�

زندگی نامه علمی استاد علی جوان به قلم استاد پیشکسوت دانشگاه تبریز

سه شنبه 30 شهریور 1395
+0 به یه ن

پس از با خبر شدن از درگذشت استادعلی جوان  (مخترع لیزر و فیزیکدان برجسته) با پرفسور تجلی استاد پیشکسوت دانشگاه تبریز تماس گرفتم و از ایشان درخواست نمودم که به این مناسبت متنی برای وبلاگ مینجیق تهیه کنند. با وجود مشغله کاری ایشان قبول کردند. از ایشان از طرف خود و خوانندگان مینجیق بسیار سپاسگزارم. متن زیر به قلم دکتر تجلی است:


با در گذشت پروفسور علی جوان دنیای فوتونیک یکی از پیشگامان خود را از دست داد

پروفسور علی جوان مخترع اولین لیزر پیوسته کار و یکی از پیشروان زمینه لیزر و الکترونیک کوانتومی روز دوشنبه 22 شهریور 1395(12 سپتامبر2016) دار فانی را وداع گفت.او در آذر ماه سال1305(دسامبر1926) از پدر و مادر تبریزی در تهران متولد شد.جوان از دبیرستان البرز دیپلم گرفت و وارد دانشکده علوم دانشگاه تهران شد.بعد از یکسال در دیداری که از نیویورک داشت  در چند درس دوره تحصیلات تکمیلی دانشگاه کلمبیا شرکت کرد و به دنبال آن دکترای خود را با راهنمایی چارلز تاونز بدون گذراندن دوره کارشناسی وکارشناسی ارشد دریافت نمود(1951(1330)).در سال1331(1955)پسا دکترای خود را در آزمایشگاه تابش با تاونز در تحقیق بر روی ساعت اتمی گذراند و با استفاده از اسپکترومتر تابش اتمی  موج ساختار ظریف اتمهای مس و تالیوم را بررسی کرد.

پروفسور علی جوان قبل ازکارش در لیزر تئوری میزر سه ترازی را پایه ریزی کرد واهمیت همدوسی فازدر سیستمهای کهموج نشان داد. او با این تحقیق عملکرد میزرهای بدون وارونی جمعییت را توجیه نمود.او همچنین این ایده را برای ایجاد بهره با استفاده ازپدیده رامان تحریکی بکار گرفت پدیده ای که به گسترش عظیمی در سیستمهای نوین اپتیکی منجر شد.

پروفسور علی جوان در آذر ماه1339(دسامبر1960) در آزمایشگاههای بل تلقن بطور موفقیت آمیزی اولین لیزر گازی پیوسته کار را بکار انداخت. درسال1340(1961) به انستیتوی ماساچوست پیوست و مرکز تحقیقات لیزر این انستیتو را در سطح بسیار بالایی بکار انداخت و رهبری کرد.از کارهای او در این آزمایشگاه ها اسپکتروسکپی لیزری با قدرت تفکیک زیر دوپلری-بکارگیری لیزر برای آزمایش نسبیت خاص و همگنی فضا-پایدار سازی خروجی لیزر با دقت حدود چند کیلو هرتز-مشاهده تجربی پدیده سوراخ سوزان لیزر برای اولین بار وکار بر روی اولین ساعت اتمی بود.

اودرادامه فعالیتهای تحقیقاتی خود به تحقیق در زمینه جدید تزویج نور به سیستمهای با ابعاد نانو – تولید لیزرهای با قدرت بالا – لیزرهای پزشکی ورادارهای مولتی استاتیک(که بوسیله ساعنهای اپتیکی با دقت بالا کنترل میشوند) پرداخت.

پروفسور جوان در سال1341(1962) جایزه استیوات بالانتین و در سال1354 جایزه جهانی آلبرت اینشتین در علوم را دریافت نمود.

ما این ضایعه را به هموطنان عزیز و جامعه علمی کشور تسلیت می گوییم.  

اشتراک و ارسال مطلب به:


فیس بوک تویتر گوگل

     بؤلوم : بیلیم           یازار : یاسمن فرزان           19 باخیش

آن چه که باید (نباید) از انجمن فیزیک انتظار داشت.

