مینجیق

+0 به یه ن

چند وقت پیش آقای دکتر محدثی  نوشته یکی را باز نشر داد که نگران این بود که ناراحت شدن تورک ها از  توهین فیتیله ها به تورکها طنازی را در کشور از بین می برد و دست سازندگان فیلم  و سریال را به خصوص در ژانر کمدی در پوست گردو می گذارد. اسم نویسنده دکتر سعید معدنی یا چنین چیزی بود. یادم مونده چون اولش به اشتباه فکر کردم همان  دکتر سعید مدنی معروف در بند هست و تعجب کردم که چنین نوشته ای از ایشان منتشر می شود.  اتفاقا چند روز بعد  من اون اپیزود فیتیله ها را دیدم . از نظر توهین آمیزی  فاجعه بود.  وقتی به یاد می آوریم برای کودکان ساخته شده بود، فاجعه آمیز تر می شد! آقای دکتر معدنی کلی از شکایت علیه این  برنامه ابراز نگرانی کرده بودند که  طنز و کمدی را می کشد!!

 به آقای معدنی یادآوری می کنم که  پربیننده کمدی تاریخ تلویزیون ایران سریال برره بود ویکی از  شخصیت های آن  «جان نثار» تورک بود. در سریال  نقش تملق گو را بازی کرده بود. پخش سریال یک سال پیش از ماجرای روزنامه همشهری  و کاریکاتور سوسک بود (در مورد اون کاریکاتور سوسک برعکس برنامه فیتیله من هنوز معتقدم سو تفاهم بوده و مانا نیستانی قصد توهین نداشته. اونهایی که مانا را از نزدیک می شناسند می گویند اهل توهین قومیتی نبود. بگذریم!) نکته ام این هست که در سالهایی که بیشترین حساسیت به توهین های قومی بود سریال برره با حضور جان نثار متملق با لهجه غلیظ تورکی  پخش شد و لی  نه تنها هیچ شکایت و اعتراضی در بین تورکان شکل نگرفت این سریال بین انها بسیار هم محبوب بود. چرا!؟ چون شخصیت جان نثار را ما هر روز در زندگی روزمره می بینیم. 

می بینیم که در این سیستم فارس-محور وقتی یک تورک می خواهد خود را بالا بکشد یا باید ده برابر همتای فارسش توانمندی داشته باشد (که همه ندارند) یا باید ده برابر او در تملق گویی افراط کند. این گونه است که شخصیت های جان نثاران در محیط هایی که تورکان و فارسان با هم ارتباط دارند به تولید انبوه می رسد. در خود  آذربایجان اگر در بین مردمی که زیاد با مرکز در ارتباط نیستند بگردید به ندرت ادم دروغگو یا متملق می بینید. اتفاقا  کمتر از جاهای دیگر. اما به تهران و کرج و…. که می آیید خیل عظیم  «جان نثاران» را می بینید. همین طور بین مقامات خود آذربایجان که  به شکلی از سوی تهران منصوب می شوند شخصیت «جان نثار» را بسیار زیاد می بینید.

اشتراک و ارسال مطلب به:

فیس بوک

تویتر

گوگل

آردینی اوخو

+0 به یه ن

در همایش همکاری ملی سلطنت طلبان، یک مرد یغور با سیبیل دوچرخه ای و کلاه پوستینی (پاپاخ) به عنوان نماینده قوم آذری (!!!!) در افشانی می کرد و با افتخار می گفت که کلاه طلاییان (با دست اشاره به کلاهش کرد) در زمان صفوی با مبارزه با عثمانی چه قدر خدمت کرده اند!

وقتی نام صفوی می آید امثال ما یاد خرافات مذهبی و تعصبات مذهبی و زورگویی می افتیم و پشتمان تیر می کشد.در افشانی یارو ، کنجکاوم کرد یک مقدار بیشتر به جنگ های عثمانی  با اوزون حسن و سپس شاه إسماعیل فکر کنم.

اولی که به تحریک همسر بیزانسی اش و به پشتوانه اتحاد با جمهوری ونیز  اجداد بینوای ما را  به جنگی محتوم به شکت با عثمانی کشاند. آدم با طناب ونیزی ها توی نعلبکیً هم نباید بره چه برسه به ته چاه جنگ با قدرقدرتی چون سلطان محمد فاتح! کاش اوزون حسن گوش به زنان همتبارش سپرده بود و تحت تاثیر زن مسیحی ( دختر پادشاه شکست خورده بیزانس) نمی سپارند و با ونیز علیه عثمانی پیمان نمی بست. اجداد احمق همان ملکه احمق یک بار هم از ونیزی ها علیه مسلمانان در جنگ های صلیبی استمداد کرده بودند. اونها هم اومده بودند و قسطنطینیة را به خاک و خون کشیده بودند و غارت کرده بودند. این ملکه احمق از آن چه که بر اجدادش رفته بود درس نگرفته بود و دوباره همان برنامه را در تبریز پیاده کرد. از اون احمق تر اوزون حسن بود که عقلش را داد به او. آخه ونیز اون سر دنیا چه غلطی قراربود به خاطر تو و پادشاهی فسقلی تو بکنه که تو به خاطرش سلطان محمد فاتح را علیه خود تحریک می کنی؟! 

تبریز هرچه آثار تاریخی داره از برکت ملکه های ترک قره قویونلو و آق قویونلو داره. کاش اون اوزون حسن به جای این که عقلش را بده به دسپینا (دختر امپراطور بیزانس)، عقلش را می داد به دو زن ترک خودش. از همان تبار که او را به تاج و تخت رسانده بودند. آن شکست قرا قویونلوها را ضعیف کرد و صفوی روی کار آمد. سرکار آمدن صفوی برای تبریز و بیشتر آذربایجان فاجعه بود. قرن ها آذربایجان را به جنگ های بی ثمر و ویرانگر  کشاند. شاه اسماعیل در نبرد با عثمانی در زمین آذربایجان سیاست زمینه سوخته را اجرا می کرد. بیچاره مردم بی پناه آذربایجان که باید با گرسنگی هزینه حماقت های توام با توهم او را می دادند. اگر قدرت در دست خانم ها و خاتون ها و بیگم های  قره قویونلو ها و آق قویونلو ها می ماند با درایت خود با عثمانی مراوده تجاری می کردند. حالا خیلی جلوتر بودیم!

--------

در هر دوره از تاریخ پانصد ششصد سال اخیر که راه مراودات مردم آذربایجان این سوی ارس با قفقاز و آناتولی باز بوده ، اقتصاد منطقه رشد کرده و مردم منطقه هم به نان و نوایی رسیده اند. آخرین نمونه اش هم حدود بیست سال پیش بود که اقتصاد تبریز از برکت توریست های درمانی از باکو رشد کرد.

اما هر زمان، حاکمان بی مسئولیت سر کار آمدند و منجر شدند که روابط و مراودات مردم آذربایجان با آنها مختل بشه اوضاع خراب شده.

علی الظاهر، الان مسعود پزشکیان سعی داره این روابط را بهبود بده. البته من از پشت پرده خبر ندارم اما اگر واقعا در این جهت تلاشی می کنه دمش گرم! جا داره به همین دلیل هم که شده مردم آذربایجان پشتش بایستند.اگر  یکی به جای او بیاد و به همسایه ثروتمند و نفت خیز شمالی یا همسایه قدرتمند غربی شاخ و شونه بکشه اقتصاد تبریز و اردبیل و… هزینه اش را می ده!

اپوزیسیون خارج از کشور هم غلط بکنه که بخواهد هویت آذربایجانی ها را مردم یغور و سیبیلویی که حکمت وجودی شان هارت وپورت جلوی ترکیه ای ها و سپس گوشت لب تیغ شدن هست،  جا بزنه! واقعیت با نمایش های آنها زمین تا آسمان فرق داره. هویت امروز تبریز بیش از آن که یک سیسبیلوی یغور را به یاد بیاندازه دختران جوان و زیبا و آراسته و امروزی را به یاد می اندازه که اتفاقا با سرفراز وسربلندی با ترکیه مراودات نزدیک علمی دانشگاهی صنعتی و تجاری دارند. من دو روز پیش از استانبول برگشتم. در استانبول این نوع دختران تبریز را دیدم که  یک تنه در فضای صنعتی و تجاری استانبول سری میان سرها بلند کرده بودند و شرکتی با فرآورده های صنعتی سازگار با محیط زیست جهت قبضه کردن بازار اروپا راه انداخته بودند. در این دنیا، شازده یک سیبیلوی یغور برای ما نمایش می ده که وعده او شمشیرزنی جهت منویات شازده توسط جوانان آذربایجان هست. به خودم اجازه می دهم که از سوی زنان تبریز که مراودات علمی و دانشگاهی و صنعتی با ترکیه دارند به او و امثال او بگویم "برو بینیم بذار باد بیار" یا به زبان خودمان "اوش گوراخ!"

---------

چند بار من رویکرد سبزها را در سال ۸۸  درجهت تلاش برای همراه کردن مردم تبریز نقد کردم و گفتم خیال می کردند با ترجمه ادبیات مردسالارانه فیلمفارسی ها- به خصوص با تاکید بر کلید واژه «غیرت»- می توانند مردم تبریز را چنان به هیجان آورند که برایشان از جان مایه بگذارند. سیر تحولات تاریخی نشان داد این رویکرد، بر اساس خیالی عبث بوده است.

الان هم سلطنت طلبان یک مرد یغور سیبیلو پیدا کرده اند  که برای چنین همراه سازی ای، از قدرت  مردانه قزلباشان و صفویه  بگوید. (سلطنت طلبان خواستند جنبش مهسا را مصادره کنند اما دیری نپایید که نمادهایشان  مردانه و از جنس سیبیل کلفت شدند یا در موارد نادر، نمادهایشان شدند زنان و  دخترانی تر گل ورگل که همه هویتشان را  از برکت انتساب به پدر یا همسر دارند!)  واقعیت این هست که در تبریز کمتر کسی خود را به صفویه منسوب می کند. چه بسا در اصفهان  چنین کسانی بیشتر باشند چرا که یک اصفهانی در دور و بر خود آثار به جا مانده از صفوی بسیار می بیند. اما در تبریز خبری از آثار صفوی نیست. هر چه اثر تاریخی درخور توجه   در تبریز هست یا مال قبل از صفوی است یا مال بعد از صفوی. زمان احمدی نژاد هم تبریز را به خاطر صفوی پایتخت شیعه یا چیزی شبیه آن اعلام کردند. به زعم خودشان خیلی داشتند برای تبریز نوشابه باز می کردند اما مردم تبریز،  چندان، صفویه را  گردن نگرفتند. یادم هست از اردبیل عده ای شکایت کردند که چرا تبریز و نه اردبیل؟ جالب این بود که در تبریز خیلی ها بُل گرفتند که اردبیلی ها راست می گویند و صفوی از اردبیل بیرون  آمده، نه از تبریز!

به هر حال، برای همراه ساختن مردم تبریز با جنبشی، لازم به این گونه نمایش ها نیست. هرگاه مردم تبریز- به درست یا به غلط- گمان کنند جنبشی مترقی و عدالت خواهانه درجهت  ارتقای کرامت انسانی  شکل می گیرد همراهی می کنند و اغلب هم از سردمداران آن می شوند. اما با تاکید بر ادبیات مردسالارانه صفوی یا فیلمفارسی یا نظایر آن تهییج نمی گردند. 

در نوشته بعدی ام تشریح می کنم که در تبریز امروز چه جریان های هویتی هست. نشان هم می دهم که در  هیچ کدام  از آنها صفویه جایگاه  برجسته ندارد.

