مینجیق

+0 به یه ن

انتظار داشتم در ادامه این نوشته ی من در مورد فیلم دربند بحثی داغ در بگیرد. اما انگار دوستان اغلب در تعطیلات هستند.

نظر خودم را در این باره می نویسم. به نظر من  دانشگاه باید به یك معنا "سیاسی" باشد و به معنای دیگر كاملا از سیاست ورزی كناره گیرد. اجازه بدهید نظرم را بشكافم.

محیط دانشگاه -و به خصوص كلاس های درس- باید یه گونه ای باشند كه دانشجویان و استادان با هر گرایش سیاسی در آن احساس "در خانه بودن" بكنند. فكر نكنند كه چون نگرش سیاسی آنها با جریان غالب موجود در آن فضا زاویه دارد در آنجا در معرض تخطئه هستند. سمینار و كلاس درس ریاضی و فیزیك و شیمی و زیست شناسی و.... جای بحث سیاسی یا شوخی و طعنه و كنایه سیاسی نیست. استادی كه وقت گذاشته باشد و درسش را درست آماده كرده باشد از این قبیل لوس بازی ها نباید در بیاورد. باید بیاید و درسش را فارغ از مسایل سیاسی بدهد و برود.

از سوی دیگر فكر و نظر و پارادایم های سیاسی باید در محیط های آكادمیك تولید شوند و به جامعه تزریق گردند. دانشگاه محل تولید فكر و پرورش متفكر هست و مسایل سیاسی از این جهت مستثنی نباید باشد. این فعالیت به طور مستمر و آهسته و پیوسته باید شكل بگیرد.

من ازاین كه استادان یك هفته مانده به انتخابات در فضایی هیجان زده فوری به صرافت بیافتند كه بیانیه ی سیاسی با ادبیات ژورنالیستی --و با چاشنی جملاتی به زعم خودشان باب مزه دهن عوام الناس-  صادر كنند مخالفم. این نوع  ماجراجویی سیاسی ضربات محكمی بر پیكر نه چندان تنومند دانشگاه های ما می زند بی آن كه فایده ای داشته باشد.

در ضمن بیانیه ای كه عده ای دانشگاهی آن را تهیه و امضا می كنند نباید چنان سیاست زده شود كه بر ورطه عوامفریبی بیافتد! اگر بنا بر عوامفریبی باشد مطمئن باشید كه نهادهای دیگری در جامعه هستند كه در این فن بسیاربسیار توانمند تر از استادان دانشگاه هستند. استادان دانشگاه هرچه قدر هم باهوش و به زعم خود مردمشناس باشند به گرد پای آنها در عوامفریبی نمی رسند. گیریم كه در عوامفریبی توفیق یافتند! فایده آن چیست؟! دانشگاهی كه برای رسیدن به یك هدف سیاسی متوسل به عوامفریبی شود  هویت دانشگاهیش را در پای هدف سیاسی قربانی كرده و این یعنی فاجعه!

كاری كه دانشگاه باید بكند آن هست كه نحوه تفكر نقادانه ی علمی را آرام آرام به جامعه تزریق كنند تا جایی كه مردم كوچه و بازار شعار های پوپولیستی را به آسانی نپذیرند. در این میان نقش دانشكده های علوم انسانی برجسته تر هست. اما همان طوری كه در بخشی از صحبتم در اینجا اشاره كرده ام فارغ التحصیلان رشته ای مانند فیزیك هم نقش یگانه ی خود را در جامعه برای پرهیز از تفكر غیر علمی بازی می توانند بكنند.

اشتراک و ارسال مطلب به:

فیس بوک

تویتر

گوگل

آردینی اوخو

+0 به یه ن

امسال می خواهم در این وبلاگ به سئوالی كه در دكتر آرش مطرح ساخته بود بپردازیم:"دانشگاه كجاست؟"

هرچند من تا حدود زیادی با نظرات  دكتر آرش در این مقاله موافق و همنظر هستم  اما از سوی دیگر معتقدم مفهوم دانشگاه خود مفهومی دینامیك هست و رسالت دانشگاه در طول زمان در جوامع مختلف دستخوش تغییر شده و خواهد شد. جریان های مختلف در سطح جامعه بر دانشگاه تاثیر می گذارد و فرهنگ دانشگاهی آن جامعه -بسته به قدرت و نفوذی كه دارد بر این جریان ها تاثیر می گذارد. با پیشرفت های فن آوری هم رسالت دانشگاه تغییر می كند.

می خواهم به این سئوال در این وبلاگ بپردازیم. نظر خود را در این زمینه به هیچ عنوان نظر غایی و خالی از اشكال و سستی نمی دانم. درنتیجه تعصبی بر صائب بودن نظرخود ندارم. سئوال را مطرح می كنم  و پاسخ هایی جزئی و موردی خواهم داد تا نقد و نظر شما را بشنوم.

باشد كه به این سان تمرین گفت و گو و شنیدن و تحمل نظر مخالف كنیم.  نظراتی كه به قصد متشنج كردن فضای مباحثه گذاشته می شود منتشر نخواهد شد. در فضایی آرام نظر همدیگر را می شنویم و بدون توهین به یكدیگر نظر همدیگر را تایید و یا نقد می كنیم.

اشتراک و ارسال مطلب به:

فیس بوک

تویتر

گوگل

آردینی اوخو

+0 به یه ن

سلام

سال نو مبارك! سال خوبی داشته باشید. دلم به من می گه سال جدید سالی سرشار از امید وخوشی و رنگ و شادی  و آرامش خواهد بود!

فیلم دربند را دیده اید؟ اگر ندیده اید توصیه می كنم از بقالی محل بخرید و ببینید. فیلم بی ایرادی نیست اما به دیدنش می ارزد.

من اینجا نمی خواهم در مورد فیلم نظر بدهم. فقط می خواهم سئوالی مطرح كنم. در چند صحنه از فیلم دانشجویان را نشان می دهد كه تجمع كرده اند و پسری با اشاره به مالزی می گوید دانشجو باید چنین و  چنان باشد. دوست قهرمان فیلم از او سئوال می كند نظر تو چیه؟ البته قهرمان فیلم جواب نمی دهد. آن قدر خودش مشغله دارد كه به این سئوال نمی رسد. اینجا من همین سئوال را از شما می پرسم. این سئوال را در كنار نگاه دكتر آرش در مورد دانشگاه و كاركرد آن كه در نوشته قبلی منتشر كردم پاسخ دهید.

اشتراک و ارسال مطلب به:

فیس بوک

تویتر

گوگل

آردینی اوخو

+0 به یه ن

متن زیر به قلم دكتر آرش هست كه در روزنامه ی شرق به چاپ رسیده است. خوشحال می شوم نظرات شما را در مورد این متن بخوانم.

روزنامه شرق ، شماره 1952 به تاریخ 24/11/92، صفحه 9 (علم)

لینك 1

لینك 2

دانشگاه یك كتابخانه بزرگ نیست
دانشگاه كجاست؟

نویسنده: فیروز آرش*

هرسال كه می گذرد، دانشگاه ها از اندرونه و دانشجوهای خوب و جست وجوگر تهی تر می شوند. آموزش كه زمانی جایگاه ارزشمندی در جامعه داشت، اینك به وظیفه ای بی روح و از سر ناگزیری فرو كاسته شده است. جوان هایی كه در چندسال گذشته بدون ارزیابی توانمندی شان به دانشگاه ها فرستاده شده اند تا در جایگاه «استادی» بایستند، هیچ ایده ای از جایگاهی كه به آنها پیشنهاد شده است ندارند. آنها تربیت شدگان مركزهایی هستند كه دانشگاهشان می نامیم، بی آنكه بدانیم دانشگاه چیست. پژوهش دانشگاهی هم از افت چشمگیری رنج می برد و كارش بیشتر در تولید مقاله هایی تعریف می شود كه بود و نبودشان چندان تاثیری بر افزایش دانش و ایجاد دگرگونی در جامعه ندارند. گفتن اینكه دانشگاه های ما دستاوردی ندارند، ادعای درشت و ناخوشایندی است. به پشتوانه كدام گواه و دست آویز می توان چنین گفت؟
    پرسش را باید از جای دیگری آغاز كرد. دانشگاه چیست، چگونه جایی است و سبب وجودی اش كدام است؟ ویژگی هایی كه برخی مكان ها را شایسته این نام می كند چیستند و كاركرد آن كدام است؟ با كدام سنجه باید دستاوردهای آن را ارزیابی كرد و سرانجام، توانمندی و پیروزمندی آن را به داوری نشست؟
    پرداختن به این همه، دشوار است. دانشی با ابعاد چندگانه لازم دارد و اندوخته من در همه این زمینه ها بسنده نیست. اما دوسوم عمر من در دانشگاه گذشته است، در پژوهشگاه های بزرگ بوده ام و در دانشگاه های مختلف در كشورهای متفاوت درس خوانده و تدریس كرده ام. از این رهگذر آموخته هایی دارم كه به پشتیبانی آنها گمان می كنم می توانم تصویری از دانشگاه نشان دهم.
    
    دانشگاه كجاست؟
     پاسخ این پرسش، بنا به شناخت افراد و نقشی كه به آن نسبت داده می شود، متفاوت است. می توان آنها را در دو دیدگاه از دانشگاه دسته بندی كرد.
    