سه شنبه 5 مرداد 1395
+0 به یه ن

گاهی اعضای انجمن فیزیک از این انجمن شکایت ها و انتقاد ها یی دارند که انصافا بیجا هست. چند مورد از شکایت های بی مورد مرسوم را در زیر می آورم.
1) انتظار دارند انجمن از حقوق صنفی افراد دفاع کند. تا جایی که من می دانم و برداشت نموده ام  انجمن فیزیک، مطابق اساس نامه  یک انجمن علمی  برای ترویج فیزیک  است نه یک انجمن صنفی که ضامن حقوق اعضایش باشد. اگر اشتباه می کنم لطفا مرا به طور مستند آگاه سازید.
شاید بگویید ما فیزیکدان های ایرانی احتیاج به یک انجمن صنفی  داریم که ضامن حقوق مان باشد. بعد هم از فن کلام بهره بگیرید و اضافه نمایید تا جمعی از حقوق اعضایش نتواند دفاع کند چه دلیل دارد برود به سراغ اهداف بزرگتری چون ترویج علم در بستر جامعه. البته همان طور که گفتم این قبیل استدلال ها فن کلامی هستند نه استدلال هایی اثباتی! در هر حال, چه این استدلال من و شما را قانع کند چه نکند، مطابق اساس نامه انجمن فیزیک هدف و رسالت دیگری دارد و از آن نباید انتظار دفاع از حقوق صنفی داشت!
اتفاقا  انجمن فیزیک چون انجمن علمی بوده و پول هم زیاد نداشته نسبتا سالم مانده است. اگر محل کسب قدرت و یا ثروت بتواند باشد آن گاه مقوله عوض می شود. یک انجمن صنفی قطعا محل کسب قدرت  خواهد بود و این کسب قدرت تبعات  خود را خواهد داشت که از حوصله این قلم خارج هست.
(اگر شما معتقدید به یک انجمن صنفی فیزیکدانان نیازمندیم این گوی و این میدان! بروید خود آن را ایجاد کنید. اما قبل از اقدام - اگر واقعا نیت شما خیر هست- بد نیست از تجارب "کانون وکلا" و انجمن های صنفی نظیر آن با خبر شوید!)


2)  برخی وقتی از یکی از همکاران خود به هر دلیلی دلخور می شوند یک تنه به سراغ انجمن فیزیک می روند و  ملودرام راه می اندازند و شکایت او را می کنند.  بیچاره انجمن فیزیک! لابد این شخصیت حقوقی در دل می گوید:" پس این شخصیت های حقیقی  کی بزرگ می شوند؟"

3) برخی  دانشجویان دکتری فیزیک و پسا دکتری از کنفرانس های انجمن انتظار دارند که سئوالات تخصصی شان را پاسخ دهند و به آنها در کار پژوهشی کمک نمایند.  وقتی این انتظار برآورد نشد به یک بار کل انجمن فیزیک را زیر سئوال می برند و می گویند به درد نمی خورد. این هم انتظار بیجایی هست. شما از کنفرانسی که برای جذب و علاقه مند ساختن دانشجوی لیسانس و فوق لیسانس برگزار می شود نباید انتظار داشته باشید دغدغه های تخصصی تان را در سطح دکتری و بالاتر پاسخ دهد. این انتظار در همایش های تخصصی تر، نظیر همین همایش های پژوهشکده فیزیک آی-پی-ام بر آورده باید شود.   قابل قبول هست که بگویید در این مقطع من نیاز و دغدغه تخصصی تر دارم و به همین علت  تا اطلاع ثانوی درگیر کنفرانس های انجمن فیزیک نمی شوم. اما درست نیست که کل فعالیت های این انجمن را به یک باره زیر سئوال ببرید.