--------------

در تبریز هم مثل بقیه ایران، حدود نیمی از مردم آن قدر گرفتاری دارند که گذران زندگی تمام توان فکری آنها را می گیرد و به ورای آن، چندان فکری نمی کنند. به طور یقین یاد صفویه  نمی افتند که بخواهند هویت خود را با انتساب به قزلباشان یا صفوی تعریف نمایند. البته همه این بخش از جامعه لزوما زیر خط فقر نیستند. اتفاقا درصدی از آنها خیلی دنبال لاکچری بازی و نمایش داشته هایشان هستند.  این به معنای عدم گرفتاری نیست. اتفاقا گرفتاری های پیچیده ای که دارند باعث می شود که توی این خط ها بیافتند. به هر حال بحث مان اینجا چیز دیگری است. چه از روی فقر و چه از روی گرفتاری های دیگر، حدود نیمی از مردم تبریز چنان گرفتار روزمرگی ها هستند  که یاد هیچ بخش از تاریخ، از جمله دوران صفوی، نمی افتند.

اقلیتی حدود ۱۰ درصد از مردم تبریز به ایدئولوژی های فارسگرایانه و باستانگرایانه حس تعلق می کنند. این دسته هم به یاد صفوی نمی افتند. مثل همتایانشان در تهران و شیراز و کرمان ومشهد، بیشتر با کوروش و داریوش حال می کنند تا با شاه عباس و شاه اسماعیل.

حدود ۴۰ درصد مردم تبریز هم گرایش هویت گرایی تورکی دارند. از این میان حدود ۳۰ درصد با تماشای تلویزیون ترکیه و سریال های محتشم یوز-ایل و نظایر آن توی این خط افتاده اند. طبعا با دیدن این سریال کسی صفوی-چی نمی شود!

می ماند حدود ۱۰ درصد باقی مانده. هویت گرایی این دسته- نه از تماشای تلویزیون ترکیه- بلکه از مطالعه و .... حاصل شده. بیشتر در ذیل نگاه چپگرایانه جا می گیرند. البته منظورم از چپ، دیدگاه ضد سرمایه دار دهه های پیشین نیست. در دنیا آن نوع چپگرایی منسوخ شده. تبریز هم فرزند زمان خودش هست و در ایدئولوژی های شکست خورده درجا نمی زند. چپگرایی قرن بیست و یکمی   منظورم هست. این دسته به زبان مادری جهت آگاه سازی و تکریم توده های مردم و نیز استفاده و غنی سازی عناصر  فرهنگی آن نظیر شعر و ضرب المثل و حکایت و.... اهمیت می دهند. این دسته، تاریخ را خوب می دادند و نیک آگاهند که اتفاقا در دوره قبل از صفوی (از زمان سلجوقی تا زمان شاه اسماعیل) بود که فرهنگ آذربایجان  شکوفا  شد.در دوره پیش از صفوی  در مراغه و تبریز دانشگاه و رصد خانه و کتابخانه.... ساخته می شد. مکتب نقاشی آذربایجان شکل می گرفت و....  جنگ های ویرانگری که صفوی با خود به همراه آورد جلوی این رشدها را گرفت. از این جهت، این دسته هم علاقه خاصی به دوره صفوی ندارد. به علاوه همچون قشر فرهیخته از سایر مناطق ایران از صفوی به خاطر گسترش بی امان خرافات مذهبی و تعصب دینی و سرکوب دگر اندیشان دل خوشی ندارد. جالبه که درافشانی های آن مرد یغور سیبیلو در حضور شازده، از دو سه قرن  پیش از صفوی (همان دوران شکوفایی تبریز و مراغه)  چنان صحبت می شد که انگار دوران تباهی بوده است.

-------------

من در چند نوشته اخیرم، روی ظاهر آن یارو که در همایش  موسوم به همکاری ملی پهلوی، به زعم خودش به نمایندگی از مردم آذربایجان سخن گفته بود انگشت گذاشتم و او را «یغور سیبیلو» خواندم. هرچند کسی هم به من به خاطر نحوه اشاره به او، اعتراضی نکرد اما خودم را ملزم می دانم که توضیحاتی دهم.

１) این که من درباره او نوشتم و درباره بقیه شان ننوشتم به این معنا نیست که تنها نمایش او در آن همایش عیبناک بود و بقیه عیبی نداشتند. عیب های بقیه را دیگران حلاجی کرده بودند.  سخنرانی و نمایش این یارو یغور سیبیلو به شرم آوری آن  سجده نمادین جلوی شاهزاده رضا پهلوی نبود. اما درباره آن سجده شرم آور دیگران بسیار نوشتند. پس نیازی ندیدم که من هم تکرار کنم. دست روی نکاتی گذاشتم که دیگران نذاشته بودند.

２) علی الاصول باید به من اعتراض می کردید که تو چه فمینیستی هستی که از روی ظاهر کسی درباره اش قضاوت می کنی؟ وقتی ما فمینیست ها می گوییم که پوشش یک زن و نحوه آرایش و پیرایش او به خودش مربوط هست و از روی سایزاو نباید درباره او قضاوت کرد خودمان هم نباید همین کار را درباره مردان بکنیم.  به خود یک مرد (و یا حداکثر همسر یا پارتنرش ) مربوط هست که سیبیلش را بتراشد و نتراشد. هیکل درشت داشتن  یک مرد و یک زن هم باز نباید معیار قضاوت درباره وی باشد. پس چرا  این شخص خاص را ،با ظاهر «یغور سیبیلو» ی او توصیف کردم؟!  برای این که هیکل یغور و سیبیل های او در داخل پکیجی بود که می خواست القا کند که تغییر در اوضاع ایران در گرو اعمال «قدرت مردانه» است.  کلمه «قدرت» را خود با تاکید بسیار در سخنرانی اش می آورد. از سوی دیگر، اشاره اش به سیبیل پسوند «مردانه» را به ذهن می آورد. تاکیدش بر قدرت قزلباشان این ظن را تقویت می کرد. واقعیت این هست که  چوب همین «قدرت مردانه» و  این گونه رجزخوانی های مردانه را تبریز عزیز ما در همان  ۵۰۰ سال پیش و در زمان قزلباش بد جوری خورد. آنها هم به سیبیل و قدرت مردانه و رجزهای مردانه شان چنان غره شدند که گمان کردند که با همان سیبیل و رجز خوانی بر آتش توپخانه عثمانی غالب خواهند آمد. اما در جنگ چالدران سیبیل  و رجز در برابر توپ و باروت کم آورد و کاخ هشت بهشت تبریز- که روزی رشک ونیز بود- غارت گردید و چیزی از آن نماند. نه تنها از آن درس نیاموختیم بلکه بارها و بارها این اشتباه را تکرار کردیم و تکرار کردیم تا رسیدیم به دوران حاضر. دوران هکرها و پهبادها و موشک های نقطه زن. مهمتر از آن به دوران نیکاها و مهساها و آیلارها و ساریناها و اسرا پناهی ها و ...... اما باز اینها از  مجسم کردن قدرت پوشالی در سیبیل، دست برنداشته اند. پانصد سال پیش قزلباش ها به خاطر آن توهم، جنگی را باختند و تبریز را  به یغما سپردند. در دنیای امروز، خسران ناشی این کج فهمی ضربات بسیار بسیار بیشتر می تواند به آینده ما وارد کند.

جالبه که کاراکتر «دختر هکر» که نظم مستقر را با هک کردن اکانت های مهم دولتی و اقتصادی  به هم می ریزد  سالهاست وارد سینما --و به دنبال آن فرهنگ عمومی-- شده است. در بازی های دختران متولد دهه نود، دختر هکر-همانند خانم دکتر و خانم معلم- حضور دارد.  دختر بچه های هفت هشت ساله امروز ایران، یک عینک اسباب بازی می زنند ومی نشینند جلوی لپ تاپ یا چیزی شبیه آن و نقش هکری که قرار هست اوضاع را تغییر دهد بازی  می کنند.  اون وقت  چشم اندازی   که در همایش همکاری ملی به  شازده ارائه  می شود متعلق به ایران قبل از جنگ چالدران هست! با دختران دهه نود چه خواهید کرد؟! با قدرت سیبیل جلویشان خواهید ایستاد!؟

۳- در آن سخنرانی اون یارو یغور سیبیلو،  به فارسی صحبت می کرد. لهجه ترکی هم زیاد نداشت. اغلب مردان ترک همنسل او بسی بیشتر لهجه ترکی دارند. البته  لهجه اهمیت زیادی ندارد. بابای خودم هم وقتی فارسی حرف می زد اصلا لهجه ترکی نداشت (برعکس خودم). منتهی نکته لوس قضیه این بود که وسط حرف هایش دو سه نفر از جمعیت به زبان ترکی تشویقش می کردند. من دست کم ۲۵ سال در تهران بوده ام و در انواع و اقسام همایش ها که در آن سخنران ترک بود شرکت کرده ام. یک مورد هم سراغ ندارم که وسط سخنرانی کسی از بین جمعیت به ترکی او را تشویق کند! مثلا با این کار نمایش آن را می دادند که ترک ها پشت هم هستند و وقتی این یارو چیزی می گوید بقیه هم پشت او خواهند آمد. این تصوری بود که در سال ۸۸ هم اصلاح طلبان داشتند! البته این که ترک ها پشت هم هستند درست هست! منتهی پشت هم هستند در مشکلات. نمونه اخیرش را هم در کمک رسانی به زلزله زدگان خوی دیدید. اما اصلا این جوری نیست که گله وار پشت یکی راه بیافتند که یارو همتبار و همزبان ماست. اتفاقا شدیدترین نقد ها را به هم می کنند. خیلی وقت ها هم در این نقد راه افراط پیش می گیرند.نمایشی که «یغور سیبیلو» داد از این جهت هم گمراه کننده هست و می تواند باز به اشتباه محاسباتی در برآورد نیروهای اجتماعی کشور بیانجامد.

اشتراک و ارسال مطلب به:

فیس بوک

تویتر

گوگل

آردینی اوخو

+0 به یه ن

من البته وکیل و وصی پزشکیان نیستم و قصد دفاع از او را ندارم. با این جو سازی ها نه تنها هیچ آسیبی به پزشکیان نمی رسه بلکه محبوبیت او در بین صدها هزار نفر هویت طلب آذربایجانی افزایش پیدا می کنه. 

منتهی بیم آن می رود این قبیل جوسازی ها  بهانه به دست سرکوبگران در فضای حقیقی و مجازی دهد که با پاپوش دوزی، جوان های بی نام و نشان و بی پناه  پرشور طرفدار تراختور را به بهانه برافراشتن پرچمی از هستی ساقط کنند.

برای همین عرض می کنم: برافراشتن پرچم کشور همسایه بنا به قوانین ایران جرم نیست.

یکی از جوسازان مطلبی کنایه آمیز منتشر کرده  به این مضمون که  در حالی که  هر که نماد شیر و خورشید را بر سینه بزند « داخل گونی »می کنند کسانی را  که پرچم ترکیه را «تاب میدهند» توی گونی نمی کنند. از منظر او و همفکران -خوشبختانه -نه چندان پرتعدادش، این که جوانان مملکت را به خاطر برافراشتن پرچم همسایه داخل گونی نمی کنند  چنان موضوع نگران کننده ای است که برای تقبیح آن باید پست پشت سر پست منتشر کرد! . قرار نیست هر کسی سلیقه شخصی اش را مانند قانون به بقیه تحمیل نماید و در صورت برآورده نشدن سلیقه شخصی اش انتظار داشته باشد شهروندان را داخل گونی نمایند. در  پیشخوان هتل ها و رستوران هایی که مشتری خارجی دارند پرچم کشورهای مختلف را می ذارند.

عرض کنم که استفاده از نماد شیر و خورشید هم تا جایی که تبلیغ برای نظام پادشاهی نباشد مطابق قوانین ایران جرم نیست. هر شهروند ایرانی به نشانه دوستی با کشورهای همسایه می تواند پرچم آن کشور را تاب دهد. جرمی مرتکب نشده. اگر هم به یک نماد تاریخی مثل نماد شیر وخورشید علاقه دارد بنا به قانون موجود کشور،  می تواند  از آن استفاده کند البته باید تاکید نماید که منظورش تبلیغ برای سلطنت پهلوی نیست. اگر احیانا می خواهید پرچم کشور همسایه را برافراشید و کسی به شما ایراد گرفت، تاکید کنید که قصدم، نشان دادن دوستی با ملت این کشور هست. قطعا دوستی و همدلی با مردم ترکیه و جمهوری آذربایجان غیر قانونی نیست . مخالف شرع و عرف و اخلاق هم نیست. ترکیه که  حتی در ادبیات رسمی کشور، کشور دوست و برادر خوانده می شه . از کی تا حالا دوستی با مردم ترکیه جرم شده که اینها این قدر جوسازی می کنند؟!