    دیدگاه آموزشگاهی
    در این نگاه، دانشگاه مجموعه ای از ساختمان ها، ابزار و انسان هایی با عنوان استاد و دانشجو هستند. كار این مجموعه بازخوانی دانش و فناوری گردآوری شده از دیگران و آموختن آن به نوآمدگان است تا توانمندی های لازم را برای انجام كار معینی به دست آورند و روانه بازار كار و جامعه شوند. در این نگاه، دانشگاه ابزاری است كه دانش آموزهای باهوش و پركار دبیرستانی را از كم توان ها جدا می كند تا بازار كار بتواند آنها را آسان تر شناسایی كند. بنابراین، دانشگاه را جایی می بیند كه مهارت های كاری می آموزد، گذرگاهی است به دوران بلوغ جوانان. همگان باید این دوره آموزشگاهی را بگذرانند تا از عهده انجام برخی كارهای معین برآیند و برای بازار كار آمادگی پیدا كنند. شاید هم اندكی روابط اجتماعی می آموزند كه لازمه كاركردن در محیط كاری است.
    در این دیدگاه، دانشگاه تفاوتی با آموزشگاه ندارد، مكانی است كه جوان ها در آنجا دانش فنی و مهارت های عملی می آموزند. دانش فنی نوعی آموزه است كه برای فهمیدن حرفه خاصی به آن نیاز دارید. برای نمونه، باید آمار بدانید تا بتوانید عملكرد بازار سرمایه را بفهمید، یا باید زیست شناسی بدانید تا بفهمید كار یك پرستار چیست، ترمودینامیك را باید بیاموزید تا بنیاد های كاركردن ماشین های گرمایی، مانند بخاری، یخچال و شوفاژ را بفهمید. دانش فنی به كتاب آشپزی ماننده است، فرمولی است كه به شما می گوید به تقریب باید چه كاری انجام دهید. مجموعه ای از قاعده ها و رویكردهاست كه می توان در كلاس درس یا در یك سخنرانی آموخت و به خاطر سپرد. این نوع دانش در كتاب ها گردآوری شده است و فراگیری هم از كتاب آغاز می شود. آیا دانشگاه كتابخانه بزرگی است؟ افزون بر این، اینك آموزش های «برخط» و از راه دور وجود دارند كه دست كمی از كلاس های درس سنتی ندارند. گفتارهای كلاسی استادان برجسته دانشگاه های بنام در فضای مجازی در دسترس همگان است و در آینده بر گستردگی و كیفیت آنها افزوده خواهد شد. با رشد آموزش مجازی یا از راه دور، دانشگاه رسالت خود را به عنوان آموزشگاهی كه دانش گردآوری شده را منتقل می كند، از دست می دهد. با پیشرفت آموزش مجازی، چه دلیلی دارد كه دانشگاهی مانند هاروارد یا ام. ای. تی سالانه 50هزاردلار شهریه بگیرد و دانشگاه های دولتی دارایی های عمومی را برای سرپا نگه داشتن این آموزشگاه ها هزینه كنند؟ به بیان دیگر، عمر این نوع دانشگاه به سر آمده است. ایرادی كه می توان به این گفتار گرفت این است كه می توان از روی دستور آشپزی، غذای معینی را تهیه كرد، اما دستپختی نخواهد شد كه یك سرآشپز چیره دست فراهم می كند. اگر كار دانشگاه را به آموزش چیره دستی كاهش دهیم، باید انتظار داشته باشیم كه دانشگاه به دانشجو بگوید «فلان درس را در تابستان یا در زمان معینی «برخط» بیاموز و هرگاه آماده بودی به دانشگاه بیا، كار ما از اینجا آغاز می شود.» بنابراین، كار دانشگاه آموزش دانش فنی نخواهد بود، بلكه آموزش دانش «عملی» خواهد شد. دانش عملی درباره انجام كار معین نیست بلكه درباره چگونگی انجام آن است. در این نگاه، دانش «عملی» مانسته دانایی و تدبیری است كه سرآشپز دارد و نمی توان در كتاب آشپزی یافت. دانشی است كه نمی توان آن را تدریس كرد و به خاطر سپرد، بلكه باید آن را آموخت و جذبش كرد، به تعدادی قاعده كاهش پذیر نیست و تنها در عمل وجود دارد.
    این دیدگاه آموزش عالی را به ابزاری برای كارپردازی كاهش می دهد و بازتاب نارسایی های اقتصادی جهان و زمانی است كه مشخصه دوران ماست. با این نگاه، دانشگاه به چیزی كه هنرستان حرفه ای می نامیم كاهش پیدا می كند.
    روشن است كه بخشی از آموزش دانشگاهی، تربیت دانشجو برای حرفه ای در آینده است. موضوع های مختلف دانشگاهی و آزمون هایی كه به مدرك دانشگاهی می انجامند، مجال های شغلی با حقوق های بهتر فراهم می آورند. دانش و مدرك دانشگاهی در رشته ای معین در موفقیت شغلی آینده سودمند هستند. جامعه این را موفقیت می داند و بر این باور پافشاری می كند. اگر موفق بودن با پول داربودن و توان خرید بالاهم ارز باشد، مدرك دانشگاهی ممكن است چاره ساز باشد. اگر موفقیت با مقدار دانشی از اینگونه كه در یك رشته به دست می آید اندازه گیری شود، مدرك دانشگاهی می تواند سنجه موفقیت باشد، اما آموزش دانشگاهی فراتر از این است؛ فراتر از به خاطر سپردن نوشته های كتاب ها و قاعده ها و قانون هاست؛ فراتر از مدركی است كه قاب می گیریم و به دیوار آویزان می كنیم. همه ما هویتی فرای شغل خود داریم. پس اگر هدفِ آموزش دانشگاهی چیزی فراتر از اینهاست، آن چیست؟
    
