+0 به یه ن
در نوشته قبلی به برخی از چالش های ارتباط برقرار کردن با روستاییان حوضه دریاچه اورمیه اشاره کردم و تاکید نمودم که باید از نیروهای خود آذربایجان کمک گرفت. تاکید نمودم که با نشستن در تهران و راهکار و بخشنامه صادر کردن کاری نمی توان پیش برد.
اکنون به چالشی دیگر اشاره می کنم: چالش زبان برقراری ارتباط با روستاییان منطقه. شاید تهران نشین ها گمان کنند که چون همکاری -به قول خودشان- «آذری زبان» در تهران دارند مسئله حل شده است! اول از همه این که همین اصطلاح «آذری زبان» بخش بزرگی از فعالان مدنی آذربایجان را که عمری برای مطرح نمودن دردهای دریاچه اورمیه گذاشته اند و هزینه ها کرده اند خشمگین خواهد کرد و اعتماد آنها را از بین خواهد برد و شانس جلب حمایت از آنها را زایل خواهد کرد.
البته خود روستاییان با این اصطلاح چندان مشکلی ندارند. خیلی برایشان مهم نیست. اما نکته اینجاست که آن زبان ترکی یا به قول دوستان در تهران «آذری» که همکار «آذری زبان» در تهران بلد هست به درد ارتباط برقرار کردن با روستاییان حوضه دریاچه اورمیه نخواهد خورد.
جمله بندی «آذری زبان» متعارف مقیم تهران همان جمله بندی فارسی است فقط در آخر جمله فعلی نظیر «کردم یا شدم» را به معادل ترکی اش بر می گردانند. اغلب برای یک تورک مقیم آذربایجان جذب و هضم جملات کامل فارسی آسان تر هست تا «اذری» آن همکار «آذری زبان.»
از آن همکار «آذری زبان» این سئوالات را بپرسید؟
１) فرق چوبان با «ناخیر چی» چیست؟
２) فرق «دَرمَک» یا «بیچمَک» چیست؟
３) به کندو به ترکی چی می گویند؟
４) به «چشمه»، به «سرچشمه»، به «منبع» و.... به ترکی چی می گویند؟
５) به «جو» به ترکی چی می گویند؟
６) به شخم زدن به ترکی چی می گویند؟
７) به قنات در آذربایجان چه می گویند؟
اشراف به این جور کلمات (و هزاران کلمه نظیرآن) برای ارتباط با روستاییان در جهت مجاب کردن انها برای تغییر شیوه های کشاورزی واجب و ضروری است. قرار نیست که فقط دو ساعت مهمان چایی یا ناهار یک خانواده روستایی باشند که با هر وضعیت کلامی ارتباط به خوبی و خوشی برقرار شود و خاطره خوش بماند. قرار هست که آن قدر این ارتباط موثر باشد که یک خانواده سبک زندگی و معاش خود را عوض کند. برای متقاعد کردن یک خانواده برای چنین تغییر بزرگی باید دست کم زبانشان را آموخت. نه تنها «همکار آذری زبان» مقیم تهران این زبان را نمی داند بلکه بسیاری از شهرنشینان در تبریز و .... هم نمی دانند. ولی فعالان محیط زیست جدی، در شهرهای آذربایجان این اصطلاحات را در جریان فعالیت هایشان آموخته اند و می توانند با روستاییان ارتباط برقرار سازند. کسی که در تهران نشسته و حس بی نیازی نسبت به نقش تسهیلگری فعالان محیط زیست منطقه می نماید با خودش چه فکری می کند؟! یا خیلی ساده اندیش هست و گمان می کند نیازی به چنین تسهیلگرانی ندارد یا واقعا دریاچه اورمیه و پروژه احیای آن برایش فقط حکم یک «نون دونی» دارد و در نظر ندارد که کاری برای دریاچه بکند.
---
شخم زدن=شوملامک= şumlamaq=to plow
--------
یکی از خواننده های کانال:
«
شما فکر می‌کنید کشاورزی که یک چاه در زمینش حفر کرده و چندین سال است که سطح زیر کشت محصول خود را بالا برده و درآمد بیشتر در دهانش مزه کرده حرف و نصیحت محیط زیستی چند نفر را که برای فریب دادنش مثلا به زبان مادری با او سخن می‌گویند را گوش میکند!!؟؟
خواهر من !! آن کشاورز فریب چندتا بچه شهری را نمی‌خورد که هیچ حتی مسوولین دزد شورای شهر یا روستا هم نمی‌توانند مجبورش کنند سطح زیر کشت را پایین بیاورد !! اگر هم قول بدهد که آب کمتری مصرف کند باز هم نصف شب که نماینده های محیط زیست در خوابند موتور پمپ چاه را استارت میکند شما میخواهید دریا را احیا بکنید ! شوخی نیست!! با خواهش و تمنا و زبان مادری و بحث های اقناعی و مکُش مرگ من !! آن هم با یک مشت کشاورز بیسواد که زندگی شان به زمین وابسته است دریا احیا نمیشه !»