ما می خواهیم از روابط  خارجی با همه کشورها تنش زدایی شود تا بتوانیم مناسبات معمولی اقتصادی و علمی و ورزشی وهنری و... با ملت های دنیا داشته باشیم. این جوسازان می خواهند دوستی ما با چند کشور دوست وبرادر فعلی را هم به هم بزنند. با ترکیه هم بخواهیم اره بدهیم تیشه بگیریم کی برایمان می ماند؟!

-------

همان طوری که قبلا نوشتم بین مردم آذربایجان ایران و مردم ترکیه پیوند و دوستی عمیق عاطفی و فرهنگی است. با مردم جمهوری آذربایجان پیوند و دوستی که چند مرتبه قوی تر هم هست. یک عده محدود ایرانی  در تهران و خارج (عمدتا در خارج) هستند که از این الفت و همدلی، ناخشنودند  و برای محکوم نمودن و زیر سئوال بردن این علاقه، آن را به سیاست های اردوغان یا علی اف نسبت می دهند. راستش تاجایی که من می بینم اردوغان خودش اون قدری در بین مردم آذربایجان ایران محبوب نیست که باعث پیوند باشه. کسی  را در دورو برخودم ندیده ام که عاشق چشم و ابروی اردوغان باشه. علی اف بعد از آزادسازی قره باغ محبوبیت بیشتری کسب کرده اما او هم باز اون قدر محبوب نیست که علت پیوند  عمیق باشه. اتفاقا برعکسه. یعنی مردم آذربایجان ایران نسبت به مردم جمهوری آذربایجان و مردم ترکیه حس همدلی دارند و اگر حاکمان آنها کاری در خدمت به مردم خودشان بکنه محبوب می شوند و گرنه، خیر.

دلایل خیلی زیادی  برای این پیوند عمیق هست. اول این که در سی پنج سال اخیر که تلویزیون ماهواره ای اومده بچه های اذربایجان ایران با کارتون های اون ور بزرگ شده اند، خانم های میانسالش از فشن-شو های اون ور الگو گرفته اند و پیرمرد وپیرزنانش با صدای موسیقی تلویزیون آن ور روی کاناپه به خواب رفته اند.

دوم این که کسانی که به موسیقی موغام و مسایل فرهنگی از این دست علاقه دارند برنامه های فرهنگی تلویزیون باکو را معدن گنج یافته اند.

سوم این که بیزنس های مختلف مراوده با این دو کشور همسایه و همزبان را مایه شکوفایی اقتصادی دانسته اند. زمانی نه چندان دور بزرگترین منبع درآمد آذربایجان شرقی توریست های درمانی ای بودند که از جمهوری آذربایجان می آمدند. صاحبان صنایع مراوده صنعتی با این دو کشور را برای شکوفایی اقتصادی خود حیاتی می دانند. کشاورزان محصولات خام خود را به ترکیه صادر می کنند و...

چهارم این که وقتی ما به ترکیه یا جمهوری اذربایجان می رویم فوق العاده زیاد به ما محبت می کنند. عامیانه بخواهم بگویم ما را «عزت تپان» می کنند. نمونه عرض می کنم: وقتی خاله ام برای دخترخاله ام آبستن بود مادربزرگم نزد دایی ام به ازمیر رفته بود. خانم های همسایه در ازمیر چندین پیراهن و پتو و حتی پوتین (پوتین فانتزی بچگانه مخصوص نوزاد) برای دخترخاله ام بافته بودند و هدیه داده بودند. پیرارسال هم که همین دختر خاله ام در آمریکا باردار بود خاله ام در بورسا زندگی می کرد. خانم های همسایه  باز به همان سبک چندین دست لباس و پتو برای نوه خاله ام بافتند که با خود به عنوان هدیه به دختر و نوه اش دهد. چنین محبت می کنند. محبت زنان همسایه ربطی به اردوغان ندارد. چنین محبتی را یک تبریزی  در تهران یا کرج نمی بیند. من که ندیده ام! من به جمهوری آذربایجان سفر نکرده ام اما عزیزانی که سفر کرده اند می گویند حتی از ترکیه هم بیشتر آدم را آنجا عزت تپان می کنند. مهمانی پشت مهمانی. هدیه پشت هدیه. یک وقت دیدی نصف شب با ساز و دهل آمدند و کلی هدیه اوردند!!

این را حتی فارس های بدون غرض هم مشاهده کرده اند و می گویند. مثلا در یکی از داستان های خانم گلی ترقی (رمان نویس توانمند ایرانی ساکن فرانسه) که عنوانش «اتفاق» است اشاره می شود که مادر شوهر قهرمان داستان که درسن بسیار کم از باکو به تهران مهاجرت کرده بود بعد از ۵۰ -۶۰ سال سراغ فامیل هایش را در باکو می گیرد و سری به آنها می زند. اونجا او را عملا محبت کُش می کنند از بس که خوراکی ها خوشمزه و نوشیدنی ها به خوردش می دهند و از این مهمانی به آن مهمانی می کشانند. داستان را سالها پیش خوانده ام. اگر درست یادم باشد قهرمان داستان به یک آشنای آذربایجانی (از آذربایجان ایران)  که قصد سفر به باکو دارد می گوید سراغی از فامیل های مادر شوهر من می توانی بگیری؟ او هم جواب می دهد که چرا نتوانم بگیرم ما ترک ها همگی یک فامیل بزرگ هستیم. (جوابی به این مضمون.) خانم گلی ترقی که بیغرض است این را دیده و در رمانش آورده. اما مغرضان نمی خواهند ببینند و تئوری توطئه می بافند.

ریشه پیوند عمیق که می گویم این چیزهاست نه آن چه که مغرضان می گویند و می نویسند. و چه مسخره که عده ای گمان می کنند این پیوند را با الدرم بلدرم راه انداختن و سراغ گونی گرفتن می توانند بگسلانند. آن سو محبت می کنند و عزت تپانی راه می اندازند این سو،  یک عده (البته عده ای بسیار قلیل و خوشبختانه رو به انقراض) الدرم بلدرم راه می اندازند و می خواهند زهر چشم بگیرند.

-------

در نوشته های قبلی ام تاکید کردم که تاب دادن یا نمایش پرچم کشورهای همسایه -که از قضا روابط دیپلماتیک حسنه ای با کشور ما دارند جرم نیست. بنابراین-برخلاف آن چه که برخی در فضای مجازی جو می انداختند- بنا به  قانون مملکت نمی توان به آن دسته از طرفداران تراختور که در استادیوم پرچم ترکیه یا جمهوری آذربایجان  تاب می دهند گیر داد. عده ای (البته قلیل اما پرمدعا و مدعی فرهنگسازی و فرهیختگی) انتظار داشتند با خشونت با تاب دهندگان پرچم کشورهمسایه برخورد شود. حتی اگر این عمل جرم بود -که نیست- باز هم خشونت و «توی گونی کردن» غیرقانونی بود. در دستگیر کردن مجرم حقوق قانونی و شهروندی او و خانواده اش باید رعایت شود. اگر در برخورد با دسته ای دیگر از دگراندیشان یا فعالان سیاسی و اجتماعی و مدنی، این مسایل قانونی و حقوقی رعایت نمی شود باید جلوی آن بی قانونی ایستاد. کسی که خود را-خیرسرش- فرهیخته و نویسنده و مستندساز مملکت می نامد دغدغه و شکایتش- نه از برخورد خشن با دسته ای از دگراندیشان- بلکه عدم خشونت و «توی گونی کردن» دسته ای از شهروندان هست که اتفاقا بنا به قوانین موجود کشور جرمی هم مرتکب نشده اند! واقعا که! 

بگذریم! دوستانی پرسیدند که چرا طرفداران تراختور پرچم ترکیه را برمی افرازند؟ چه بدونم؟! از خودشان بپرسید. به هر حال خودشان در جواب افترا زنان، بنری به استادیوم برده اند و صراحتا از تجزیه طلبی تبری جسته اند. هیچ کدامشان هم به این بنر اعتراض نکرد. اگر نظری عمومی تماشاگران هوادار تراختور این نبود آن کسانی را که بنر را به استادیوم برده بودند هووو می کردند. همچنان که چند روز پیش یک مداح را هووو کردند و از استادیوم بیرون کردند.  دیگه اون بنر- به- دست ها، از یک مداح حکومتی که «وصل تر» نیستند. وقتی مداح را هوووو کردند و بیرون نمودند اینها را هم می توانستند هووو کنند. اگر هووو نکردند و بین صفوف خود پذیرفتند نشانه آن هست که با محتوای بنر همدلی داشتند. والا، هیچ تعارفی برای بیرون کردن نداشتند.

واما در مورد پرچم ترکیه و اذربایجان: همان طوری که قبلا گفتم همدلی و پیوند عمیقی بین  ترک آذربایجان ایران و این دو کشور هست.  مردم آذربایجان ایران خواهان روابط  دیپلماتیک و تجاری و فرهنگی نزدیک تر با جمهوری آذربایجان هستند. این نزدیکی را برای شکوفایی اقتصادی خود لازم می دانند. همین طور از این که  برخی مسئولان و برخی فعالان محیط زیستی وابسته به جریان اصلاح طلبی، به غلط و برای «فرستادن افکار عمومی دنبال نخود سیاه»،  کاسه و کوزه مشکلات محیط زیستی را بر سر اردوغان  می شکنند ناراضی هستند. مثلا بخش ایرانی هورالعظیم را به عمد خود خشک می کنند ولی تبعات شوم محیط زیستی آن و مصیبت هایی را که بر سر مردم خوزستان می آورد به اردوغان نسبت می دهند. در شهر های صنعتی آذربایجان شرقی و اردبیل، تصفیه  فاضلاب مناسب نیست و رودخانه ها و دریاچه ها آلوده می شود.مسئولان به جای حل مشکل آسمون ریسمون می بافند و تقصیرات را بر گردن ترکیه اردوغان می اندازند! مردم آذربایجان ایران و اردبیل از این رویکرد خشمگین هستند. البته علت خشم از این سیاست، نه طرفداری از اردوغان بلکه انکار علت اصلی مشکل  و ترتیب اثر ندادن به شکایات محیط زیستی هست. من نمی دانم برای چه تراختوری ها پرچم ترکیه را تاب دادند ولی حدسم آن هست که منظورشان این بوده باشد که  دوستی آنها با ترکیه قوی تر از اینهاست که باور کنند مشکلات محیط زیستی شان -نه از مدیریت غلط داخلی- بلکه از ترکیه هست.  البته این فقط حدس من هست. منظورشان را از خودشان بپرسید (به جای این که با کسانی که می خواهند آنها در گونی شوند هم-آوا گردید!)

---------

در نوشته قبلی ام اشاره کردم که اگر برایتان جای سئوال یا تعجب هست که چرا برخی از طرفداران تراختور پرچم ترکیه یا آذربایجان را بالا می برند از خودشان سئوال کنید. پیش داوری نکنید و به انگ هایی که بدخواهانشان می زنند یا افراد نا ‌آشنا همین طوری  سرسری تکرار می کنند بسنده نکنید. اگر برایتان مهم نیست از مسئله بگذرید و ذهنتان را مشغول آن نکنید. اما اگر مهم هست از خودشان بپرسید. به صورت استفهامی بپرسید تا جواب دهند.

البته اگر یک نفر با لحن بازجویانه و خشن برود و از ایشان سئوال کند در جواب خواهند گفت اصلا «.....! حرفی داری؟!»