    دیدگاه دانشگاهی
    دانش فنی و عملی و مهارت های شغلی هدف هایی هستند كه آموزش دانشگاهی هیچ گاه چشم خود را بر آن نبسته است. اما دستاورد مهم تجربه دانشگاهی بسیار فراتر از آن است. همان گونه كه گفتم، دانش در كتاب ها گردآوری شده و فراگیری از كتاب آغاز می شود اما دانشگاه كتابخانه بزرگ نیست. واقعیت ها و تجربه ها را می توان با خواندن كتاب دریافت، اما كتاب نمی تواند بگوید چگونه می توان اندیشید، چگونه باید منطقی بود، چرا و چگونه ایده های پذیرفته شده را به چالش فراخواند بنابراین، اندیشه نو آفرید و روش تازه زیستن را پی ریزی كرد. پرورش انسان اندیشمند، بافرهنگ و خلاق، با بلوغ اجتماعی و حتی شور زندگی داشتن، آموزش كنشگری اجتماعی- از هر نوع- مجموعه ای است كه شاید بتوان آن را «دانش زندگی و شهروندی» نامید، اینها چیزهایی است كه تجربه دانشگاهی اند. نقش دانشگاه، افزودن به این نوع دانش، به خاطر خود آن است، بدون اینكه نسبتی با شغل و حرفه داشته باشد: پرورش شهروندان اندیشمند و مهربان كه سرشار از انگیزه و مهارت برای بهزیستی و شكوفایی افراد و جامعه اند.
    دانشگاه مكانی برای آموزش همه جانبه است؛ جایی است كه به هر نوع پژوهش، دانش پژوهی، تدریس و یادگیری ارج می گذارد و مسیرش را هموار می كند. دانشگاه جایی است كه دانشجویان متنوع با پرسش های بسیار متفاوت، با فرهنگ، رفتار، زبان، آیین و پس زمینه های گوناگون را می پذیرد؛ آنان را در محیط فراگیری به هم پیوند می دهد و هركس از دیگری می آموزد.
    گونه گونی اعضای این باشگاه به نوعی توانمندی می انجامد كه نه تنها واقعیت های موجود را می تواند ببیند بلكه می تواند بگوید كه وضعیت چگونه باید باشد. این مكان یادگیری همه جانبه، هدف های زیادی را برآورده می كند: در آنجا اكتشاف روی می دهد، كاربردها شناسایی می شوند، آموزش می دهد، یادگیری را آسان و تشویق می كند، با مساله های روز درگیر می شود. مكانی است كه در آنجا فرهنگ انسانی تولید و از آن پاسداری می شود. با آمیزه ای از همه اینهاست كه دانشگاه موتور نوآوری و رشد اقتصادی و نهاد اصلی نگه دارنده جامعه آزاد، باز، برابر و مردم سالار می شود. دانشگاه مكانی است كه در آنجا یادگیری گرامی داشته می شود و یافته های نو و دانش، به خاطر خود آنها ارج گذاری می شود. دانشگاه به دور از سودمندی های مادی آن، مكانی برای آموختن درباره مردم، ایده ها و فرهنگ است؛ زیرا در نهایت آنچه معنی پیدا می كند، زحمت و تلاشی است كه می كشیم تا بفهمیم، در نظم دنیا اثر بگذاریم، به بافه زیبای فرهنگ انسانی بپردازیم و خودمان را به انسانی بالاتر فرارویانیم. دانشگاه جایی است كه از ما انسان می سازد و این روح دانشگاه است: شعله ای كه فراموش می كنیم از آن نام ببریم، اما سرچشمه همه انرژی و پویایی ماست.
    آموزش دانشگاهی زندگی ها را دگرگون می كند، ماندگاری پیامدهای آن فراتر از یك یا دو نسل است. مدیریت های دانشگاه و استادهای آن در برابر گذشتگان كه با تلاش خود، ما را به اینجا رسانده اند و در برابر آیندگان كه زندگی شان به كار، گزینه ها و داوری های ما وابسته است، مسوولند. رویكرد ما در اداره دانشگاه باید با آمیزه ای از علاقه مندی، انسانیت، دقت، احترام و فوریت همراه باشد. دوران ما دوران دگرگونی های شتاب دار اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. مردم از دانشگاه انتظار عمل، پاسخ، راه حل، حمایت و رهنمود و بازخوانی شرایط را دارند. ما ناگزیر هستیم این وضعیت را تشخیص بدهیم، تلاش خود را دوچندان كنیم تا نیازمندی های جامعه خود را برآورده كنیم. احساس مسوولیت در برابر این پیشنهاد ها فراتر از نگرانی وضعیت فردی است و وجدان كاری جامعه دانشگاهی را به چالش وامی دارد تا به پرسشی بنیادی و فوری پاسخ بدهد: هدف دانشگاه چیست و چگونه باید دنبال بشود؟
    پیش از پرداختن به پرسش بالا، لازم است بگویم، امروز آموزش دانشگاهی بیش از هر زمان دیگر درگیر «نوآوری»، كار و رشد اقتصادی است. دانشگاه وظیفه دارد با انرژی و با فوریت به این نیازمندی پاسخ بدهد. این پاسخ اما باید با اندیشه همراه باشد. چگونه می توان جامعه نوآور ساخت؟ چه دانشی، چگونه افرادی و كدام شرایط اجتماعی برای نوآور و كارآفرین بودن لازم است؟ دانشگاه چه كاری را باید انجام دهد یا از انجام آن دست بردارد تا چنین دانشی را فراهم آورد، افرادی را برای آن بپروراند یا شرایط اجتماعی لازم را آماده كند؟ پاسخ این پرسش ها نه بدیهی اند و نه آسان و نه تازه اند بلكه لازم می دارد كه به ارزش های بنیادی و اصول اولیه آموزش عالی برگردیم.
    برداشت ما از واژه «نوآوری» معمولابرداشتی ساده انگارانه است. آن را در یافتن كاربردهایی برای دانش نو، ارایه راه حل های فنی و حل مساله های مهندسی، به كار گیری روش های شناخته شده در مساله های تازه و شناسایی فرصت های جدید كارآفرینی تعریف می كنیم. نوآوری اما به همان اندازه كه فرآیندی تكنیكی است، یك فرآیند اجتماعی نیز است. بخش بزرگ عمر ما با تكرار عادت ها و واكنش های آموزه ای سپری می شود و هنجارهای اجتماعی بر ادامه آن پافشاری می كند. خیلی چیزها را به روش معینی انجام می دهیم، چون همیشه به این روش انجام گرفته اند یا این چیزی است كه آموخته ایم و همه همین كار را می كنند. این رویكرد تكراری دلیل دارد: روشی آزموده برای مساله های شناخته شده است و در بسیاری موارد نو هم پاسخ می دهد. در نتیجه، عمل ما به نتیجه مورد انتظار می انجامد و برهم كنش های اجتماعی را قابل پیش بینی و قابل مدیریت می كند.
    وقتی بخش بزرگی از زندگی و نظم اجتماعی ما اساسا محافظه كار و عادت گراست، نوآوری با مانع های جدی و مقاومت اجتماعی روبه رو می شود. تصور كنید چه پیش نیازهایی لازم است تا كسی یا گروهی از افراد بخواهند كارها را به گونه دیگری انجام دهند و نوآوری كنند. پیش از همه ویژگی های نوآوران را باید برشمرد: داشتن دانشی ژرف از مساله، بهره مندی از مهارت های لازم برای پروراندن راه حل جدید و به كاربردن آنها. اما فراتر از همه، نوآوران از توان تحلیل كردن برخوردارند، می توانند اندیشه نقدگرا داشته باشند و به دگراندیشی ارج می گذارند؛ امكان های جدید را می بینند و می توانند آنها را بشناسانند. نه تنها می توانند بیندیشند و عمل كنند بلكه می توانند دیگرگونه بیندیشند و دیگرگونه عمل كنند. این اما هنوز نیمی از داستان است. نوآوری در بستر فرهنگی - اجتماعی روی می دهد و شرایط فرهنگی و اجتماعی باید از نوآوران پشتیبانی كنند. نوآوران باید به دانش و مهارت دسترسی داشته باشند، بلندگویی برای اظهارنظر داشته باشند و بتوانند مخالفت كنند، آزادی و استقلال داشته باشند تا رفتار متفاوت داشته باشند. جامعه ای كه از نوآوری پشتیبانی می كند، آنی است كه دسترسی آزاد به دانش دارد، توان سهیم شدن در تولید جهانی آن دارد، جامعه ای است كه بازنگر است و همواره خود را به نقد می كشد، پرسیدن و مخالفت كردن را تشویق می كند، تفاوت ها را ارج می نهد، مخالف را می پذیرد و در نتیجه، پویایی پیوسته دارد، تغییر می كند، خود را پالایش می كند و بهتر می شود. به نیروهای آزاداندیش میدان می دهد و در مسیر آینده ای پایدار حركت می كند. در چنین جامعه نوآور نقش آموزش دانشگاهی چیست؟ كاركرد آن چگونه است و چه هدفی را باید دنبال كند؟
    دانشگاه باید به هر سه بعد نوآوری: بعد فنی، بعد شخصی و بعد اجتماعی پاسخ بدهد. فرآیند پاسخگویی از چهار بخش تشكیل شده است:
    1. دانشگاه دانش نو تولید و از دانش كهنه پاسداری می كند؛ پاسداری از دانش كهنه، بازگشت به آن و ارزیابی دوباره آن لازم است، چون بستری برای آفرینش دانش نو است.
    2. دانشگاه مكان یادگیری است. نه تنها به دانشجو، دانش و مهارت می آموزد بلكه توان اندیشیدن، تحلیل كردن، استدلال كردن، پروراندن اندیشه، اعتمادبه نفس، شهامت عمل كردن و چالش پذیربودن را هم به آنها می آموزد.
    3. دانشگاه مكان تعامل با دنیا، با مسایل مردم واقعی و جوامع واقعی است. با به كار گیری دانش و همگانی كردن آن در فرآیند تعامل، به درك و فهم نو می رسد.
    4. دانشگاه در فراهم سازی شرایط اجتماعی و فرهنگی كه به نوآوری و مردم سالاری بینجامد نقش محوری دارد. نمونه جامعه باز است. وظیفه دارد و می تواند رسمِ پذیرفته شده را به پرسش بكشد و دارندگان قدرت را به چالش بخواند. بحث و گفتمان را تشویق می كند و پذیرای دگرگونگی است؛ الگوی تعامل است و با تمرینشان این هنجارها و رفتارها را در جامعه گسترش می دهد. دانش، یادگیری، مردمسالاری و نوآوری در بنیاد به هم تنیده اند. دانش، یادگیری و نوآوری فقط در جامعه آزاد می تواند شكوفا شود و به نوبه خود، لازمه جامعه باز و آزادند.
    هر چهار كاركرد بالاآبشخور یك هدف است: ساختن جامعه ای كه مردمش بتوانند دنیا را آنگونه كه هست ببینند و بفهمند، افزون بر این، توانایی آن را داشته باشند كه دریابند این دنیا چگونه می توانست و می بایست باشد، آن را تغییر و به سوی بهترشدن سوق دهند. چهار ویژگی بالاتازه نیستند. دانش نو در بیرون دانشگاه هم تولید می شود. برای نمونه، نظریه نسبیت خاص در بیرون از دانشگاه پرورانده شد و می دانیم كه چه اثر ژرفی بر آگاهی، نوع نگرش و فناوری داشته است. موسسه های پژوهشی زیادی وجود دارند و همواره به دانش نو دست می یابند، اما هیچ كدام دانشگاه نیست. می توان در جایی به جز دانشگاه تدریس كرد، درگیر مسایل جامعه بود و در جهت برقراری مردمسالاری و برابری، نهادی ساخت. اینها نیز می توانند در بیرون از دانشگاه شكل بگیرند. دشواری در این نیست، بلكه پرسش مهم این است كه چگونه این چهار كاركرد را باید پیش برد تا دانش ما، دانشجویان ما و نهادهای ما توانایی تغییر دنیا و پیرامون خود را به دست آورند؟
     *گروه فیزیك، دانشگاه تفرش

شرح دفاع «جان هنری نیومن» از ارزش بنیادی آموزش دانشگاهی:واكاوی ماموریت دانشگاه


نویسنده: فیروز آرش*

دانشگاه باید به سه بُعد «نوآوری» پاسخ بدهد. این بُعدها عبارتند از بعد فنی، بعد شخصی و بعد اجتماعی. رویكرد دانشگاه از چهار بخش درهم تنیده تشكیل می شود: 1-تولید دانش نو، 2- مكانی برای یادگیری، 3- تعامل با دنیا و مسایل مردم واقعی و 4- فراهم سازی شرایط اجتماعی و فرهنگی كه به نوآوری و مردمسالاری بینجامد. هر چهار كاركرد بالاآبشخور یك هدف است: ساختن جامعه ای كه مردمش بتوانند دنیا را آنگونه كه هست ببینند و بفهمند، افزون بر این، توانایی آن را داشته باشند كه دریابند این دنیا چگونه می توانست و می بایست باشد، آن را تغییر و به سوی بهترشدن سوق دهند. چگونه این چهار كاركرد را باید پیش برد تا دانش ما، دانشجویان ما و نهادهای ما توانایی تغییر دنیا و پیرامون خود را به دست آورند؟
    هنگامی كه به جست وجوی پاسخ می گشتم، بارها با نوشته های «جان هنری نیومن» روبه رو شدم. به باور من، پاسخ پرسش بالادر بازگشت به ارزش های بنیادی آموزش دانشگاهی و آزادی نامحدود در پرسشگری است. یك و نیم قرن پیش «جان هنری نیومن» در توصیف آموزش دانشگاهی نوشت:
    
    1- پرورش خرد
    «آموزش دانشگاهی به خودی خود، پرورش خِرد است... گشودن ذهن، تصحیح آن، پالایش اندرونه اش، توانمند ساختن ذهن برای دانستن، تحلیل كردن، تحت كنترل درآوردن و استفاده از دانش است. توانمند ساختن ذهن برای چیرگی بر پیش فرض های خود است. آموختن انعطاف پذیری، روش ها، دقت در نقدگرایی، فرزانگی و حقیقت بینی و یافتن بیان شیواست.»
    