از برخی از اعضای هیئت مدیره در ادوار مختلف شنیده ام که این انجمن "دموکراتیک" اداره می شود. انصافا ادعای گزافی نیست. کمابیش انتقاد ها را می شنوند و در آن به نیت اصلاح و بهبود تامل می کنند. سیستم اش نه فشار و نفوذ الیگارشی است و نه دیکتاتوری اکثریت بر اقلیت. این دستاورد کمی  در یک کشور خاورمیانه ای نیست. انصافا مکانیزمی هم گذاشته اند (بخش های نظر سنجی در وبسایت) تا صدای اقلیت  هم  شنیده  شود به شرط آن که اقلیت خود آن قدر به موضوع اهمیت دهد که نظر بنویسد. من  خود تجربه نظر نویسی در سایت انجمن  دارم (آن هم در یک موضوع بسیار جنجال برانگیز) . نظر سنجی ها را به دقت می خوانند. (دست کم آن زمان خواندند.)
این ارزشمند هست و جای قدر دانی دارد.
 من دیدگاه ایده آل گرایانه به دموکراسی ندارم. به نظر من دموکراسی هم روشی برای اداره کردن و تصمیم
گیری  است  در کنار روش های دیگر. روشی مناسب و ایده آل هست که در عمل کارآیی بیشتر دارد. در جمعی که تعدادشان به حد آمار نرسیده دموکراسی معنا نمی تواند داشته باشد. در جمعی هم که افراد از سطح سواد و یا سطح رفاه زیادی برخوردار نباشد باز هم-به دلایلی که همگی می دانیم-  خیلی دموکراسی کار نمی کند. اما  هم تعداد اعضای انجمن فیزیک به حد آمار رسیده و هم -شکر خدا- همه اعضایش سطح سواد بسیار بالا و سطح معیشتی نسبتا خوب دارند. اینجا دموکراسی علی الاصول باید کار کند و تجربه نشان می دهد که کار کرده است. البته این روش اداره اینرسی را بالا می برد ولی در طی تاریخ انجمن فیزیک که به عملکرد آن  می نگرید می بینید، دستاوردهای قابل توجه در ترویج فیزیک در جامعه داشته است و مجلات ترویجی  آن استعداد های بسیاری به سمت دانشکده های فیزیک جذب نموده است. این دستاوردها کمابیش  مستقل بوده  از این که چه کسانی در رده های مدیریتی آن نشسته باشند. مهم تر آن که  مستقل بوده از کیش شخصیت افرادی که سعی کرده باشند در آن نفوذ پیدا کنند و قدرت در پس پرده باشند! این است دستاورد دموکراتیک بودن انجمن فیزیک ایران. بدون برگرفتن روش های دموکراتیک قطعا نمی شد! برای کشوری در خاورمیانه که عمر قدیمی ترین دانشگاهش که به طور مستمر فعالیت کرده به صد سال هم نمی رسد دستاورد شایان توجه و شایان تقدیری است.

اشتراک و ارسال مطلب به:


فیس بوک تویتر گوگل

     بؤلوم : بیلیم           یازار : یاسمن فرزان           8 باخیش

انجمن فیزیک (جدید) و ارائه پستر (تکرار)

دوشنبه 4 مرداد 1395
+0 به یه ن

( جواب یک سئوال: من و شاهین   (دکتر جباری) به علت شرکت در همایش دیگر در کنفرانس فیزیک ایران در شیراز نخواهیم بود. اما هر دو از حامیان جدی این برنامه  و سایر برنامه های انجمن فیزیک هستیم و این انجمن را برای ترویج فیزیک در ایران مفید و لازم می دانیم.)

برای اطلاع از فعالیت های انجمن فیزیک به سایت آن مراجعه کنید.در فضای مجازی اطلاعات غلط شبه علمی زیاد منتشر می شود. سایت انجمن فیزیک منبع موثقی است برای اطلاعات فیزیکی به زبان نسبتا ساده و غیر تخصصی. این سایت را به همه علاقه مندان فیزیک معرفی کنید.

