طول سال، کلاس های آیین نگارش نامه های اداری و .... می ذارند. کارمندها این نکات را عموما بلدند. اعضای هیئت علمی که ریاست واحد ها را برعهده می گیرند شاید بلد نباشند. اگر -خدای ناکرده- گیر منشی کرمکی بیافتند ممکنه از این اتفاقات (وخیلی بدتر ازاینها)بیافته. اما در رده های بالای مدیریت کشور، عدم دقت بروکراتیک عمدی است. یکی از نماینده های اصلاح طلب مجلس ششم به ما در پژوهشگاه تشر می زد که شما با این جور دقت ورزیدن در بوروکراسی دارید دست و پای خودتان را می بندید و جلوی انعطاف را می گیرید. اصرار می کرد تا از مکتوب کردن تا ممکن باید حذر کرد تا دست رئیس باز بماند. اصرار می کرد که رویه مجلس که جای مهمتری است این هست. سنش هم از ما بالاتر بود و خود را دریایی از تجربه و پختگی می دانست و امثال من و شاهین را «ریز» می دید و فکر می کرد جز فیزیک هیچ نمی فهمیم. آخر و عاقبت آن «باز بودن ها» همین شده در مملکت که ملاحظه می کنید.
-------------------
اولین تجربه شخصی من در مواجهه با هارت و پورت کتره ای مسئولان در جراید
اون سالی که برای اولین بار آزمون ورودی دکتری سراسری شد من مسئولیت اجرایی جذب دانشجو در پژوهشکده مان را بر عهده گرفتم. جوان بودم و کم تجربه اما بسیار پر انرژی. بنا بود که از طریق آزمون، از وزارتخانه سه چهار برابر ظرفیت اعلام شده به ما کاندید معرفی کنند که ما از بین آنها لیستی مطابق ظرفیت پذیرش خود به وزارتخانه بدهیم. برنامه ای دقیق ریخته بودم که چه طور در زمان محدود بتوانیم به یاری سایر اعضای هیئت علمی پژوهشکده و چند استاد مدعو از دانشگاه های بنام تهران، از متقاضیانی که به ما معرفی خواهد شد امتحان کتبی بگیریم. ورقه هایشان را نمره دهی کنیم. نگاهی به پایان نامه کارشناسی ارشد آنها بیاندازیم و تک تک آنها را مصاحبه کنیم و انتخاب خود را انجام دهیم. انجام دادن همه این کارها در آن زمان محدود به یک معجزه می مانست اما من برنامه ای دقیق ریخته بودم که آن را به یاری همکاران امکان پذیر می کرد. (برخی از خود دانشجوها، تعجب خود را از این که در یک روز این همه کار انجام می شود نمی توانستند پنهان کنند و می گفتند ما فکر کردیم اینجا به سلام و احوالپرسی خواهد گذشت و شما از قبل انتخاب خود را کرده اید و این امتحان تنها صوری است. من هم جواب دادم در جایی که من، مسئول باشم هیچ ارزیابی علمی ای صوری نیست!کاملا جدی است و ما هم از قبل انتخاب نکرده ایم. واقعا هم معیارمان امتحانی بود که گرفتیم).
خلاصه خیلی کار سختی بود ولی برنامه ریزی ای که کرده بودیم آن را میسر می ساخت.
چند هفته قبل از موعد مقرر، برنامه زمان بندی دقیق مصاحبه ها را در سایت گذاشته بودیم. اگر اندکی از برنامه دور می افتادیم همه چی به هم می خورد و نمی توانستیم که جمعش کنیم. اعلام هم کرده بودیم که دانشجوها در چه مباحثی باید خود را آماده کنند. قرار نبود در مورد آب و هوا گپ بزنیم! مفاد امتحانی از پیش تعیین شده بود و مطالبی بودند که قرار بود دانشجو در طی دوره دکترایشان از آنها استفاده کند. دانشجوهای جدی هم که می خواستند دانشجوی پژوهشکده شوند داشتند خود را آماده می کردند که ناگهان مسئولی در مصاحبه تلویزیونی اش هارت و پورت کرد که هیچ دانشگاه یا پژوهشگاهی حق ندارد امتحان بگیرد و تنها قرا ر هست انتخاب کند!!!
من هم ترسیدم و هم خیلی عصبانی شدم. گفتم یعنی چی!؟ بدون امتحان، چه طور می توان انتخاب کرد؟! قرار نیست که از روی چشم و ابروی افراد انتخاب کنیم. باید ببینیم چه قدر سواد دارند بر آن اساس انتخاب کنیم. اگر امتحان نگیریم چه طور بفهمیم؟!
شاهین (همسرم) به من گفت: «خیلی جدی نگیر. مسئولان در جراید هارت و پورت زیادمی کنند تا استمزاج کنند. دست آخر ملاک ابلاغیه های رسمی است. در هیچ ابلاغیه رسمی هم نیامده که حق امتحان گرفتن نداریم.»از اون ور دانشجوها هم دچار تشویش شده بودند .البته حق هم داشتند. می گفتند مسئولان چنین گفته اند. ما هم گفتیم که چنین چیزی به ماابلاغ رسمی نشده است و ما به رویه اعلام شده در سایت خودمان، دانشجوها را انتخاب خواهیم کرد. همین کار را هم کردیم.
اشتراک و ارسال مطلب به:
فیس بوک
تویتر
گوگل
آردینی اوخو