    2- نهاد یادگیری
    دانشگاه مكانی برای یادگیری است و نه جایی كه در آنجا تدریس می شود. دانشگاه نهاد یادگیری است و نه یك نهاد آموزشی. ویژگی های این جامعه با اعضای متفاوت، به یادآوری اش می ارزد: «دانشگاه محل همایش دانشجویانی است كه از هر بخش زندگی و با انواع دانش ها برهم می آیند.» تنوع پدیده ثانوی نیست، بلكه برای فرآیند یادگیری اساسی است. شاگردانِ با پس زمینه های متفاوت و فرهنگ های گوناگون، در رویارویی طبیعی با برداشت های فرهنگی، پیش فرض ها و پیش زمینه های سنتی مختلف، بدون دخالت استاد، به مقدار زیادی از هم می آموزند. (یكی از آسیب های بومی گزینی و پافشاری بر آن در دانشگاه های ایران، بی بهره كردن دانشجویان از این چشمه آموزشی مهم است. در این مورد خاص سخن زیاد است و جا دارد به آن اندیشیده شود). «جان هنری نیومن» می نویسد: «حتی در نبود استاد، دانشجوها حتما از یكدیگر یاد می گیرند. گفت وگوی بین آنها، برای هر یك، مجموعه از گفتارها و سخنرانی هاست. آنها هر روز از یكدیگر ایده های نو (خمیرمایه اندیشیدن)، اصول متمایز برای داوری و كنش می آ موزند». پیش نیازهای اجتماعی یادگیری و امكان های آموختن از برهم كنش بین فرهنگ های مختلف، مانسته های مستقیم پیش نیازهای اجتماعی برای نوآوری و قدرت نهفته در تفاوت های فرهنگی عامل برانگیزش نوآوری است. جامعه یادگیر همچنین جامعه كوچك نوآوری هاست.
    
    3- كنجكاوی فردی
    دانشگاه مكانی برای ارضای كنجكاوی فردی است. پژوهش دانشگاهی نمونه روشن آن است. پژوهش دانشگاهی پایانی در خود است بی آنكه هدفی از پیش تعیین شده را پیش رو داشته باشد یا دنبال كند: پاسخ به كنجكاوی فردی پژوهشگر است و بخشی از فرآیند یادگیری است. پاداش پژوهش، خود پژوهش است، لذتی است كه پژوهشگر از پی بردن به رازی كه برای او (و شاید فقط برای او) مهم بوده است، می برد. پیامدها و كاربردهای احتمالی آن نقش چندانی در انگیزه انجام پژوهش ندارد. بخشی از فرآیند دراز یادگیری است. گفتم پژوهشگر به خاطر خود دانش به پژوهش می پردازد. این نیرویی است كه خردورزی و جست وجوی حقیقت از آن برمی خیزد، به ما اجازه می دهد تا با روش ها و معیارهای خود كاوش كنیم، كه در دنیای مدرن امتیاز بزرگی است و مسوولیت بزرگی را بر ما تحمیل می كند. روح این آزادی آكادمیك به هرچیز دیگری كه دانشگاه باید انجام بدهد، جان می بخشد. وقتی پژوهش در محیط آموزشی (یادگیری) انجام می گیرد، بر سودمندی هر دو افزوده می شود. بنیاد دانشگاه هم بر همین نكته بنا شده است. پایبندی به اصول آكادمیك، گسترش فهمیدن را به همراه دارد و از محدود كردن آن جلوگیری می كند (دانشگاه نه اتحادیه كارگری است و نه سازمان مذهبی كه همه چیز را در چارچوب هدف های خود می بیند). این به یك دینامیك ظریف درونی می انجامد كه سرانجام بر ایستایی و خودخواهی چیره می شود. آمیزه ای از توانمندی نیاز، خلاقیت و كنجكاوی خردورز به اندازه ای پویاست كه ایستایی و درجازدن دانشگاهی در برابرش زیاد دوام نمی آورد.
    در این نگاه، دانش چیزی نیست كه یك بار برای همیشه فرا گرفته می شود، بلكه چیزی است كه با ذهن انتقادی زاییده می شود. هنگامی معتبر است كه آن را همواره پی بگیریم، بر آن بیفزاییم و پالوده اش كنیم. آموزش عمومی دانشگاهی درباره جهان و هر چیزی است كه در آن است و به دانشجو یاد می دهد تا آن را در دانشگاه و در بیرون از آن پی بگیرد. دانشی از این دست ما را آماده می كند تا در برابر خواسته های زندگی اثرگذار باشیم و در برابر شگفتی های آن آمادگی داشته باشیم. گفته می شود كه اینگونه یافته های كمیاب دانشگاهی در زمان بحران های اقتصادی ارزش عملی اندكی دارند. این داوری ناشایست و به دور از انصاف است. بگذارید از زبان «نیومن» به دفاع از ارزش بنیادی آموزش دانشگاهی برآیم. او نخست گفتار معترضان را بازگو می كند: «گفته می شود كه آموزش باید به موضوع های محدود و معین بپردازد و به نتیجه معین بینجامد كه قابل اندازه گیری است. ادعا می كنند كه هر چیزی و هر كسی بهایی دارد و اگر سرمایه گذاری بزرگی انجام گیرد، بازدهی بزرگی را هم باید انتظار داشت. در این صورت است كه سرمایه گذاری در آموزش را «سودمند» می دانند و «بازدهی» كلام آخرشان می شود. با چنین مبنایی، طبیعی است كه پرسش بعدی آنان این خواهد بود كه نمود هزینه دانشگاه چیست؟ اگر كالایی به نام «آموزش دانشگاهی» به یقین نمی آموزد كه چگونه كارگاه هایمان را بهتر كنیم، زمین های كشاورزی مان را بارورتر كنیم، به اقتصاد سروسامان دهیم، یا اگر نمی تواند كسی را وكیل كند، دیگری را مهندس، آن یكی را جراح یا به كشف هایی در شیمی، نجوم، زمین شناسی و علوم دیگر نمی انجامد، پس ارزش بازاری این كالاچیست؟»
    انگار كه «جان هنری نیومن» در زمان ما می زید. شگفت زده نشوید: نگارنده در رویارویی با جوانان بسیاری با همین نوع پرخاش ها روبه رو شده است. دانشجویی به من گفت، «اگر می توانم با كاركردن در جایی زندگی ام را تامین كنم، چه نیازی به دانشگاه رفتن دارم، این هدردادن وقت من است، پس از پایان دانشگاه هنوز باید به دنبال كار بگردم. همه چیز در خدمت پول درآوردن است.» گمان نكنید كه این فقط بازتاب سرآسیمگی جوانی است كه آینده روشنی در آموزش دانشگاهی نمی بیند. همكار من در دانشگاه هم اینگونه می اندیشد. یكی از اینها می گوید: «اگر در كار آزاد باشم، بیشتر از دانشگاه پول درمی آورم، به زندگی راحت تر دسترسی پیدا می كنم تا اینكه وضعیت ناخوشایند كنونی ام را تحمل كنم. افتخار و نام استاد دانشگاه داشتن حرف هایی هستند كه دیگر خریدار ندارند.» همكار دیگری در كلاس درسش می گوید «اگر نتوانید درس فیزیك تان را به پول تبدیل كنید، عمرتان را بر باد داده اید.»
    دفاع پرقدرت «جان هنری نیومن» از ارزش بنیادی آموزش دانشگاهی در برابر اعتراض های از نوع بالااینگونه است: «و كسی كه اندیشیدن را آموخته است، استدلال و تحلیل كردن را می داند، می تواند مقایسه كند و تمایز بگذارد... یك شبه وكیل، دادرس یا دولتمرد، پزشك، بازرگان یا زمین دار موفق، افسر یا مهندس، شیمیدان یا زمین شناس نخواهد شد، اما در جایگاهی از خردورزی قرار خواهد گرفت كه می تواند به سادگی و شكوهمندی از عهده هر علمی و هریك از پیشه های برشمرده، یا هر پیشه دیگری برآید كه دوست دارد یا استعداد خاصی نسبت به آن در خود سراغ دارد. در این نگاه، فرهنگ خردورزی بسیار سودمند است.» آموزش دانشگاهی به دانشجو توانمندی، مهارت های خردورزی و عادت های ذهنی پرسشگری می دهد كه برای تمام عمر به همراه اوست و این به راستی قلب نوآوری و كارآفرینی است.
    هنوز هم همین دفاع جانانه «نیومن»، راهنمای كارآفرین ها در كشورهایی با فرهنگ دانشگاهی است. روشن تر و از تجربه شخصی خود نمونه بیاورم: در آمریكا (و نیز در جاهای دیگر) شركت های كارآفرین برای جذب نیروی كار سالی دو بار به دانشگاه ها می روند و با فارغ التحصیل های بالقوه آن سال مصاحبه می كنند. به تعدادی كار پیشنهاد می كنند. رشته تحصیلی دانشجوها خیلی وقت ها با كار پیشنهادی به آنان ربطی ندارد. شركت ای. بی. ام یا اینتل ممكن است به دانشجوی سال آخر رشته زمین شناسی، تاریخ یا ریاضی كار پیشنهاد كند. آنها می خواهند مطمئن شوند كه مصاحبه شونده با ارزش های بنیادی آموزش مورد نظر «نیومن» سازگارند؛ توانسته اند خردورزی را در خود نهادینه كنند، از توان استدلال و تحلیل برخوردار شده اند، اعتمادبه نفس لازم را به دست آورده اند. معمولااین شركت های كارآفرین، به پذیرفته شدگان مصاحبه بین شش ماه تا یك سال آموزش جداگانه می دهند و آنان را برای كار مورد نظرشان آماده می كنند.
    