اگر یکی از این ترک های مقیم تهران را که عمری با گفتن جوک ترکی و سپس اضافه کردن «من خودم هم ترکم هااااااااااا!» دلقک مجالس بوده  بفرستید که چنین سئوالی کنند آنها هم از روی لج، جوابی می دهند که اتفاقا انگ ها را تایید می کند. بعدش هم آن ترک مقیم تهران یا کرج، خوشحال وخندان از این که بازجویی و اعتراف گیری اش به ثمر نشسته، بر می گردد پیش دوستان فارسش و برای خوش رقصی و خود شیرینی لاف می زند که مچشان را گرفتم و این طور هم الدرم بلدرم کردم. اولا لاف  و رجز خوانی  این افراد را باور نکنید. احتمالا نهایت الدرم بلدرم شان این بوده که سری تکان داده اند! ثانیا، واقعا فکر می کنید یک تراختوری از الدرم بلدرم دلقک مجالس فارس ها خواهید ترسید؟!

اما اگر یکی فقط از روی کنجکاوی این سئوال را  بین تراختوری ها مطرح نماید دلیل و انگیزه واقعی را خواهند گفت.

یک چیز دیگه: در تبریز، یک هموطن فارس شیرازی یا کرمانی را که نسبت به آنها پیشداوری ندارد بسیار بسیار بیشتر دوست دارند  تا ترکان مقیم تهران و کرج که آنها را سوژه ای برای به دست آوردن دل دوستان فارسشان می کنند. دسته دوم،  یک روز با گفتن جوک ترکی می خواهند در مجالس تهران خوش رقصی کنند و یک روز با رجز خوانی و الدرم بلدرم راه انداختن علیه همشهری هایشان. معلوم هست که این افراد اعتبار و احترامی بین مردم شهر خود ندارند. اما اگر یکی از شیراز یا کرمان به تبریز  برود و بگوید از فلان شهر اومدم -بای دیفالت- کلی به او محبت می کنند. من این را چند سال پیش نوشته بودم. دوستان شیرازی  و کرمانی فکر کرده بودند دارم شوخی یا تعارف می کنم. بعدش امتحان کرده بودند و دیده بودند واقعا همین طور هست.از شیرازی ها و کرمانی ها و همین طور تا حدودی از رشتی ها خوششان می آید. می گویند مودب و خونسرد و «حلیم» هستند. 

(منظور از حلیم اون غذا نیست ها! در تبریز می گن شیرازی ها حلیم هستند یعنی خوش اخلاقند.)

اشتراک و ارسال مطلب به:

فیس بوک

تویتر

گوگل

آردینی اوخو

+0 به یه ن

از دیگر امضا کنندگان بیانیه  ۸۰۰ نفر، عباس آخوندی است . خوشبختانه این فرد معمای ذهنی مرا که باید به چه چیز او افتخار کنم خود حل کرده و گفته «افتخار می کنم که حتی یک مسکن مهر افتتاح نکردم.»

در طول ۱۶ سال حمایت از بنیاد کودک خودم شاهد بودم مسکن مهر -با همه ایراداتی که داشت- چگونه زندگی خانواده های بی بضاعت را چند پله (بهتر است بگویم چند طبقه) بهبود می بخشید. جایگزین عباس آخوندی برای این طرح چه بود؟! هیچ!

البته هنرهای عباس آخوندی به متوقف کردن طرح مسکن مهر و ناامید نمودن هزاران خانواده بی بضاعت ختم نمی شود. یادتان باشد در دوره وزارتش فیلمی از او پخش شد که در گیلان در جواب کارگری معترض با زبان «تمدنی، نجیب و بارور» فارسی گفت که سبوس میل کند.  جوابی که خشم عمومی را برانگیخت.

 حالا، اینها که در مقابل «افتخارات» این قشر در دهه شصت، چیزی نیست!  بنا به خاطرات مکتوب و صریح ناطق نوری، درجریان رد صلاحیت های  مجلس دوم در کنار شمخانی و فلاحیان در سرکوب معترضان زابل دست داشته و سه انسان هم در این جریان کشته شده (جالبه که کشته شدن سه  انسان را چه طور در خاطراتش امری کوچک و پیش پا افتاده جلوه داده.

این ۸۰۰ نفر «فرهیخته  و اهل علم و فرهنگ» که بر سر ما می زنید تشکیل شده از این قبیل «افتخارات»!

---------

این بانو، ژاله آموزگار، پژوهشگر فرهنگ و زبان های باستانی است. ظاهرا مشهور ترین و برجسته ترین و معتبرترین فرد در میان ۸۰۰ نفر امضا کننده بیانیه ۸۰۰ نفره می باشد چون هرجا طرفداران بیانیه صحبت می کنند  نام و عکس وی را اول از همه پیش  می کشند تا اعتباری بر بیانیه بیاورد.

در این سخنرانی ایشان جوانان را تشویق به ماندن در ایران و عدم مهاجرت می کنند و تاکید می کنند اگر بروید فردوسی شما را نمی بخشد. نمی دانم جواب جوانان امروز به این بانو چیست ولی اگر به ما، دهه پنجاهی ها، چنین چیزی می گفتند -چه دنبال مهاجرت بوده باشیم چه نباشیم- در جواب می گفتیم سعدی علیه الرحمه هم فرمودند« سعدیا حب وطن گرچه حدیثی است شریف، نتوان مرد به خواری که من اینجا زادم!»

نه به خاطر این که لزوما با مهاجرت موافق باشیم! بلکه به این دلیل که به این بانو --که اتفاقا با افراد متنفذی چون حداد عادل هم دایم نشست و برخاست می کند – یادآور شویم که دلیل علاقه کثیری از هموطنان در این کشور به مهاجرت-- نه عدم آشنایی با شاهنامه-- بلکه  مشکلات اقتصادی، رکود توام با تورم، کمبود اشتغال، محدود ساختن آزادی های اجتماعی و سیاسی،  گزینش، معطل کردن استخدام جوانان به بهانه گزینش (حتی برای کسانی که مشکل گزینشی ندارند ) و مسایل دیگر از این دست هست. با پیش کشیدن شاهنامه و ترساندن جوانان از دلخوری و عدم بخشایش فردوسی نمی توان جلوی فرار نخبگان را گرفت. این بانو که در فرهنگستان زبان فارسی، حداد عادل را می بیند به جای سخنرانی هیجان انگیز برای جوانان به حداد عادل بگوید وقتی استخدام جوانان نخبه را به بهانه گزینش، ماه ها عقب می اندازند ناگزیر مهاجرت می کنند. اگر اهل گفتن چنین حرف هایی بود دیگه او را حلواحلوا نمی کردند و بزرگ بانوی فرهیخته ایران زمین نمی خواندند. باید حرف هایی نظیر «اگر از ایران برید فردوسی شما را نمی بخشد» بزند که او را بر صدر نشانند.

اتفاقا بین جوان های دور وبر همه شاهنامه-خوانانی که من می شناسم از  نسل دوم مهاجران هستند که شهروندی کشورهای غربی را دارند. 

ندیدم اونهایی که در ایران زندگی می کنند شاهنامه بخوانند. 

بنابه مشاهدات من،  شاهنامه خوانی و ارادت به فردوسی، جلوی مهاجرت به خارج را نمی گیرد. اما کمک می کند که در خارج، جلوی مهاجران تورک و هندی و فیلیپینی و بنگلادشی و آفریقایی و  .... برای خود  امتیازی فرض کند.این  نیازشان را پاسخ می دهد.

همنسلان من در ایران-اگر اهل شعر باشند، بیشتر سعدی و حافظ و  خیام ومولانا و شهریار می خوانند. با شاهنامه زیاد حال نمی کردند و نمی کنند. شاهنامه جواب نیاز های فکری شان نیست.

  در دهه هفتاد سهراب سپهری و فریدون مشیری هم زیاد می خواندند که کم کم جای خود را به عبید زاکانی و ایرج میرزا و معجز شبستری داد.

--------

چند نفر از این ۸۰۰ نفر امضا کننده بیانیه، مثل ژاله آموزگار و کزازی، افرادی هستند که رسانه ها -به زور- در سال های اخیر از آنها برای قشر باریک روزنامه خوان کشور، چهره ساخته اند. حرف های پیش پاافتاده ای که ژاله اموزگار در دو سه سال اخیر این ور و اون ور زده، شده اند تیتر رسانه ها. مثلا یک جا گفته « بسیار خوب ترکی حرف می‌زنم ولی عاشق زبان فارسی هستم.

.»  بیست تا سایت ریز و درشت این سخن گهربار او را تیتر کرده اند! 

 از وقتی که سید جواد سید طباطبایی مُرد، جریان ایرانشهری، این بانو را پیدا کرده .  اون قدر رویش مانور رسانه ای انجام داده اند و آن قدر عکس هایش را این ور و اون ور منتشر کرده اند  که به  مخاطب القا شده که  این بانو، خیلی آدم مهمی است و هرچه می گوید دُر و گوهر است. 

(بعدش می گویند چرا مردم ایران روزنامه خوان نیستند. آخه خانم ژاله آموزگار  یا آقای کزازی چه قدر می توانند جذابیت ایجاد کنند که مردم روزنامه خوان بشوند؟!)

چند نفر هم بین این ۸۰۰ نفر، سینماگر هستند (مثل مرضیه برومند ، علی مصفا، رخشان بنی اعتماد، مریم بوبانی و چند نفر دیگر که حتی کمتراز مریم بوبانی معروفند.) به این سینماگران، باز می گردم.

چند نفر هم از این ۸۰۰نفر، مثل عباس آخوندی، از مقامات جمهوری اسلامی هستند.

بقیه عموما افراد ناشناسند. اگر دقت کنید نام فامیل تکراری بینشان بسیار هست. احتمالا یارو یکی  از جمع مریدان فلان کیش شخصیت  بوده (در این جمع ها کیش شخصیت بیداد می کند). برای خوش رقصی برای قطب کیش شخصیت گفته« نگران نباشید استاد! هم خودم امضا می کنم و هم خواهر وبرادر و پدر و مادر و بروبچه ها  را جمع می کنم که امضا کنند.»

جای طنز ماجرا اینجاست که رسانه ها، همه  این افراد را به اسم  ۸۰۰ فرهیخته، روشنفکر و اهل علم  و هنر و.... به خورد ما می دهند!

اما نکته خوشمزه این که آن چند چهره سینمایی حتی موفق نشده اند که نزدیکان خود را به امضای این بیانیه ترغیب کنند: رخشان بنی اعتماد امضا کرده، اما دخترش باران کوثری امضا نکرده. علی مصفا امضا کرده، اما لیلا حاتمی  امضا نکرده. مرضیه برومند امضاکرده، اما راضیه برومند و احترام برومند ولیلی رشیدی امضا نکرده اند. از نسل جدید سینما گران -که معمولا در امضای کمپین ها و تبلیغ برای آنها با هم رقابت می کنند- امضای کسی پای این بیانیه نیست!

اگر کمپین حمایت از سنجاب جنگل های زاگرس بود ده ها و صدها سینماگر امضا می کردندو در صفحه های مجازی شان در حمایت کمپین می نوشتند تا مبادا از هم عقب بیافتند.  اما هیچ کدامشان دنبال ژاله آموزگار و کزازی راه نیافتاده اند تا  این بیانیه را امضا کند.