انجمن فیزیک فعالیت های گوناگونی برای ترویج فیزیک انجام می دهد. برای این فعالیت ها نیاز به حمایت مالی دارد. اگر عضو انجمن هستید و به لحاظ مالی در مضیقه نیستید در پرداخت حق عضویت اهمال نکنید. اگر من به عنوان یک استاد دانشگاه که خدا را شکر پرداخت حق عضویت 165 هزار تومان در سال بار مالی سنگین بر دوشم نمی گذارد امروز خسیسی به خرج دهم و آن را از روی رندی و زرنگی پرداخت نکنم فردا  فعالیت های انجمن بسته می شود. پس فردا می دانید چه می شود؟! انواع و اقسام اشاعه دهندگان خرافات در خلا منبعی که پاسخگوی سئوالات علمی جامعه در سطح ملی باشد رشد می کنند و به تحمیق مردم می پردازند. پس پسین فردا همون ها می نشینند روی سرمان (تا حدود زیادی همین الان هم نشسته اند. اون وقت از این هم بدتر می شود. نگاهی به کشورها ی همسایه نشان می دهد از بد، بدترها می تواند باشد)!

به عنوان یک فیزیکدان دوست دارم در جامعه زندگی کنم که فروش کتاب زندگی امی نوتر از فروش رمان بامداد خمار پیشی بگیرد. چرا؟! چه اهمیتی برای من دارد؟! می خواهم فداکاری در راه دانش مقبول جامعه افتد نه شلاق زدن خواستگار توسط پدر پولدار دختر در خیابان (یکی از صحنه های بامداد خمار که خیلی از خوانندگان سیصد هزار نفری این رمان  به سادگی از کنارش گذشتند و به راحتی پذیرفتند و عادی دانستند). انجمن فیزیک وقتی نمایشگاه عکاسی فیزیکی در سطح ملی برگزار می کند، وقتی کنفرانس دانش آموزی فیزیک هر سال در یکی از شهرهای ایران برگزار می کند، وقتی مجلات ترویج علم منتشر می سازد در واقع  ذائقه فرهنگی جامعه را از پایین تغییر می دهد و راه را برای این تغییر تحول اجتماعی فرهنگی هموار می سازد.

در مورد پستر از من سئوال شد که نوشته قدیمی ام را در زیر می آورم:

توجه کنید که پوستر از کلمه ی پُست  است و همانند آن تلفظ می شود. به هیچ وجه  از کلمه ی فارسی "پوست" نیست که آن را بر وزن "دوست" تلفظ کنید. درواقع درست تر است که آن را به صورت "پُستر" بنویسیم نه "پوستر". ولی چون  نگارش به صورت "پوستر" جا افتاده من هم ناگزیر آن را به این شکل نوشتم. در انگلیسی اگر به صورت "پوستر" تلفظ کنید  حرف شما را متوجه نخواهند شد.

 

چند نکته عملی درباره ارائه پوستر

در اینجا می خواهم به چند نکته عملی اشاره کنم که رعایت آنها کمک می کند تا در ارائه پوستر موفق تر باشیم.
برخی از آنها را خود به تجربه دریافته ام و برخی را از و یا دیگر فیزیکپیشگان پیشکسوت شنیده ام.

1) در تنظیم پوستر (برعکس نوشتن مقاله و یا نوشتن ای-میل علمی)بهتر است شرط ایجاز را رعایت کنیم. باید فقط لب مطلب را در پوستر بگنجانیم . از پرداختن به جزئیات حتی الامکان باید بپرهیزیم. اگر پوستری حاوی مقدار زیادی از جزئیات باشد حوصله بازدید کنندگان را به سر خواهد برد. علاقمندان می توانند برای خواندن جزئیات بیشتر به مقاله رجوع کنند.

2( طبیعی است حسن انتخاب رنگها و جلوه های بصری در موفقیت هر پوستری می توانند نقش کلیدی ایفا کنند. توجه به این جزئیات را "سطح پایین" و یا وقت تلف کردن تلقی نکنید. در کار حرفه ای همه این جزئیات مهمند.

3) تهیه پوستر و آویختن آن تنها قسمت کوچکی از کار ارائه پوستر است. قسمت اصلی کار حضور در کنار پوستر و توضیح درباره پوستر و پاسخ گویی به سئوالات بازدیدکنندگان است. در عرف جامعه فیزیک بین المللی کسی که به هنگام
Poster session
در کنار پوستر خود حاضر نیست شخصی بی مبالات و حتی به دور از ادب تلقی می شود. من در حدی نیستم که خودم در این باره نظری داشته باشم اما از آنان که عمری به برگزاری همایش های بین المللی پرداخته اند و در آداب و
etiquette
این گونه گرد همایی ها صاحبنظرند این گونه شنیده ام.