    ماموریت دانشگاه
    نگاهی به وبگاه دانشگاه های دنیا نشان می دهد كه همگی كمابیش یك هدف و ماموریت را دنبال می كنند. بگذارید نمونه هایی را برشمارم: در وبگاه دانشگاه جان هاپكینز می خوانیم: «ماموریت دانشگاه جان هاپكینز آموزش دانشجویان و پرورش توانایی های آنها برای یادگیری تمام عمر، پروراندن و پروبال دادن به پژوهش نو و مستقل و واگذاری دستاوردهای یافته ها به دنیاست.»
    در گزاره ماموریت ام. ای.تی می خوانیم: «این موسسه به تولید، پخش و پاسداری از دانش و همكاری با دیگران در بهره گیری از این دانش برای پاسخگویی به چالش های جهانی پایبند است...... هدف ما پروراندن توانایی، انگیزش شور برای كار خردمندانه، خلاق و موثر برای بهزیستی نوع بشر در تك تك افراد جامعه ام. ای.تی است.»
    دانشگاه آكسفورد: «هدف دانشگاه گردآوری بدنه دانشجویی چندملیتی از هر گوشه دنیاست. این هدف، تبادل فرهنگی و دانشگاه را ارتقا می دهد... »
    در گزاره ماموریت دانشگاه هاروارد این نكات حتی روشن تر بیان شده اند. با هم بخوانیم: «هاروارد می كوشد دانش تولید كند، ذهن دانشجوها را به این دانش باز كند. به دانشجوها بیاموزد از مجال آموزشی خود به بهترین صورت بهره مند شوند. برای این منظور، دانشگاه دانشجوها را تشویق می كند تا به ایده ها و بیان آزاد آنها احترام بگذارند. از اندیشه های انتقادی و كشف های نو لذت ببرند و با روحیه همكاری سازنده، به شایستگی برسند؛ مسوولیت های پیامدهای عمل خود را پذیرا شوند. هاروارد می كوشد موانع پیش روی دانشجوها در یادگیری را شناسایی و آنها را از میان بردارد تا هر فرد بتواند توانایی ها و علاقه های خود را بشناسد و بتواند همه پتانسیل های انسانی و خردگرایی خود را بپروراند. آموزش در هاروارد باید دانشجو را آزاد بپروراند تا تجربه كند، بیافریند، به چالش بخواند و رهبری كند. پشتیبانی هاروارد از دانشجو، بنیادی است كه بر پایه های آن خودباوری و عادت یادگیری تمام عمر بنا شده است: هاروارد انتظار دارد كه تخم دانش پژوهی و اخلاق دانشگاهی كه در دانشجو می كارد، راهنمای تمام عمر آنان برای پیشبرد دانش، افزودن فهم و خدمت به جامعه باشد.»
    دانشگاه كارنگی مِلون: «تولید و پخش دانش و هنر با پژوهش و خلاقیت هنری، تدریس و یادگیری و انتقال دستاوردهای خردورزی و هنری برای تعالی معنی دار و با دوام جامعه... آموزش رویاروشدن با چالش، پیشتازبودن و مهارت های گروهی. فراگیری ارزش های پایبندی به كیفیت، رفتارهای اخلاقی و احترام به دیگران.»
    برای اینكه گمان نكنید من فقط دانشگاه های درجه یك را برگزیده ام تا از دیدگاه خودم پشتیبانی كنم. گزاره ماموریت دانشگاه لویی ویل كنتاكی را هم بازگو می كنم: «دانشگاه لویی ویل... دانشگاه پژوهشی خواهد بود كه با دنبال كردن پنج رویكرد به هم مربوط زیر، به هنر، علم، خردورزی، فرهنگ و رشد اقتصادی شهروندان و اهالی متفاوت پایبند خواهد بود: 1- آموزش، 2- پژوهش، خلاقیت و فعالیت های دانش بنیان 3- تنوع پذیری، برابری، دسترس پذیری، 4- همكاری و 5- بازدهی نهادی برنامه ها و خدمات.»
    اگر به تحلیل این گزاره ماموریت بنشینیم، می بینیم كه هسته مركزی آن «خردورزی، فرهنگ و رشد اقتصادی شهروندان و اهالی گوناگون» است. همین واژه ها را در گزاره های دیگر هم می توان به روشنی سراغ گرفت. همه آنها بر انسانیت، فرهنگ و خردورزی و آزاداندیشی پای می فشارند. در هیچ جا سخن از تربیت كارگران و شهروندان ماهر در میان نیست، بلكه تاكید بر افراد مسوول در برابر فرهنگ انسانی است. اگر وظیفه دانشگاه فقط آماده ساختن افراد برای برآورده كردن خواست های فرد باشد، چگونه می توان اداره دانشگاه از بودجه عمومی را توجیه كرد؟ و اگر وظیفه دانشگاه آماده كردن عموم برای انجام وظیفه شهروندی باشد، چگونه می توان از آموزش هنر و علم جانبداری كرد؟ پس، وظیفه دانشگاه باید از هردوی اینها فراتر باشد.
    درواقع یكی از دستاوردهای آموزش دانشگاهی، آموزش درباره خود زندگی و فرارویاندن شخصیت انسانی است. شاید گمان كنید كه هر دوی این فرآیندها می بایست پیش از ورود به دانشگاه تكمیل شده باشد. اما سازوكار آموزش دبستانی و دبیرستانی ما فضای بیان آزاد نیست و پرورش شخصیت بدون دخالت انجام نمی گیرد. در نتیجه، جوان ها تنها پس از پایان دبیرستان شروع به شناختن خود می كنند. برای نمونه، دانش آموزی كه در دوران دانش آموزی تصور می كرد مثلادر شیمی تیزهوش است، شاید در دوران 20 سالگی دریابد كه اشتباه می كرده است و بدجوری گمراه بوده است. دانشگاه جایی است كه جوان در حدود 20سالگی وارد آن می شود، برای نخستین بار از خانه و خانواده دور می شود و به مسوولیت هایش جدی تر می اندیشد؛ برای نخستین بار با مفهوم آدم بالغ آشنا می شود و خود را بالغ می یابد. این آغاز تحول شخصیت اجتماعی اوست.
    دانشگاه همچنین می آموزد كه فراگیری فقط منتقدبودن و تحلیلگرابودن نیست، بلكه، داشتن ذهنی باز در برابر مردم، ایده ها، قصه ها و نظریه هایی است كه با آنها روبه رو می شویم. داشتن ذهنی باز به این معنی نیست كه با هر چیزی كه روبه رو می شویم، آن را بپذیریم، بلكه دانش آموخته بودن لازم می دارد كه درستی آنچه را كه گفته می شود، بسنجیم. اگر ادعایی از دلیل كافی برخوردار نیست، با گواه های مناسب و منطق پشتیبانی نمی شود، از پذیرش آن خودداری كنیم. آموزش دانشگاهی در یك معنی، آموزش اندیشیدن است.
    آزاداندیشی پایه آموزش دانشگاهی است. دلیل وجود دانشگاه هم همین است: جامعه آزاد برای مدیریت خود ناگزیر است كه شهروندان خود را تربیت كند تا بتوانند در شكل گیری و تولید ایده های نو، گشودن دشواری ها و پاسخ یافتن به چالش های اجتماعی، سهم داشته باشند. پیش نیاز آن تربیت جامعه ای با بدنه جوان و اندیشمند است كه می تواند دنیا را یكپارچه ببیند.
    ما معمولاخود را به صورت یك فرد می شناسیم و نه فردی كه عضوی از جامعه جهانی هستیم. آموزش دانشگاهی فرض می كند كه برای مدیریت خویش، باید خودمان را بخشی از جامعه جهانی بدانیم، چون زمینی را كه روی آن زندگی می كنیم با فرهنگ ها و جوامع دیگر شریك هستیم. فهمیدن اینكه رویدادی در یك نقطه زمین چه اثر چشمگیری در رویدادهای جاهای دیگر دارد، البته مهم است. در زندگی روزانه خود می بینیم كه تغییرات فیزیكی، زیستی، فرهنگی، اقتصادی و فناوری چگونه آغازگر دگرگونی در زمینه های دیگر می شود. طبیعی است كه انسان ها گروهی زندگی كنند، زبان و فرهنگ خود را داشته باشند. همچنین، اندیشیدن به اینكه انسان بودن به چه معنی است و چگونه باید زیست، طبیعی است. لازم نیست كه فرهنگ ها، زبان ها و روش های زیستی این جوامع یكسان باشند. اما باید بتوانیم بفهمیم كه در چه جنبه هایی مانند بقیه هستیم و در چه نمودهایی با دیگر ساكنان زمین متفاوتیم. آموزش دانشگاهی از دانشجو می خواهد كه درباره عضوی از جامعه بودن، داشتن فرهنگ و زبان بیندیشد. با كاوش در جوامع دیگر، در فرهنگ های آنها، آموختن زبان های متفاوت این چیزها را یاد می گیریم. امیدواریم كه در این فرآیند، دیگران را بفهمیم، همانندی ها و تفاوت هایمان را بپذیریم و از وجودشان خشنود باشیم.
    دانشگاه با آموزش دادن روش اندیشیدن، ما را آماده می كند تا با خواندن تاریخ، دیدن آفرینش های هنری، یادگیری درباره تجربه های گوناگون انسانی كه بازتاب دانسته ها، احساس ها و امیدهای دیگران از زندگی اند، درباره آنها فكر كنیم و بر احساس آزادی و مسوولیت پذیری خود بیفزاییم و به زندگی معنی دار و شرافتمند بیندیشیم. بنای دانشگاه بر این پایه است. دستاورد آن این است كه وقتی دانشجو دوره آموزش دانشگاهی اش را به پایان می رساند، فردی منطقی، تیزبین و منتقد و نیز دلیر و مهربان شده است. آزمون اینكه آیا توانسته ایم آموزش دانشگاهی به دست آوریم این است كه نه تنها از آموخته هایمان خشنودیم، بلكه، كششی برای ایده های نو، گفت وگو و جستارهای تازه در ما روییده باشد. این كشش و علاقه است كه پس از به پایان رسیدن دوره آموزش دانشگاهی دوام می آورد و كار پایه دستاوردهایی می شود كه ماندگاری دراز دارد.
    واقعیت این است كه دانشگاه های ما با مفهومی كه كوشیدم در این گفتار بپرورانم فاصله زیادی دارند. اینكه چگونه می توان دانشگاهی از این دست ساخت، گستره دیگری است و مجال و مقال دیگری را می طلبد.
    *گروه فیزیك، دانشگاه تفرش
    