زبان فارسی آن قدر قوی است که با آموزش ادبیات تورکی یا کوردی یا گیلکی یا بلوچی  یا... آسیب نمی بیند. اتفاقا بارور تر هم می شود. این نگرانی امضا کنندگان نابجا ست. اما نگرانی در مورد امکان درگیری های قومی بی اساس نیست. در هر صورت، راه حل، پیشنهاد های ارائه شده در بیانیه نیست. راه حل را باید سپرد به روشنفکران نسل نو با ایده های نو که فرهنگ مناطق قومی و پیشینه تاریخی آنها را خوب می شناسند و قادرند روایتی نو با به رسمیت شناختن هویت های قومی همسایه  ارائه دهند که در بردارنده دغدغه ها ی هر دو قوم باشد. راه حل را باید به فعالان حقوق بشر و حقوق زنان  وحقوق کودکان و حفاظت از محیط زیست سپرد که دنیای امروز را می شناسند نه چند نفر با طرز فکری متعلق به دنیای گذشته که در امر کشورداری، ورای  الدرم بلدرم مرکز به پیرامون، هیچ  ندیده  اند و نشناخته اند و تصور هم نمی توانند بکنند. راه حل را باید به روشنفکرانی سپرد که جدا از مردم نیستند بلکه جلوی مردم حرکت می کنند و می توانند  به آنها راهکار دهند. روشنفکرانی مثل امضا کننده های  این بیانیه-- که از مردم جدا مانده اند-- به درد این کار نمی خورند. روشنفکر پوپولیست که دنبال توده راه می افتد و می خواهد به رفتار های نادرست و احیانا زیاده خواهی های توده در ارتباط با قوم همسایه، لباسی شیک و موجه بپوشاند هم به درد نمی خورد. روشنفکری لازم  است که  هم درد را بداند و هم درمان را. نه آن که با تایید پوپولیستی  افکاری که به سمت نژادپرستی گرایش می یابد مسکنی  موقتی بر درد قوم خویش  بگذارد و از درمان قطعی و دردهای قوم همسایه غافل ماند. روشنفکری لازم است که  بفهمد اگر در کناردرمان دردهای قوم خودش، به دردهای قوم همسایه عنایت نداشته باشد، دیر یا زود، دردهای قوم همسایه دامنگیر قوم خود او هم خواهد شد.

اشتراک و ارسال مطلب به:

فیس بوک

تویتر

گوگل

آردینی اوخو

+0 به یه ن

همین طور که در این نوشته ام تشریح کردیم ما در ایران امروز چندین جنبش نسبتا نیرومند داریم که در هم تنیده شده اند. 

http://yasamanfarzan.arzublog.com/post/111877

از آنجایی که نیمی (شاید هم بیشتر) کنشگران اجتماعی زنان  ومردان آگاه  و حساس به حقوق به زن هستند  جنبش زن  به طور طبیعی همه این جنبش ها را که نام بردم در هم تنیده. اما در هم تنیدگی  طبیعی این جنبش ها بیش از اینهاست. جنبش حفظ محیط زیست نمی تواند از کنار فرهنگ های محلی و تنوع هویتی ایران بگذرد. جنبش های هویت قومی های گوناگون با هم اشتراکاتی دارند (البته افتراقات جدی ای هم دارند که باید به آنها پرداخت. انکار و زیر فرش کردن افتراقات جایی کار دستمان می دهد.). همه این جنبش های هویتی با جنبش حفظ میراث فرهنگی  اشتراک دارند. جنبش زنان نمی تواند مسایل مادران را کنار بگذارد  پس با مسایل حقوق کودک در هم تنیده شده است. جنبش ترویج علم (علم به معنای اعم آن) به زبان مادری  به مثابه یک ابزار عنایت دارد.

با این همه در هم تنیدگی این جنبش ها متحد طبیعی هم می توانند باشند اما از سوی دیگر ، نادانی ها و خودخواهی های انسان ها (حتی نخبگان آنها) می تواند در هم تنیدگی طبیعی را به جای همسویی و هم گرایی و هم افزایی به سمت  تنش و جرقه زدن پیش ببرد. ناگفته پیداست که دنباله روان دکترین قدیمی «تفرقه بیانداز و حکومت کن» سعی می کنند این جنبش ها را در مقابل هم قرار دهند. اگر این جنبش ها همسو و همیار شوند به قدرت بزرگی تبدیل می شوند که آینده را به دست خواهند گرفت. 

در چند نوشته آتی سعی خواهم کرد بر مسایلی که می تواند منشا اختلاف باشد انگشت بگذارم.  اولش از تقابل بین باستانگرایی ایرانی و جنبش های هویت قومی (به خصوص هویت تورکی) شروع خواهم کرد که از همه پر سر وصدا تر هست. اما از سوی دیگر چنان که استدلال خواهم نمود از همه پوچ تر هست. اصلا این  تقابل از بیخ ذهنی است وبا تغییر ساده روایت حل و فصل می شود می رود پی کارش! اتفاقا حل این اختلاف پر سر و صدا و اعصاب خرد کن از همه ساده تر است.

بعدش به سراغ  تنش های جدی تر خواهم رفت که عینی ترند. یعنی از تضاد منافع ناشی می گردد. برای آنها هم سعی خواهم کرد راه حلی ارائه دهم هرچند شاید زیادی ساده شده باشد. اما این راه حل ساده سازی شده هم بهتر ازهیچ چی است.

--------------

به نظرم اگر یک مقدار دقیق نگاه کنیم تضادی بین جنبشی هویتی باستان گرایی و جنبش هویتی قومیتی وجود ندارد. اتفاقا زمان همان کوروش و داریوش، تنوع فرهنگی زیادی در سطح امپراطوری بود. اصلا با ابزار دنیای قدیم نمی شد مرکزگرایی به شیوه قرن بیستم اعمال کرد. رادیو و تلویزیون و هواپیما و قطار و.... نداشتند که بخواهند منویات مرکز را به همه جای امپراطوری اعمال کنند. 

الان هم یک عده هستند که به دوران باستان به خصوص دوران هخامنشی و آثار باستانی به جا مانده از آن دوران علاقه مند هستند. بسیار هم عالی. این ها سرمایه های مملکت ما هستند.

اما از آن سو، یک عده هم هستند که به دورانی که پادشاهان تورک تبار فرمانروایی داشتند علاقه مند هستند. به دوران سلجوقی و قره قویونلو ها و آق قویونلوها و....  اینها دوره های متفاوت تاریخی بودند که از هرکدام آثار به جا مانده. فردا بعد از این که تبدیل به یک کشور نرمال شدیم و دست از فحش دادن و مرگ بر گفتن به کشورهای دنیا برداشتیم، برای سروسامان دادن به این اقتصاد ویران شده ناشی از لجبازی  نیاز به جذب به توریست داریم.

پس چه بهتر همان طوری که دست از لجبازی با جغرافیا و فحش دادن به کشورهای دیگر دست بر می داریم (دیر یا زود مجبور خواهیم شد چنین کنیم) دست از لجبازی با دوره های مختلف تاریخی هم بر داریم. تا جایی که وسع مان می رسد سعی کنیم آثار بجا مانده از دوره های مختلف تاریخی را رو بیاوریم و از آنها برای جذب توریست و درآمد زایی بهره ببریم

واقعیت این هست که تخت جمشید و پاسارگاد و نقش رستم با اختلاف فاحش بهترین شانس این مملکت برای جذب توریست هستند. چرا!؟ چون برایشان دو قرن هست که تبلیغ شده. در قرن نوزده و اوایل قرن بیستم از یک سو،  مذهبیون اروپا با خواندن عهد قدیم (تورات) به کوروش علاقه مند شد و خواستند بیایند مقر فرمانروایی اش را ببینند.  از طرف دیگر سکولارهایشان متون یونانی را خواندند و خواستند بیایند مقر فرمانروایی داریوش ها و خشایارشاه را ببینند. در قرن بیستم هم محمد رضا شاه کلی برایش تبلیغ کرد. من خودم ده ها مهمان خارجی داشتم. برایشان تخت جمشید جایگاه ویژه داشت.

منتهی با سه بنا نمی شه در عرصه توریزم در دنیا رقابت کرد. علاوه بر این سه بنا باید صد تا چیز دیگه داشته باشیم که نشان توریست دهیم. دوره های مختلف تاریخی از جمله دوره های سلاطین تورک می توانند کمک باشند. 

وقتی یک عده از هموطنان به هر دلیلی دارند انرژی می ذارند که دوره سلجوقی را رو بیاورند و به دنیا معرفی کنند، بقیه باید ممنون باشند. همین طور اگر تلاش می کنند که آیین ها و رقص ها و لباس های محلی و معماری و.... قوم خود را احیا کنند و رو بیاورند. این بخشی از تلاشی است که لازم است  تا ایران روزی در  صنعت توریسم دنیا، حرفی برای گفتن داشته باشد.

--------

من قبل از نوروز یک سری نوشته در مورد همگرایی جنبش های اجتماعی ایران نوشته بودم که بعد از عید منتشر سازم. آنها را منتشر خواهم ساخت. در این چند روز، یک سری شیطنت هایی از سوی کسانی که منافع خود را در اختلاف افکنی بین جنبش های اجتماعی ایران می بینند انجام شد. نوشته حاضر و بعدی را امروز در این راستا نوشتم که  امروز و فردا منتشر می کنم.

شیطنت اول:

در اجتماعات نوروزی مناطق فارس نشین یک مقدار از این شعارهای آریابازی ضد عرب داده شد نظیر « ما آریایی هستیم، عرب نمی پرستیم.»  چنین شعاری، شعار پیشرو و سازنده ای نیست. البته قسمت «عرب نمی پرستیم» را قبول دارم. ما قرار نیست هیچ شخص یا قوم یا قبیله یا ملتی را بپرستیم. اما این نکته چنان واضح و مبرهن هست که لازم نیست با انگشت گذاشتن روی قوم عرب بر آن تاکید کنیم. چند میلیون نفر از هموطنان ما در جنوب ایران خود را عرب می دانند. همسایه غربی و همسایگان جنوبی مان هم عرب هستند. برون-رفت از بحران اقتصادی در گرو مراوده  اقتصادی با کشورهای دنیاست و همسایگان تورک و عرب ما بهترین  و مهمترین شرکای تجاری ما قرار هست که باشند. چه دلیلی برای تنش آفرینی هست؟ ما ۴۶ سال چوب شعارهای تنش افزا علیه آمریکا و انگلیس و... را خورده ایم. چه دلیلی دارد یک شعار تنش زای جدید را شروع کنیم؟! در مورد آریایی بودن هم که حرف و حدیث زیاد هست. ترکیب ژنتیک ما ایرانیان پیچیده تر از این حرف هاست. ژن آریایی هم داریم ژن عرب هم داریم ژن تورک هم داریم و..... و چه خوب که چنین هست! مقاومت بدنی که ژن های متنوع دارد در برابر بیماری ها و... بالاتر هست. اگر ژن خالص یک قوم بود زود تر دجنره می شد. مثل فرزندان ازدواج های فامیلی پی در پی. آریایی بازی صد سال پیش مد بود اما الان در دنیا دمده شده. چرا شعاری بدهیم که مردم دنیا به دیده تحقیر به ما نگاه کنند و ما را صد سال عقب مانده ببینند؟!

اصلا چه نیازی هست به چنین شعار تنش زایی که تحقیر خودمان را به ارمغان می آورد؟! آن هم وقتی که شعاری به زیبایی «زن زندگی آزادی» داریم که تحسین جهانیان امروز را برانگیخته!؟

به شیطنت دوم در نوشته بعدی می پردازم.

اشتراک و ارسال مطلب به:

فیس بوک

تویتر

گوگل

آردینی اوخو

+0 به یه ن

این ویدئو از  پادکستر ارزشمند کشورمان آقای علی بندری درمورد سلسله سلجوقیان هست. در پادکست آقای بندری می گوید قبل از تهیه این پادکست گمان نمی کرد که این دوره چنین مهم بوده باشد چون که در باره این دوره زیاد نشنیده بود. اما بعد از مطالعه متوجه شده است که  دوره سلجوقیان چه دوره مهمی بوده است.

من سالهاست که به دوره سلجوقیان علاقه مندم. من هم مثل آقای بندری چندان درمورد سلجوقیان نشنیده بودم اما با دو چشم خود اهمیت آن را دیدم. هر جای ایران که سفر کردم بناهایی با معماری درخور توجه دیدم که باز مانده از دوره سلجوقی بود. وقتی از راهنمای محلی در موردش سئوال می کردیم معمولا زیر لب و لوچه چیزی می گفت که معلوم بود خود چیز زیادی درباره این بناهای زیبا و باشکوه نمی داند. اما تا بخواهید زورکی در مورد اهمیت شهرشان در دوره هخامنشی یا اسکندر مقدونی داستان سرایی می کرد بی آن که بنایی یا اثری شاهد مدعایش باشد!

به هر حال با همین دیدن ها، به دوره سلجوقیان علاقه مند شده بودم و مطالبی در موردش خوانده بودم.