!!»
پاسخ من: « بالا بردن سطح کشت شوخی که نیست! کمرکشاورز با کار زیاد می شکنه. اگر دولت سیاستی به کار گیره که همه ساله محصولشان بفروشه و هدر نره با سطح زیر کشت کمتر متوسط عایداتشان همان می مونه. نیازی حس نمی کنند که سطح زیر کشت زیاد داشته باشند. الان سطح زیر کشت را با زحمت زیاد که به سلامتشان ضرر می رسونه بالا می برند که اگر یک سال هم محصولشان را مجبور بشوند دور بریزند باز هم پس انداز از سال قبل داشته باشند.
شهری ها هم چند شغله هستند. آیا دوست دارند؟ نه! نیاز دارند. سلامتشان آسیب می بینه که صبح در اداره کار می کنند عصر در اسنپ. اگر درآمد اداره مکفی بود به طمع درآمد بیشتر عصرها کار نمی کردند که از دست و پا بیافتند. روستایی ها هم همین طور.
فعالان محیط زیستی هم قرار نیست که کشاورزان را «با خواهش و تمنا و زبان مادری و بحث های اقناعی و مکُش مرگ من» مجاب کنند که سطح زیر کشت را پایین بیاورند. قرار هست که دولت سیاستی اتخاذ کند که تضمین کننده فروش مقدار مشخصی از محصولات کم آب بر از منطقه باشد . تسهیلگران هم قرار است بروند و کشاورزان را مجاب کنند که وقتی این سیاست ها به کار گرفته میشود دیگه برای خود کشاورزان بهتر هست که سطح زیر کشت را پایین بیاورند و راه های کم مصرف تر آب را پیش بگیرند. اگر مثلا طرحی دولت به کار ببرد که فلان مقدار کود را با سوبسید می دهد اما بیش از آن را باید آزاد و به قیمت گزاف بگیرد کشاورز خود به خود مجبور می شود سطح زیر کشت را محدود تر کند. تسهیلگر به کشاورز می آموزد چگونه با شرایط جدید باید خود را وفق بدهد تا خانوارش کمتر ضربه ببیند. اگر به زبان خودشان این ها را شرح دهد کشاورز می پذیرد.
از سوی دیگر تسهیلگران محلی نگرانی های کشاورزان را به سیاستگذاران انتقال می دهند. چون به فرهنگ محلی اشنا هستند می فهمند کی کشاورز واقعا نگرانی دارد و کی دارد الکی شلوغش می کند تا بیخودی امکانات بگیرد.
تسهیلگر محلی از عهده این کارها بر می آید اما چه بسا یک فعال محیط زیستی از تهران با روستاییان منطقه صحبت کند و آنها برای دریافت تسهیلات کلی فیلم بازی کنند و او را گول بزنند . او هم احساساتی بشود و برود برایشان مبارزه هم بکند. اما فردا که می فهمد کشاورزان پیاز داغش را زیاد گذاشته اند از آنها دلخور و عصبانی شود و این بار حتی حرف حق شان را هم نشود و مدعی شود که باید زد توی سرشان!! اما یک تسهیلگر محلی می فهمد کجا کشاورز دارد اغراق می کند و کجا حق بااوست. احساسی برخورد نمی کند. وقتی پیاز داغش را زیاد می گذارند از این گوش می شنود و از گوش دیگر در می کند. شاید هم حتی سر به سرشان بگذارد. شاید هم محکم با آنها صحبت کند. اما وقتی نیاز واقعی دارند می فهمد و پی گیری میکند.
ین طور نیست که تسهیلگران محلی همیشه قربان صدقه روستاییان بروند. یادم هست که سیلی در یک روستا در آذربایجان آمده بود و راه جلوی خانه پیرزنی بسته شده بود. همین فعالان محیط زیست تبریز رفتند برای کمک. راه او را هم با کمک جوانان روستا باز کردند . اما کلی جوانان روستا را دعوا کرده بودند که حتما ما می بایست از تبریز بیاییم و راه این پیرزن را باز کنیم؟! شما چرا قبل از ما اقدام نکرده بودید. اما چون با فرهنگ محل آشنا بودند می دانستند چگونه باید دعوا کنند که شنوندگان کینه به دل نگیرند بلکه به گوش بگیرند. از سوی دیگر نیازها را نوشته بودند که تهیه کنند. دفعه بعد دیده بودند یکی از دختران روستا افسرده شده. پرسیده بودند و فهمیده بودند که این دخترک به تازگی دوچرخه ای خریده بوده که سیل آن را با خود برده. وقتی نیاز ها را می نوشتند روستایی ها خجالت کشیده بودند دوچرخه را گزارش دهند چون خیال کرده بودند که لوکس هست و ضروری نیست. اما برای آن دخترک لوکس نبود. آن قدر مهم بود که به خاطرش افسرده شده بود. خلاصه برای دوچرخه هم پول گذاشتیم و تهیه کردیم.
--------
اشتراک و ارسال مطلب به:
فیس بوک
تویتر
گوگل