□

 روزنامه شرق ، شماره 1956 به تاریخ 29/11/92، صفحه 7 (علم)

اشتراک و ارسال مطلب به:

فیس بوک

تویتر

گوگل

آردینی اوخو

+0 به یه ن

در یكی دو سال اخیر  تحولی در سینمای ایران اتفاق افتاده. "یك تیپ" جدید به پرسوناژها اضافه شده. پدربزرگی با لهجه غلیط تركی كه پولدار هست و یك نوه ی دختر خوشگل و خوش قلب و مهربان و تحصیلكرده و خوش تیپ و خوش پوش هم داره كه جوان با مرام اما فقیری عاشقش می شه. پیرمرد مهربون هست و خیلی نوه اش را دوست داره. نوه هم او را دوست داره و مراقب و نگرانشه. پیرمرد با این كه پولدار هست بی شیله پیله هست. از یك طرف محیط مدرنی با وسایل مدرن ایجاد كرده اما از طرف دیگه نوستالژیك هست و مرتب یاد قدیمها می كنه كه این وسایل نبودند.
نمونه ی این تیپ ها را در انیمیشین تهران 1500 مهران مدیری می بینید. یكی دو فیلم دیگه هم بود كه این تیپ ها را داشت.
ورود این تیپ جدید را به سینمای ایران به فال نیك می گیرم و از آن خشنود هستم.  از مهران مدیری و دیگران كه این تیپ را خلق می كنند سپاسگزارم و برایشان سال خوبی آرزو می كنم.
فقط یك مسئله! چرا فقط پدربزرگ لهجه ی تركی دارد و نوه لهجه ندارد. چرا هیچ جای فیلم پدربزرگ ونوه یكی دو جمله با هم تركی حرف نمی زنند؟! اگر در فیلم های بعدی به این نكته توجه شود فیلم جذاب تر و پرمخاطب تر خواهد بود. پیشاپیش از سینماگران عزیز به خاطر رعایت این نكته در فیلم هایی كه در سال 93 ساخته خواهند شد ممنونم.

اشتراک و ارسال مطلب به:

فیس بوک

تویتر

گوگل

آردینی اوخو

+0 به یه ن

اگر به خاطر داشته باشید من چند بار در این وبلاگ این ایده را مطرح كردم كه به جای این كه شكایت كنیم كه در فیلم های ایرانی تصویر ناخوشایند و غیر منطبق بر واقع از ترك ها ی ایران ارائه می شود سعی كنیم سینمای مستقلی را به وجود آوریم كه در آن تصویری واقعگرایانه از ما ارائه بشه. تاكید هم كردم منظورم این نیست كه یك تصویر آرمانی و یا شعاری ارائه بشه. نه! اتفاقا من ترجیح می دهم گاهی تصویری كه ارائه می شود با نقد طنزگونه همراه باشد. می خواهم آیینه ای باشد كه در آن عیب هایمان را هم ببینیم تا بتوانیم آنها را اصلاح كنیم. اما می خواهم عیب هایی كه واقعا داریم تصویر بشه  نه هجوهای مبتذلی كه سنخیتی با آن حس نمی كنیم.
این ایده را مطرح كردم اما همه می دانیم كه اجرا كردن آن كاری سخت و تخصصی است. هرچند غیر عملی نیست. اگر همت لازم باشد عملی می شود. با پیشرفت های تكنولوژیكی هزینه های ساخت فیلم مستقل كم شده. مشكل  سینمای مستقل در كشوری مثل آمریكا آن هست كه با غول های سینمای هالیوود نمی تواند در گیشه رقابت كند. این مشكل در كشور ما به نظرم كمتر خواهد بود. اگر چنین فیلم هایی ساخته شود و مردم تركزبان تصویری واقعی از خود بر صفحه سینما ببینند حتما استقبال می كنند. چه طور كه بعد از این همه سال باز مشدی عباد و آرشین مالالان حتی در بین نسل جوان بیننده دارد! چرا؟! چون خیلی راحت هست با گلچهره و عسگر همذات پنداری كردن و در و همسایه را در قامت مشدی عباد و پدر گلچهره و خاله عسگر دیدن! یك همچون فیلمی با مختصات قرن بیست و یكمی اگر ساخته شود بسیار بیشتر مخاطب خواهد داشت. پس  جذب مخاطب, مشكل نیست! مشكل سینمای مستقل در ایران مسایل سیاسی و خط قرمزهاست. اگر سوژه ی فیلم یك ملودرام عشقی یا یك مسئله خانوادگی باشد كه دیگه خط قرمز چندانی برایش مطرح نخواهد بود. حالا تا ده ها سال همین سوژه های معمولی می توانند برای مخاطبان جذاب باشند چه طور كه مشدی عباد و آرشین مالالان با وجودتكراری  بودن هنوز  جذاب و پرمخاطب هستند! بیست سال دیگه كه مخاطبان از این سوژه ها خسته شدند می شه رفت سراغ موضوعی پیچیده تر كه احتمالا جنجال برانگیزتر باشد! حالا كو تا بیست سال دیگه!
 به هر حال امیدوارم چنین سینمای مستقلی دیر یا زود پا بگیرد. اما یك كار راحت تر هم می شه كرد. می شه وبلاگ یا وبسایتی برای نقد فیلم و داستان -با عنایت به مسایل هویت قومی و زبانی - ساخت. منظورم نوعی سایت هست كه فضای گفتمان ایجاد كنه طوری كه سو تفاهم ها حل و فصل بشوند نه آن كه به آنها دامن زده بشه! اگر چنین سایتی پا بگیره و مرجعیت پیدا كنه می تونه در شكل دادن سلایق سینماگران و تماشاگران سینما نقش بازی كنه. منظورم از مرجعیت این هست كه سینماگران حس كنند برای این كه مزه ی دهن مخاطبان خود را بدانند به این سایت مراجعه كنند و برایشان مهم باشه كه چه  نقدی در مورد آثارشان در این سایت می شه. برای این كه سایتی چنین مرجعیتی پیدا بكنه باید بتونه بین طیف وسیعی از مخاطبان با سلایق گوناگون جا باز كنه. اگر چنین سایتی باشه و به مسایل هویت قومی و هویت زبانی هم عنایت داشته باشه دیگه از شوخی های سخیف قومی در سینما اثر چندانی باقی نمی مونه.
اگر به این موضوع علاقه دارید پیشنهاد می كنم در همین تعطیلات عید در همین دامنه آرزوبلاگ چنین وبلاگی برای نقد فیلم بزنید. امتحانش مجانی است:
http://www.arzublog.com
 بعد از مدتی كه تجربه تان بیشتر شد می توانید آن را تبدیل به سایت كنید.