توصیه می کنم ویدئوی بی پلاس را در زیر ببینید. مثل همیشه آموزنده، تحلیلی و به دور از تعصب های ایدئولوژیک هست.

چند نوشته در پی آن منتشر خواهم کردکه  به مبحث اصلی این روزهایم یعنی  گفتمان سازی برای مبارزه  با فساد و حل سایر مشکلات کلان کشور مربوط است:

https://www.youtube.com/watch?v=eI5bPQTdgNA&t=359s

در پادکست آقای بندری در مورد  نقش نظام الملک در دوره سلجوقی در شکل دهی سیاست ورزی ایرانیان طی دهه ها اشاره می شود. در پادکست آقای بندری می گوید که نظام الملک سلجوقی سنت سیاست ورزی ایران پیش از اسلام را مدون ساخته است و در قالب «سیاست نامه» برای نسل های بعدی فرمانروایان به ارمغان گذاشته. 

البته می دانیم که نظام الملک خود از مردم خراسان بود که در دربار ترکان سلجوقی که از آسیای میانه کوچ نموده بودند وزیر بود. در پادکست چیزی در مورد این که نظام الملک از سنت فرمانروایی ترکان هم بخواهد بهره گیرد نیامده. گمان نمی کنم این از تعصب ایرانشهری آقای بندری باشد. خوشبختانه آقای بندری از این گونه تعصبات ندارد. احتمالا به واقع خود نظام الملک به سنت های فرمانروایی ترکان مهاجر که  تا اندک زمانی پیشتر کوچ نشین بودند تفاخر می کرد و خود و سنت های خود را فراتر از این می دید که چیزی از فرهنگ مهاجران -که از قضای روزگار کارفرمایان او شده بودند – بیاموزند.

آیا واقعا  ترکان مهاجر چیزی نداشتند که به او و امثال او بیاموزند و ارزش آن را داشته باشد که تئوریزه نماید و به نسل بعد انتقال دهد؟ با آگاهی و دانش پسینه-نگر امروزی می دانیم که چنین نیست. دست کم دو مورد بود که اکنون بعد از هزار سال من به نظام الملک و همتایانش خرده می گیرم که چرا از ترکان مهاجر نیاموختند:

۱)  سنت قورولتای. این سنت می توانست پایه یک دموکراسی بدوی باشد که در طول هزار سال به یک دموکراسی مدرن با مختصات بومی بدل شود. 

این سنت را سیاستمدارانی که در آموزش رسمی خود کتاب هایی مانند سیاست نامه  را می خواندند بازتولید نکردند. اما نادرشاه افشار که از طبقه پایین یک ایل ترک برخاسته بود (ایل افشار ایلی مهم و ثروتمند بودند اما خانواده خود نادر در ابتدا جزو لایه های فرادست این ایل نبودند وجزو لایه های فرودست حساب می شدند) و در نتیجه با این نوع کتاب های بزرگ  مخصوص فرمانروایان بزرگ نشده بود سنت قورولتای را در دشت مغان اجرا کرد.

برخی از تحلیلگران مدرن تاریخ امروز نبوغ نادرشاه افشار را به خاطر این «ابتکار دموکراتیک» می ستایند و خبر ندارند که او در واقع سنت ترکی قورولتای را که در ایل خود آموخته بود اجرا کرده بود.

۲) در جوامع ایلیاتی، زنان با جربزه آزادترند که نقش رهبری ایفا کنند. در دوره سلجوقیان می بینیم که خاتون ها نقش مهمی داشته اند. این به آن معنی نیست که جوامع ایلیاتی کمتر مردسالار هستند. چنین نیست! اما مردسالاری آن زیاد جلوی زن با جربزه را که در سایه هوش شجاعت و فداکاری و از خودگذشتگی  می خواهد نقش رهبری ایفا کند نمی گیرد. البته برای رسیدن به این جایگاه باید ده برابر همتایان مرد، توانمند باشد و صد برابر همتایان مرد از خودگذشتگی نشان دهد. اما اگر چنین ویژگی هایی داشته باشد می تواند نقش رهبری ایفا کند. نقشی که در جوامع به اصطلاح متمدن تر یکجا نشین سنتی برای یک زن اصلا متصور نمی شد بود. 

در آن دوره چه در ایران چه در چین چه در بین عراق و شامات و چه شمال آفریقا،   قدرتمندی زنان  ترک ایلیاتی  مهاجر از منظر دیوانسالاران بومی چندش آور و شرم آور شمرده می شد. امروز  در قرن بیست و یکم هست که تازه تازه دنیا به این نتیجه رسیده که رهبری زنان در جامعه، دلیل بر پیشرو بودن آن هست نه امری شرم آور.

پی نوشت: به تربیت ناصرالدین شاه هم ایراد می گیرند که موقع نوجوانی نظیر شاهان سنتی ایران سیاست نامه و شاهنامه و.... نخوانده بود. به گمان من  اگر ناصرالدین شاه آن گونه تربیت می شد ایران از این هم که الان هست  نیم قرن عقب مانده تر می شد. ناصر الدین شاه هر عیبی هم  که داشت یک حسن داشت  و آن این بود که نسبت به جهان غرب  و دستاوردهای تکنولوژیک کنجکاوی داشت. کنجکاوی ای کودکانه. اگر کودکی و نوجوانی اش باخواندن آن قبیل کتب سپری می شد همان کنجکاوی کودکانه هم در او کشته می شد و جزو کسانی می گشت که با  تکنولوژی سر ستیزه دارند. اون وقت، باعث می شد که ما چندین دهه دیرتر با علم و تکنولوژی مدرن آشنا شویم!

اشتراک و ارسال مطلب به:

فیس بوک

تویتر

گوگل

آردینی اوخو

+0 به یه ن

تاریخ به ما می گوید که ترکان سلجوقی و غزنوی و.... از آسیای میانه در چندین موج به ایران مهاجرت کردند. یکی از این موج ها، حدود هزار سال پیش اتفاق افتاد و نتیجه یک تغییر اقلیمی بود. در آن دوره هوای کره زمین سرد شد. درنتیجه آذوقه در مناطق شمالی کمیاب شد. ترکان به دنبال مرتع برای دام هایشان به مناطق گرمتر جنوبی مهاجرت کردند.
نسل های امروز ایران با مهاجرت بیگانه نیستند. در دهه های اخیر ایرانیان امروز برای ساختن آینده ای بهتر برای فرزندانشان به شهرها و کشورهایی مهاجرت نموده اند که گمان می بردند رفاه بیشتری برای فرزندانشان فراهم می آورد.
بنابراین، عیبی در کاری که ترکان هزار سال پیش انجام دادند نمی بینند. حتی می توان گفت حس همذات پنداری دارند.
اما ایرانیان در صد سال پیش، چنین نمی اندیشیدند. آن دسته که می خواستند ناسیونالیزم ایرانی را جامه ای  متاثر از فاشیسم و نازیسم و دیگر «ایسم» های غربی  صد سال پیش بپوشانند با تقلیدی  کاریکاتوری از ناسیونالیست های غربی، به یک «دیگری» داشتند که کاسه کوزه های عقب ماندگی تاریخی را بر سر آنان بشکنند. مهاجران ترک هزار سال پیش، از جمله این «دیگری» ها شدند. در نوشته هایشان جا به جا  آنها را با القابی چون «وحشی» نواختند.  دوره این ادبیات و این طرز فکر در دنیا گذشته اما هنوز هستند کسانی که این ادبیات را در ایران بازتولید می کنند. البته در ایران هم نسلشان رو به انقراض هست و اغلب بالای شصت سال دارند. تک و توکی هم  بین جوان تر ها  از این فسیل ها پیدا شود دربین همان نسل خودشان بیگانه اند و مجبورند به نسل قبلی آویزون شوند  که تنها نمانند. بعد از مرگ نسل قبلی هیچ چی از آنها نمی ماند.

از سوی دیگر خیلی از فعالان مدنی ترک، دایم به نوشته های محمود افشار و فروغی و... ارجاع می دهند تا اثبات کنند چه قدر در حق ما ترک های ایران ظلم شده. من فکر می کنم دوره ارجاع به این دسته از نوشته های آنها هم دیگر گذشته. ما باید از این چیزها گذر کنیم. مشاهیر آن دوره (نظیر آشتیانی، محمود افشار، فروغی و....) نه سیاه بودند نه سفید بلکه خاکستری بودند. اشتباهاتی هم کردند که تورک ستیزی از جمله آنهاست. برخی شان انصافا مردان بزرگی در زمان خود بودند اما مردان بزرگ اشتباه های بزرگ می کنند.  تورک ستیزی جزو  اشتباهات بزرگی بود که مردان بزرگی چون فروغی و محمود افشار کردند. هر چه از صد سال پیش به این سو می آییم قد تورک ستیزان کوتاه و کوتاه تر می شود. زنان و مردان قد برافراشته اکنون بسیارند اما هیچ کدام تورک ستیز نیستند. زنان و مردان قدبرافراشته امروزی هم- مانند هر دوره ای- فرزند زمانه خود هستند درنتیجه مطابق فرهنگ این زمان که همانا به رسمیت شناختن تنوع فرهنگی است با تورک ستیزی و عرب ستیزی و دیگر اشکال نژادپرستی و ضدیت با فرهنگ چند لایه ای، سرسازگاری ندارند.

حالا ما چی کار کنیم؟ به جای مبارزه با استخوان های پوسیده تورک ستیزان صد سال پیش یا دهن به دهن گذاشتن با تورک ستیزان رو به موت یا کاریکاتوری امروزی، بهتر هست دنبال نوشتن رمان و..... با دستمایه قراردادن تاریخ مان باشیم. همین مهاجرت ترکان به دلیل تغییرات اقلیمی از آسیای میانه  خیلی رمانتیک هست. می توان درمورد فداکاری هایی که مادران کردند تا فرزندان در مهاجرت زنده بمانند داستان ها نوشت. می توان در مورد حکمت پیران که با سرودن اشعار و .... سنت های قبلی را در سرزمین جدید زنده نگاه داشتند داستان ها نوشت. می توان درباره حکیم ایل که مرهم ها و داروهای سنتی را با خود به همراه  آورد  و به حکیمان سرزمین جدید هم داد نوشت. می توان از چالش های انطباق در فرهنگ سرزمین جدید نوشت.
همه اینها را می توان طوری نوشت که در واقع جوابی تلویحی  باشد به همه توهین هایی که نویسنده های صد سال پیش کرده اند بی آن که نامی از آنها  به میان آید و با ارجاع به آنها اعتباری به حرفشان داده شود!
حتم  داشته باشید که اگر الان شما با این ابزار جدید -هوش مصنوعی اینترنت و.... کالای فرهنگی با این مضمون بسازید و به جامعه عرضه کنید صدها بار بیشتر اثرگذاری دارد تا کتابی که به سبک صد سال پیش  علیه ترکان نوشته شده و در گوشه ای افتاده و دارد خاک می خورد.
تا فعالان ترک به آن کتاب ها ارجاع ندهند جوانان امروزی، آنها را نمی خوانند. برایشان جذابیت ندارند که بخوانند. شما که ارجاع می دهید جوانان امروزی تازه در مورد آنها می شنوند. اما اگر به کمک هوش مصنوعی انیمیشنی یا بازی کامپیوتری ای درمورد مهاجرت رمانتیک ترکان هزار سال پیش بسازید، فوج فوج جوانان به سمت آن می آیند. اگر بخواهید، برگ برنده دست شماست. چرا خود را بازنده اعلام می کنید و سپس  برای خود دلسوزی می نمایید؟!