در صورتی چنین وبلاگی می تونه تاثیرگذاری بلند مدت و عمیق داشته باشه كه آهسته و پیوسته حركت كنه نه آن كه بیاد جنجالی به پا كنه و بعدش به محاق بره. برای موفقیتش استمرار لازمه و در صورتی می تونه استمرار داشته باشه كه خیلی چالشی نباشه. نگرش مثبت اندیشی داشته باشه, دشمن تراشی نكنه, خیلی اهل گلایه نباشه, نگرش بدبینانه نداشته باشه, توهم توطئه نداشته باشه و....

اگر چنین سایتی كه دغدغه ی هویت قومی و یا هویت زبانی داره بخواهد مشكلی را حل كنه و مثبت و سازنده باشه باید توجه كنه كه هویت ها لایه لایه هستند. همه ی مسایل هویتی را به هویت قومی فروكاستن صحیح نیست. این راهم باید مورد توجه قرار بده كه  حساسیت مخاطبینش نسبت به هویت قومی درجات مختلف داره. اگر بخواهد تاثیرگذاری لازم را داشته باشه باید این طیف وسیع از حساسیت ها را همزمان راضی نگه داره (كه كار سختی هست و نیازمند ظرافت و  تدبیر و همچنین میانه روی و اعتدال).

یك بحثی قبلا در مورد تصویرسوپر دریانی ها در سینما و داستان های ایرانی شد. دوباره خوانی آن بحث در این پیش زمینه مفید می تواند باشد.

اشتراک و ارسال مطلب به:

فیس بوک

تویتر

گوگل

آردینی اوخو

+0 به یه ن

هشدار افت كیفیت آموزش و پژوهش در دانشگاه‌های كشور

     تعداد دانشجویان و مقالات علمی در سال­های اخیر رشد كمّی چشم‌گیری داشته‌ است. اكنون این سؤال در محافل علمی و دانشگاهی مطرح می­شود كه اندازه‌گیری توسعه و پیشرفت علمی صرفاً با این معیارهای كمّی چه نسبتی دارد؟ یكی از وظایف اصلی فرهنگستان علوم تبیین جایگاه علم و  فناوری كشور و رصد و پایش روند حركت، تحول و پیشرفت آموزش و پژوهش كشور و هشدار در صورت مشاهدۀ كاستی ها در این رابطه است.

علوم، به‌ویژه علوم پایه، مشتمل بر ریاضی و فیزیك، نیروی پیشران بسیاری از تحولات اجتماعی در سده‌های اخیر بوده ‌اند. تاثیر اجتماعی علوم پایه در دو وجه نمود بیشتری داشته است: تاثیر بر دیدگاه و نحوۀ تحلیل و استدلال افراد جامعه و تولید فناوری‌های نو. این دو نقشی اساسی در حركت جوامع بشری به سوی جوامع مرفه و پیشرفته داشته ‌اند. از این‌رو ملاك ارزیابی توسعه و پیشرفت علمی، تولید و استفاده از علم نافع است. علم نافع آن است كه سه هدف اصلی توسعه علمی را، یعنی، رسیدن به مرزهای دانش، به‌كارگیری در ارتقای فناوری و تربیت نیروهای ماهر، تامین كند. متاسفانه در سال‌های اخیر دیدگاه‌های كمّی‌نگر به ارزیابی علمی- هم در آموزش و هم در پژوهش- غلبه و نمود چشم‌گیری داشته اند. اما نیل به  سه هدف توسعه بدون توجه به كیفیت آموزش و پژوهش و رعایت استانداردهای جهانی محقق نخواهد شد. دیدگاه مبتنی بر توسعۀ كمّی و نادیده انگاشتن كیفیت صرفاً به انباشت نیروهایی ناتوان می‌انجامد كه طبعاً نمی‌توانند در توسعه و پیشرفت كشور نقش موثری داشته باشند.

     در دیدگاه كمّی‌نگر برای ارزیابی پژوهش، پیشرفت علمی صرفاً بر اساس تعداد مقالاتی كه در مجلات ISI یا ISC   به چاپ رسیده اند سنجیده می‌شود.  مطابق بررسی‌های علمی و دقیق انجام شده از طرف سازمان‌های معتبر جهانی پایش علوم، كه بارها مورد استناد مسئولین كشور نیز قرار گرفته‌ اند، ایران از این منظر و به لحاظ كمّی در منطقه اول است. علاوه بر شاخص تعداد مقالات، معیارهای آماری سنجش كیفیت پژوهش نیز سال­ها است كه كمّی شده اند و در همان بررسی‌های سازمان‌های معتبر نیز اندازه‌گیری و در انتشارات آنها درج می‌شوند، كه البته كمتر مورد اشاره مسئولین كشور قرار می‌گیرند. یكی از این معیارها ضریب استناد و ارجاع به مقالات است، كه متاسفانه برای مقالاتی كه از ایران به چاپ رسیده‌ اند بسیار پایین است. انتشار مقالات با كیفیت نازل در رسیدن به سه هدف توسعه علمی كمكی نمی كند و صرفاً منجر به اتلاف سرمایه و استعدادها خواهد شد.

     در بُعد آموزش دانشگاهی نیز نظام‌های متعددی از جمله دانشگاه‌های دولتی وابسته به وزرات علوم، دانشگاه‌های دولتی وابسته به سایر نهادها و وزارت‌خانه‌ها، مانند دانشگاه فرهنگیان، دانشگاه‌های آزاد اسلامی، پیام نور، فراگیر و غیر انتفاعی، در كشور وجود دارند، كه هر كدام باید رسالت و جایگاه خود را داشته باشند و در مسیر مناسب خود حركت كنند. خلط جایگاه و رسالت این دانشگاه‌ها به كیفیت آموزش و پژوهش در نظام دانشگاهی صدمۀ جدی وارد كرده و می‌كند. رسالت دانشگاه‌های برتر تربیت پژوهشگران نخبه برای رسیدن به سه هدف پیش گفته است. رسالت بعضی از دانشگاه‌ها صرفاً تربیت نیروهای باسواد به معنی عرفی است و دانشگاه‌های تخصصی تربیت كارشناسان مورد نیاز سازمان‌های متبوع را بر عهده دارند. رسیدن به كیفیت مطلوب در آموزش، كه البته لازمۀ ارتقا در كیفیت پژوهش است، حمایت ویژۀ مالی از دانشگاه‌های برتر و خودداری آنها از پذیرش دانشجوی پولی را طلب می­كند و در عین حال اعطای استقلال داخلی به آنها ضروری است.

      در بحث كیفیت آموزش و پژوهش دانشگاهی دو نكته باید مورد توجه ویژه قرار گیرد: (1) راه‌اندازی دوره‌های تحصیلات تكمیلی دانشگاه‌ها باید با اعمال جدی و دقیق ضوابط موجود انجام پذیرد؛ هرچند كه خود این ضوابط نیز به نوبه خود باید با مشورت با دانشگاهیان بازبینی و اصلاح شوند. (2) اعضای هیات علمی و در مرحلۀ  بعد دانشجویان تحصیلات تكمیلی، به ویژه دانشجویان دكتری، محور اصلی پیشبرد كارهای پژوهشی  دانشگاه‌ها و پایش كیفیت آن هستند و لذا در جذب اعضای هیات علمی و دانشجویان دكتری توجه به كیفیت و توانایی علمی افراد باید در اولویت اول قرار گیرد.

اشتراک و ارسال مطلب به:

فیس بوک

تویتر

گوگل

آردینی اوخو

+0 به یه ن

در هندوستان می خواهند یك رصد خانه نوترینو بزرگ بسازند به نام

India-based Neutrino Observatory (INO)

قبلا محلی را برایش در نظر گرفته بودند اما طرفداران محیط زیست سر و صدا كردند كه كارهای ساختمان سازی مربوط به این پروژه  فیل ها و ببرها را اذیت می كنه. بعد از مدت ها كش و قوس تصمیم بر این شد كه محل مورد نظر را عوض كنند. الان قراره در استان جنوبی تامیل نادو ساخته بشه. به ظاهر طرفداران محیط زیست دعوا را بُردند. دست كم از فیزیكدان ها بُردند. حالا چی می شه؟! فیل ها و ببرها در آسایش زندگی می كنند! نُچ! دیواری كوتاه تر از دیوار فیزیكدانان نیست. به طوری كه حتی در یك كشور جهان سومی هم مثل هندوستان گروه ضعیف و توسرخوری مثل طرفداران محیط زیست می توانند حرف شان را در مقابل آنها به كرسی بنشانند. اما زمینی كه از فیزیكدان ها گرفته شد داده شد به گردن كلفت ها كه در آنجا ساخت و ساز كنند و پول در بیاورند.

اگر طبع شعری دارید این بیت خواجه را در فضای دنیای امروز به روز كنید

در میخانه ببستند خدایا مپسند كه در خانه تزویر و ریا بگشایند

همان طور كه اخلاق سكولار می شه داشت ریای سكولار هم داریم. اتفاقا ریای سكولار از ریای مذهبی خیلی رذیلانه تر هست. یارو بدون ترس از خدا و پیغمبر ریا می كنه و هیچ توبه ای هم در كار نیست و ریاكاری اش هیچ حد و مرزی هم نداره!