اشتراک و ارسال مطلب به:

فیس بوک

تویتر

گوگل

آردینی اوخو

+0 به یه ن

نظر دوست فیس بوکی:

«

درود ، فکر میکنم قشرفرهیخته ایران اگر بیشتر از ترکیه نباشد کمتر نیست

شاید مهاجرت ها نتیجه آن باشد بهر جهت قطب کیش شخصیت وقتی با تقدس و استمرار همراه باشد ، موضوعی دیگر است ،

حتمآ به این موضوع صحه میگذارید که اکثریت مردم خاموش ایران تفکر دیگری دارند»

پاسخ من: «

جمعیت قشر فرهیخته احتمالا از جمعیت قشر فرهیخته ترکیه زیادتر هست. همین بخشی از فرهیختگان ایران که مهاجرت نکرده اند هم جمعیت خیلی بالایی دارند و احتمالا به لحاظ جمعیت بیشتر از جمعیت فرهیخته ترکیه -اعم بر مهاجرت کرده و مهاجرت نکرده- هستند.  اما  این دو قشر توجه و انرژی خود را در جهات متفاوتی گذاشته اند. ما بیشتر انرژی خود را در جهت زبان و یافتن ریشه کلمات و ادبیات و نظایر آن گذاشته ایم. دقت و وسواس ما در یافتن ریشه هر کلمه ای که می شنویم گاهی حوصله دوستان ترکیه ای (حتی حوصله همان بخش فرهیخته آنها) را به سر می برد. درست یا غلط- ارزیابی آنها این هست که مسایل مهم تر را ول می کنیم و به این موضوعات می چسبیم. (البته ما هنوز اصرار داریم که کلمات مهم هستند اما آن بحث دیگری است.) نکته اینجاست که بخش فرهیخته تر ترکیه بخش بزرگی از انرژی خود را صرف اندیشیدن و آموختن ساز و کارهای مهار فساد و مدیریت و نظایر آن می کنند. نتیجه هم این شده که در این زمینه از ما جلوترند.

-----

در مورد بسیاری از  ایرانیان فرهیخته مهاجرت کرده به کشورهای دیگر در۵۰ سال تا ۱۵ سال گذشته (البته نه همه) نکته غمناکی هست. در اغلب موارد این مهاجرت باعث نشده که چشمان خود را باز کنند و ساز وکارهای مدیریتی و مهار فساد مالی  را ببینند . سعی نکرده اند با مقایسه سازوکارهای موجود در ایران با کشورهای دیگر، نقاط ضعف و قوت را بیابند بلکه پیله ای دور خود تنیده اند و در دنیای ذهنی که ساخته اند گیر افتاده اند. هرکدام در بخشی از تاریخ ایران گیر افتاده اند. از این جهت اتفاقا اغلب ایرانیان مقیم خارج که بیش از ۱۵ سال پیش از ایران مهاجرت کرده اند از ایرانیان داخل نه تنها جلوتر نیستند بلکه چندین و چند پله عقب ترند. یک موجی هم بعد از ۸۸ مهاجرت کردند. اونها و مهاجران قبل از اونها، عموما چشم بسته خود را نگاه داشته اند. اما نسلی که بعد از آن موج مهاجرت کرده اند چشم باز ترند. 

نسل جدیدتر وقتی با ایرانیان مقیم داخل هم-کلام می شوند بیشتر گوش شنوا دارند تا زبان سرزنشگر و نصیحت گو و یا تمسخر آمیز!

 همین طور، کمتر نسبت به جامعه میزبان گارد گرفته اند و برعکس ایرانیان مهاجر قبلی، نمی خواهند ثابت کنند مردم جامعه میزبان آنها، کودن اما خوش شانس هستند. 

در نتیجه این نسل جدیدتر مهاجران، هم با تحولات واقعی  ایران پیش می روند و هم با فرهنگ کشور میزبان بهتر آشنا می شوند. منظورم نسل جدیدتر مهاجران لزوما جوان تر ها نیستند. همنسلان ما هم که  در ده- پانزده سال اخیر مهاجرت نموده اند کمابیش این طورند.اگر هم جامعه میزبان یا تحولات داخل ایران را خیلی درک نکنند  دست کم گارد نمی گیرند و نمی خواهند اثبات کنند جامعه میزبان یا ایرانیان مقیم ایران –و نیز مهاجران غیر ایرانی-- نمی فهمند و فقط آنها -یعنی فقط ایرانیان مهاجر- حالیشون هست.کوشش بی وقفه اثبات همین فرضیه ها، انرژی  ووقت زیادی از نسل قبلی مهاجران ایرانی می گرفت و زمانی و انرژی ای برای باز کردن چشم ها و ساختن گفتمانی جدید باقی نمی گذاشت. برای همین در گذشته گیر افتادند.

امید دارم این نسل جدید مهاجران به همراه ایرانیان داخل- که اتفاقا به دلیل احساس نیاز با سرعت برق رشد فکر ی می یابند- آینده ای بهتر رقم بزنند.

البته  چشم و گوش بازتر بودن نسل جدید مهاجران ایرانی نسبت به مشابه نسل قبلی مختص قشر فرهیخته مهاجران نیست! اقشار عامی تر آنها را هم  شامل می شود. مثال می زنم. دغدغه  اقشارعامی تر  مهاجردر نسل های قبل این بود که عیبی و ایرادی در ایران و میان ایرانیان مقیم ایران ببینند و بعد به تمسخر «وطنم! پاره تنم!» بخوانند و تحقیر کنند و پز بدهند که خودشان درخارج خیلی وضعشان خوب هست. مثلا از ایران که می رفتند همانند گشت ارشاد ورژن دهه شصت، به آرایش زنان ایرانی مقیم ایران گیر می دادند و ادعا می کردند آنها که مهاجرت کرده اند «فهمیده» شده اند و تعادل را در پوشش و آرایش رعایت می کنند. کسی هم به آنها نمی گفت  کی گفته جناب عالی شده اید معیار «تعادل»؟! گاه جسارت کرده می پرسیدم:  « دست کم در تئوری، معیار گشت ارشاد،  فقه اسلامی هست که مدون هست. معیار شما برای تعادل چیست؟ کجا و چگونه تدوین شده است؟ آیا هوس و تشخیص آنی شما می تواند معیار تعادل باشد و به دیگران تحمیل شود؟ اگر یک میکاپ آرتیست یا استایلیست حرفه ای به لباس پوشیدن کسی ایراد بگیرد (که به ندرت چنین می کنند) آدم روی حرفش تامل می کند. اما چرا هرکه به خارج مهاجرت کرده خود را معیار تعادل پوشش و آرایش -نه فقط برای خودش بلکه کل ایران- می داند؟!» با یک جواب تند ولی تهی از معنی، حساب مرا می رسیدند.  مهاجران نسل جدید، دنبال این که از آن سوی آب ها نقش گشت ارشادرا -البته با شیوه و سلیقه خود- برای زنان داخل بازی کنند نیستند.

 مثال دیگر این بود: نسل های قبلی مهاجران، شیوه های تربیتی آسان گیر داخل ایران را (که محصول آن همین نسلِ شجاع و سربلند وآزاده و راستگو و صادق دهه هشتادی و نودی از آب درآمد) تحقیر می کردند و فریاد واویلا سر می دادند که احترام بزرگتر در ایران از بین رفته و ما ایرانیان مقیم خارج اکنون تنها حافظان واقعی ارزش ها هستیم! 

نسل جدید تر مهاجران دارند زندگی شان را می کنند و موی دماغ ما در داخل نیستند!  دیگه با تمسخر «وطنم! پاره تنم!» ، گوشت تن ما را آب نمی کنند! سرشان توی کار خودشان هست

اتفاقا معلوماتشان در مورد فرهنگ روزمره و سبک زندگی و خبرهای تخفیف کسبه  در ایران به طرز حیرت انگیزی  بالاست. خانم در آمریکا نشسته اما می داند کدام آرایشگاه در تهران و کرج تخفیف کدام قلم خدمات پوست و مو را دارد. (با توجه به تنوع این نوع خدمات و تخصصی بودن آنها واقعا میزان اطلاعات حیرت انگیزی است!) برنامه ریزی می کند که وقتی دو سه هفته برای ملاقات خانواده به ایران می آید در کدام آرایشگاه در کدام کوچه الهیه تهران برای ترمیم ابرو برود  و فرزند خردسالش را به کدام آرایشگاه کودک در عظیمیه کرج ببرد که با کودکان خردسال خوب رفتار می کنند و کارشان را هم بلدند!

کسی که تا این اندازه فکرش پیش برنامه ریزی  برای رتق و فتق امور زندگی است وقتی برای گیر دادن به دیگران ندارد! اتفاقا من همین قشر را هم  بخشی از جنبش های زنده ایران می دانم که همسو با همدیگر، چهره ایران را درآینده ای نه چندان دور، دگرگون خواهند ساخت.

----------

چند روز پیش  نوشتم که جمعیت فرهیختگان در ایران بیش از ترکیه هست اما در حالی که در ایران فرهیختگان بیشتر فکرشان را به مسایلی نظیر ریشه کلمات داده اند، در ترکیه فکرشان را به ساز و کارهای مدیریتی و مهار فساد داده اند. 

نظر نقد آمیز یک دوست  عزیز و قدیمی فیس بوکی  را به اسم مینا که از من جوانتر هست و اگه اشتباه نکنم  

سالهاست که ساکن ترکیه می باشد

در پی  می خوانید:

«قشر فرهیخته رو‌چطور تعریف می کنید و با کدوم داده آماری به این نتیجه رسیدید که ایران قشر فرهیخته بیشتری داره؟ به نظرم بهتره  این ادعارا  بدون داده نکنیم تا بیشتر از این، دامن به توهم جمعی ای که در ایران ریشه دوانده نزنیم ».

پاسخ مینجیق:

 می دونستم این ایراد به سخنم وارد هست و مطرح خواهد شد. جواب دقیقی هم ندارم. اما در مجموع فکر کردم گفتنش بهتر از نگفتن هست. بااجازه نوشته شما را مجزا منتشر کنم. باشد که باعث شود بیشتر در این باره تفکر جمعی شود. هدف من از این سری نوشته ها شروع گفتمان جدید هست. گفتمان دقیق ندارم و به همه جنبه های آن چه که می گویم اشراف ندارم. هدفم این هست که بحث ایجاد کنم که به یک فهم عمومی بالاتر برسیم که به درد زمان می خورد

واما در مورد این که آیا قشر فرهیخته ایران پرجمعیت تر از ترکیه هست یا نه. در این که فرهیختگی را اول باید تعریف کرد و بعد هم آمار گرفت کاملا با شما همنظرم. اما یک موضوع دیگه هم هست که درمورد آن مطمئنم: در ایران جمعیت کسانی که خود را فرهیخته می دانند و انتظار دارند بقیه آنها را به فرهیختگی قبول کنند بیشتر هست. آن قدر این جمعیت در ایران بیشتراز ترکیه  هست که تفاوت چنان آشکار هست که نیازچندانی به آمار ندارد. مثل این می ماند که من ادعا کنم در ایران تعداد راست-دست ها بیش از چپ-دست هاست یا تعداد کسانی که درایران فارسی می دانند بیش از تعداد کسانی هست که ژاپنی می دانند. شما از من برای این ادعاها آمار نخواهید خواست.

منتهی سئوال بجاتر آن هست که بپرسیم که آیا واقعا در ایران همه کسانی که ادعای فرهیختگی دارند ازدرصد عمده کسانی که در ترکیه ادعای فرهیختگی دارند بادانش ترند؟! راستش مشاهدات من می گوید خیر!  مثال عرض می کنم: همسرسابق یکی از همکاران ترکیه ای که خود فرد بسیار فرهیخته ای بود (با هر معیار معقولی که فرهیختگی داشته باشد او فرهیخته بود)  در نظر اول، خیلی به نظر عامی می آمد. همه صحبت هایش حول و حوش این که «ناهار چی بخوریم شام چی بخوریم» و نظایر  آن می گذشت. اما دختر خوش قلبی بود و بسیار مهربان. با هم دوست شده بودیم. 

بی ادعایی او در مورد فرهیختگی چنان بود که من یک بار کنجکاوی خود را نتوانستم کنترل کنم و در جمعی از آقایان پرسیدم: «یعنی یک مردی به این  اندازه فرهیخته  حوصله اش از این خانم سرنمی رود؟ حرف مشترکشان تمام نمی شود.»

اما قضاوت من سطحی بود. آن خانم آن قدرها هم که من فکر می کردم کم دانش و کم معلومات نبود بلکه  کم ادعا بود. 

من ورشو رفته بودم و عکسی از باقی مانده دیوار گتوی معروف آن گرفته بودم. باقی مانده که چه عرض کنم! روی زمین در جایی که زمانی ، دیوار ایستاده بود چند میخ زده بودند و پلاکی چسبانده بودند.  با آن خانم عکس ها را می دیدیم. با دیدن آن عکس حدس زد که چیست! بعید می دانم درصد قابل توجهی از ایرانیانی که ادعای کتابخوانی و فرهیختگی هم دارند بتوانند چنین حدسی زنند. در مقابل دیده ام که برخی از همین ایرانیان که ادعای فرهیختگی دارند به چنگیز خان لعنت می فرستند که چرا تخت جمشید را آتش زد!

 وقتی هم می گویید که تخت جمشید را چنگیز خان آتش نزد بلکه ۱۶۰۰ سال پیش از او، اسکندر مقدونی آتش زد، جواب می دهند مگر یک اروپایی از این کارها می کند؟! حتما مغولان وحشی این کار را کرده اند!

اشتراک و ارسال مطلب به:

فیس بوک

تویتر

گوگل

آردینی اوخو

+0 به یه ن

تا گذشته ای نه چندان دور، عده ای فعالان فرهنگی نسبتا معروف در ایران بودند که ادعا می کردند زبان و ادبیات تورکی چیز زیادی ندارد که بخواهد تدریس شود. مرحوم طباطبایی پا را از این هم فراتر می گذاشت و  می گفت جز منظومه حیدربابا، شعر تورکی در خور توجهی نداریم! بیشتر کسانی که این گونه نظرات از جانب آنها صادر می شد خود تورک بودند و در محافل ایرانشهری به علت حمله به زبان تورکی (و نه قابلیت های تحسین برانگیز که داشتند!) در صدر مجلس می نشستند.  غیر تورک ها خود معمولا از این جملات صادر نمی کردند بلکه حرف های همین تورک ها را -با تاکید بر این که خود  گوینده هم «آذری» است- نقل می نمودند. همان طوری که گفتم نسل اینها داره یواش یواش منقرض می شه اما هنوز تمام نشده اند. نوشته هایشان هم باقی  مانده.

به هر حال اینجا می خواهم نظرشان را نقد کنم. دقت کنید که ابدا قصد ندارم کل موجودیت و شخصیت این افراد را زیر سئوال برم و آنها را ترور شخصیتی کنم. این را هم اشاره می کنم که در زمینه های دیگر برخی از آنها کارهای فرهنگی ارزشمند انجام داده اند که شایسته تقدیر هستند. فقط می خواهم ادعاهای منفی شان را در مورد زبان و فرهنگ تورکان  زیر سئوال برم.

اول از آن ادعای مرحوم طباطبایی شروع کنیم. ظاهرا ایشان حتی شعر «خان ننه» را هم نمی شناختند. اتفاقا با توجه به این که مرحوم شهریار هر دو را، دکلمه کرده بود خان ننه نیز-مانند حیدربابا- بسیار معروف هست و بسیاری از فارس های همنسل من  هم بخشی از آن را از بَرَند. شعر لطیفی است در مورد حس عاشقانه یک کودک  و مادربزرگ پدری اش.

به علاوه در عجبم که کسی مثل طباطبایی که در مورد ورود تجدد به ایران و مکتب تبریز کتاب نوشته چنین ادعایی می کند! چه طور ممکن هست کسی در این باره کتاب بنویسد اما دیوان تورکی معجز شبستری را نشناسد و سزاوار خواندن نداند؟!  این دیوان-در کنار مجله فکاهی ملانصرالدین که آن هم به تورکی است- از تاثیرگذارترین متون ورود تجدد به ایران بوده است! (در ضمن دیوان معجز شبستری در سال های اخیر باز بسیار محبوب شده. یک موج محبوبیت جدید این کتاب با جنبش هویتگرایی تورکی آمد و یک موج هم اخیرا بعد از جنبش مهسا به دلیل نوگرایی اندیشه های این شاعر برجسته در مورد خرافه ستیزی وجایگاه زن).

همزمان با صدور این جمله از جانب طباطبایی کتابخانه ای در مشهد آمار نسخ خطی تاریخی خود را منتشر کرده بود. من حساب کردم و دیدم اگر یک نفر همه عمر بخواهد  متون نسخ تورکی  همان کتابخانه را روخوانی کند (فقط روخوانی) زمان کم می آورد. چه طور یک محقق که نگاهی هم به تاریخ دارد چنین منبع عظیمی را انکار می نماید؟!

یکی دیگر از مسایلی که این طیف روی آن انگشت می گذاشت اشاره به این بود که سلسله های تورک ایران هم برای دیوانسالاری خود، زبان فارسی را برگرفتند. وقتی هویتگرایان تورک، زبان فارسی را زیر سئوال می برند (که متاسفانه برخی بنا به«جواب های، هوی است» این کار را می کنند) شما در جواب به این واقعیت تاریخی  اشاره کنید. اثبات آن خواهد بود که زبان فارسی قابلیت های خوبی داشته که خود  دولتمداران تورک در طی چند صد سال حکمرانی در این منطقه به آن واقف بودند. اما این واقعیت، اثبات ضعف زبان تورکی نیست. چنان که در ترکیه بوروکراسی را به تورکی انجام می دهند و ظاهرا مشکلی هم ندارند. تغییرات در بوروکراسی حاکم عموما هزینه های سنگین دارد. احتمالا حمکرانان تورک ایران هزینه ها و فایده ها را سنجیده اند و دیده اند که تغییر زبان دیوانسالاری موجود از فارسی  به تورکی  به هزینه هایش نمی ارزد. الان هم بحث ما، تغییر زبان دیوانسالاری ایران نیست. بحث تدریس ادبیات تورکی است. بااشاره به آن واقعیت تاریخی نمی شود نتیجه گرفت که این تدریس نباید صورت گیرد!

------

از آن طیف فکری، نظرات و جملات خشن تری هم  علیه فرهنگ تورکی صادر می شود. از جمله این که تورکان یک  عده مردم وحشی در آسیای میانه بودند که هزار سال پیش به فلات ایران  آمدند ومردم محل را به انقیاد در آوردند و کشتند پس زبان شان باید در این فلات از بین برود. این هم از آن ادعاهاست که نه یک غلط بلکه چندین غلط در آن هست. در واقع باید گفت جا به جای این ادعا غلط هست.

 اولا تورکان آسیای میانه  همچین هم مردمان وحشی و دور از تمدنی نبودند. مردمی بودند که برای فلزات گوناگون مثل سرب و آهن و..... کلمه خاص خود داشتند. یک قوم وحشی نمی تواند در متالورژی این قدر پیشرفته باشد. این قوم، همان تورانیان بودند که  شاهنامه ، پهلوانانش را شایسته هم-آوردی با پهلوانان ایران زمین  و دخترانش را در لطافت  و آراستگی، شایسته  دلدادگی شاهزادگان ایران-زمین نشان می دهد. البته  در شاهنامه  تورکان توران، «دیگری» هستند و مانند هر دو تمدن رقیب َ، مورد طعن و سرزنش.  همین گونه حرف ها را یونانیان باستان هم راجع به ایرانیان می زدند! اگر قومی وحشی باشد قوم متمدن آنها را به حساب نمی آورد که بخواهد از او «دیگری» بسازد و هویت خود را در تقابل با آنها  تعریف کند. چنان که یونانیان آن زمان  آلمان ها را آن قدر به حساب نیاوردند و ایرانیان هزار سال پیش هم روس ها یا وایکینگ ها  را آن قدر به حساب نیاوردند (با آنها آشنا بودند. . وایکینگ ها حتی به طبرستان شبیخون زده بودند. اما تمدن ایرانی آنها را اصلا به حساب نیاورده بود!)

دیگر آن که هزار سال پیش تورکان فقط در آسیای میانه نبودند. تمدن خزرها در منطقه قفقاز بود. تمدن آنها -به خصوص معماری آنها- بعدها بر سلجوقیان اثر گذاشت.

 تورکان سلجوقی -به خاطرات یک سری اتفاقات  و تصادفات عجیب و غیر منتظره تاریخی-  توانستند بدون مقاومت و درنتیجه خونریزی چندان وارد فلات ایران شوند. مردم محلی از ورود آنها چندان خاطره بد ندارند. از ورود مغولان خیلی خاطرات بد دارند. اما سلجوقیان بدون خون و خونریزی چندانی آمدند و با مردم محل هم در آمیختند و با هم فرهنگ و تمدن نوینی ساختند. در این مورد پادکستی در بی پلاس علی بندری هست. اگر علاقه مندید ببینید. 

بر فرض  که هزار سال پیش قومی وحشی بودند. وقتی ۷۰۰-۸۰۰ سال این قوم،  در منطقه ای متمدن ساکن می شود و اتفاقا حکمرانی هم می کند مگر می تواند وحشی بماند؟! مگر می تواند تولیدات فرهنگی و ادبی در این هزار سال نداشته باشد؟! چه طور میتوان گفت تولیدات فرهنگی این قوم به بیش از یک منظومه نمی رسد؟!

اصلا گیریم زبان و ادبیات تورکی فقیر هست و چیزی در چنته از گذشته ندارد. آیا نباید این زبان را آ =موزش داد که در آینده شاهد تولیدات فرهنگی و شکوفایی فرهنگی باشیم؟ چرا باید همیشه نگاه به گذشته داشته باشیم؟ اصول این زبان را آموزش می دهیم تا از نسل های آینده ادبیان برجسته سر برآیند.

دست آخر این که گیریم که نمی توان ادیب ترکی در آینده هم داشت. به همان استدلال خودشان در مورد زبان دیوانسالاری فارسی در دربار سلاطین تورک برگردیم. اگر زبان دیوانسالاری فارسی بود زبان قشون تورکی بود. 

جنگ افزار -متاسفانه- در همیشه تاریخ نقطه پیشروی فن آوری بوده است. 

پس زبان تورکی، قابلیت آن را دارد که زبان فن آوری باشد. مگر تنها کاربرد زبان، غزل سرایی و حماسه سرایی است؟! مگر اهمیت زبان فنی کم هست که می خواهید کشور را از این قابلیت زبان تورکی محروم سازید؟!

جواب هایم به اظهارات آن طیف  تورک-ستیز هنوز تمام نشده. فقط خسته شده ام و فکر می کنم خواننده هم خسته می شود. فعلا همین مقدار بس هست.

اشتراک و ارسال مطلب به:

فیس بوک

تویتر

گوگل

آردینی اوخو

+0 به یه ن

در یکی از روزهای پاییز ۱۴۰۱،  یکی از خوانندگان وبلاگم به طعنه از من پرسید:«حالا این «ما»  و«اینا» که می گید کدامند و چه فرقی باهم دارند؟» فکر کنم جواب واضح باشه. «ما» همان هایی هستیم که ۵ سال هست برای هواپیمای اوکراینی عزاداریم وتا ابد عزادار خواهیم ماند.  «اینا» کسانی هستند که به جای قربانیان این هواپیما برای  شیخ نمر  عزای عمومی اعلام کردند، اینا به خاطر جشن گرفتن  رشتی ها در روزی که عزای عمومی اعلام کرده بودند  الدرم بلدرم راه انداختند. «ما»- شامل حدود ۷۰ میلیون نفر از ایرانیان- کسانی هستیم که هاج و واج ماندیم که این شیخ نمر کی هست  که به خاطر وی جشن گرفتن ۸۵ ایرانی حرام می شود؟ «اینا» همان هایی هستند که با دادستانی که به وکیل قربانیان پرواز اکراینی گفته بود «زدیم که زدیم خوب کاری کردیم که زدیم» حس همدلی دارند. «ما» همان هایی هستیم که با شنیدن این نقل قول داغمان تازه تر می شود.

اشتراک و ارسال مطلب به:

فیس بوک

تویتر

گوگل

آردینی اوخو