اشتراک و ارسال مطلب به:

فیس بوک

تویتر

گوگل

آردینی اوخو

+0 به یه ن

مطلب زیر از این منبع برگرفته شده است:

یوسف ثبوتی، اول شهریور 1311 در خانواده ای فرهنگی در شهر زنجان متولد شد. سال 1329 به علت علاقه ای كه به فیزیك داشت، رشته تحصیلی فیزیك را برای ادامه تحصیل انتخاب كرد. او تحصیل در مقطع كارشناسی ارشد را در دانشگاه تورنتو ادامه داد و پس از آن وارد دانشگاه شیكاگو شد. سال 1342 در مقطع دكتری تخصصی در رشته اختر فیزیك فارغ التحصیل شد و به عنوان استادیار در دانشگاه نیوكاسل انگلستان مشغول تدریس شد، اما پس از مدتی تصمیم گرفت به ایران بازگردد و در دانشگاه شیراز فعالیت خود را به عنوان دانشیار آغاز كرد. این اتفاق آغازگر تحولات جدیدی در سیستم آموزش عالی كشور بود كه ازجمله نتایج آن می توان به سیستم كنونی آموزش عالی اشاره كرد. پیش از این هر سال تعدادی درس برای دانشجویان ارائه می شد كه آنها باید پایان سال همه درس ها را قبول می شدند. در غیر این صورت باید سال بعد همه درس ها را دوباره می خواندند. طرح تاسیس رصدخانه ابوریحان بیرونی در شیراز كه بزرگ ترین رصدخانه فعال ایران است سال 1351 از سوی استاد ثبوتی ارائه شد. پنج سال بعد این رصدخانه افتتاح شد. این استاد صاحب نام پس از مدتی دوره دكتری نجوم را در دانشگاه بنیانگذاری كرد و به این ترتیب زمینه ای برای ادامه تحصیل علاقه مندان به اختر فیزیك و نجوم فراهم شد. ثبوتی در نتیجه پیگیری های فراوان مركز تحصیلات تكمیلی علوم پایه زنجان را سال 1370 تاسیس و راه اندازی كرد. این محقق از پژوهشگران خستگی ناپذیر در عرصه فیزیك و نجوم است و به سبب سابقه علمی پرباری كه دارد، افــــتخارات بسیاری را از آن خود ساخته است. دكتر ثبوتی از بنیانگذاران انجمن فیزیك ایران، انجمن نجوم ایران و همچنین موسس انجمن اخلاق در علم و فناوری است و چند دوره نیز ریاست انجمن های فیزیك و نجوم را بر عهده داشته است. او از اعضای فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران و همچنین آكادمی علوم جهان سوم است.

مصاحبه ایشان را می توانید اینجا بخوانید.

پی نوشت مینجیق: پنجشنبه گذشته در جلسه ای در فرهنگستان علوم در مورد اهمیت و چالش های آزمایشگاه پژوهشی و آموزشی در ایران شركت داشتم. جلسه به همت پروفسور  اخوان توسط گروه فیزیك فرهنگستان علوم پایه تشكیل شده بود. پروفسور ثبوتی هم حضور داشتند. نكات درخور توجه متعددی توسط اساتید مجرب در این زمینه مطرح شد. نكته ای هم پروفسور ثبوتی بیان كردند و بر آن تاكید داشتند كه دریغم آمد اینجا بازگو نكنم چرا كه گریبانگیر همه ی ما در مسایل گوناگون هست.

برخی اساتید از  تب مقاله آی-اس-آی نویسی در دوره های تحصیلات تكمیلی و نیز فشاری كه كنكور در دبیرستان ها وارد می كند می نالیدند و این مسایل را از دلایل عدم توجه به آزمایشگاه ها بر می شمردند. پرفسور ثبوتی به این دیدگاه انتقادی بجا وارد آوردند و یادآوری كردند زمانی هیچ كدام از اینها نبود. چند دانشگاه بودند كه در پذیرش دانشجو با مشكل و هرج و مرج روبه رو بودند. عقلای قوم آن زمان راه حل كنكور را پیشنهاد دادند كه پا گرفت و آن معضل را رفع كرد و بالید. یا زمانی مقاله ای پژوهشی در كشور نوشته نمی شد. اكنون یادگرفته ایم پژوهشی كنیم كه در مجلات معتبر بین المللی چاپ می شود. حال كه مشكل دیگری را داریم نباید راه حل را در تخریب و قطع درختی كه ریشه دوانده ببینیم!  البته این رویكرد منحصر به مسایلی كه در جلسه مطرح شد نیست.  كمر بستن به تیشه زدن به ریشه درخت هایی كه با زحمات فراوان ریشه دوانده بی توجه به ثمرات این درختان در فرهنگ ما  متاسفانه بسیار باب شده. نباید برای رفع معضلات پیش رو هم و غم را صرف برانداختن درختان ریشه دار كرد. درخت ها را باید حفظ كرد و چاره ای بدیع برای رفع مشكلات موجود اندیشید.

(نقل به مضمون از پروفسور ثبوتی در جلسه پنجشنبه گذشته)

اشتراک و ارسال مطلب به:

فیس بوک

تویتر

گوگل

آردینی اوخو

+0 به یه ن

مطلب زیر را به منظور ترویج علم نگاشته بودم. اگر خواستید می توانید آن را در وبسایت ها یا وبلاگ های خود با ذكر منبع دوباره منتشر سازید.

با احترام

یاسمن فرزان

ذرات بنیادی به اجزای سازنده ی جهان هستی  اطلاق می شوند كه خود به ذرات كوچك تر تجزیه نمی شوند. شناخته شده ترین ذرات بنیادی همان الكترون ها می باشند نوترینوها نیز جزو ذرات بنیادی هستند. موضوع پژوهشی من روی این نوع ذرات بنیادی است. بار الكتریكی این ذرات صفر است و تنها برهمكنشی كه دارند برهمكنش ضعیف است. به همین علت مشاهده ی آنها نیاز به آشكارسازهای بسیار بزرگ دارد. آشكارسازهای متعددی در ژاپن، آمریكا، ایتالیا، چین، كره و قطب جنوب برای این منظور ساخته شده اند. نوترینوها در اطراف ما به وفور یافت می شوند. به طورمثال در فرآیندهای هسته ای داخل خورشید نوترینوها تولید می گردند و بدون آن كه با ماده ی درون خورشید برهمكنشی كنند به ما می رسند. به این نوترینوها نوترینوهای خورشیدی گفته می شود.بر روی زمین در هر ثانیه حدود یك میلیارد نوترینوی خورشیدی عبور می كند اما برهمكنش این ذرات به قدری اندك هست كه در طول عمر یك انسان حتی یك نوترینو نیز با بدن او برهمكنش نمی كند.

 جرم نوترینوها نیز بسیار اندك هست. می دانیم جرم یك نوترینو  بیش ازیك میلیون مرتبه از جرم الكترون سبك تر است. تا حدود 15 سال پیش گمان می شد نوترینوها اصلا جرمی ندارند. اما مشاهدات نشان داد كه این ذرات جرمی غیر صفر اما بسیار كوچك دارند. توضیح این جرم كوچك به طور سازگار در چارچوب فرمول بندی ریاضی از اهداف نظریه پردازان این شاخه ی پژوهشی است. من به عنوان  یك نظریه پرداز مدل هایی مبتنی بر فرمول بندی ریاضی  برای  توضیح ویژگی های نوترینوها می سازم و نتایج آن را برای آشكارساز ها بررسی می نمایم.

نوترینوها می توانند مسافت هایی بسیار طولانی را طی نمایند  بی آن كه جذب ماده شوند یا تحت تاثیر محیط خود قرار گیرند. از این رو این ذرات می توانند در مورد  ستارگان دوردست به ما اطلاعاتی یگانه دهند. همچنین از داخل زمین عبور می كنند و از آنها می توان در مورد ساختار كره ی زمین اطلاعاتی به دست آورد. البته این نوع تكنولوژی ها هنوز در مرحله ی تحقیقاتی هستند و سال ها طول می كشد تا از آنها استفاده ی كاربردی در زلزله نگاری نمود.

هدف از پژوهش بر روی ذرات بنیادی شناخت بیشتر طبیعت و جهان پیرامون ماست. این گونه فعالیت ها معمولا هدف كاربردی ندارند. اما تجربه نشان داده است كه گاهی در این نوع كوشش ها فن آوری هایی خلق می شوند  كه كاربردهای فراوان دارند و بسی بیشتر از سرمایه گذاری اولیه بر روی تحقیقات بنیادی ارزش اقتصادی پیدا می كنند. از همین روست كه در كشورهای پیشرفته روی این علوم سرمایه گذاری می شود. می توان گفت موتور حركت در پیشرفت های تكنولوژیكی در طول تاریخ بشر سه چیز بوده است: جنگ، رقابت و چشم و همچشمی و میل به تفاخر و دست آخر كنجكاوی ذاتی بشر برای كشف راز های طبیعت. ناگفته پیداست كه  در بین این سه، مورد آخر از همه كم هزینه تر، انسانی تر و اخلاقی تر است.

پی نوشت: در مورد پارامترهای نوترینو در این جزوه  توضیح داده ام.

اشتراک و ارسال مطلب به:

فیس بوک

تویتر

گوگل

آردینی اوخو