4(در جلسه پوستر باید خجالت را کنار گذاشت. اگر کسی را دیدیم که به پوستر ما توجه می کند بهتر است جلو برویم و شروع کنیم به توضیح دادن درباره پوستر. معمولا طرف از این کار ما استقبال می کند.

5( در بالای پوستر نام ارائه دهنده و همچنین نام دانشگاه یا موسسه وی حتما باید گنجانده شود.

6( این آخرین توصیه ابتکار خود من است: بهتر است چند نسخه از مقاله مربوطه را با خود داشته باشید و آن را به دست بازدیدکنندگان علاقمند بدهید. تجربه من نشان می دهد که معمولا در اولین فرصت

!یعنی در طی سمینار خسته کننده بعدی مقاله شما خوانده می شود

اشتراک و ارسال مطلب به:


فیس بوک تویتر گوگل

     بؤلوم : بیلیم           یازار : یاسمن فرزان           4 باخیش

نمره معنا دار و بی معنی

شنبه 19 تیر 1395
+0 به یه ن

من خودم معلمم. می دونم که نمی شه سئوال ها را چنان بادقت طرح کرد که با دقت بیش از دو نمره سواد دانش آموز یا دانشجو را محک بزنه.
چیزی حدود ١٦ تا درس مختلف داشته باشند در معدل می شه حدود عدم دقت حدود نیم نمره.
به لحاظ آماری با جذر تعداد دروس دقیق تر می شه.

حالا این بساط چیه که به عنوان لاف می گویند در فلان مدرسه سر صدم نمره شاگرد ها با هم رقابت می کنند؟
خوب دارند سر هیچ و پوچ رقابت می کنند!
معدل ١٥ با معدل ١٩ تفاوت معنا دار داره اما معدل نوزده و بیست پنج صدم با معدل نوزدهم سی وشش صدم تفاوت معنا دار نداره.

کسی که این لاف را می زنه اصلا معنای اندازه گیری و معنای آمار را نمی دونه.
وای دریغ که با همین نادانی نوجوانی بچه ها را از بین می برند!

اشتراک و ارسال مطلب به:


فیس بوک تویتر گوگل

     بؤلوم : بیلیم           یازار : یاسمن فرزان           30 باخیش

کجا طلا تولید می شه؟

چهارشنبه 2 تیر 1395
+0 به یه ن

در حدود یک ثانیه بعد از مهبانگ هسته های سبک مثل هلیم لیتیوم و .... تولید می شوند در واقع پیش بینی صحیح فراوانی نسبی این هسته ها در جهان از موفقیت های چشمگیر فرضیه مهبانگ هست. هسته های سنگین تر نظیر کربن و نیتروژن و ... در مرکز ستارگان تولید شده اند. ستاره ها در آخر عمر خود منفجر می شوند و در اثر انفجار مواد درون آنها به بیرون می رود.. از مواد بیرون ریخته دوباره ستاره ها و سیارات تشکیل می شوند. خورشید ما ستاره نسل سوم هست.
 همان طوری که گفتم عناصر سنگین تر از برلیوم در مرکز ستارگان تولید شده اند. در فاز معمولی ستارگان هسته سنگین تر از آهن نمی تواند تولید شود. هسته آهن پایدار است. در شرایط معمولی اگر نوترون یا پرتونی به آن افزوده شود بلافاصله به آهن واپاشی می کند.  فرضیه رایج آن هست که هسته های سنگین تر نظیر طلا در شرایط ابرنواختر (مرحله نهایی عمر ستارگان سنگین که ستاره می رُمبد) به وجود آمده اند. در آن هنگام چگالی چنان بالاست که تا هسته سنگین تر بخواهد به هسته آهن واپاشی کند نوترونی دیگر به هسته می خورد و هسته پایدار دیگری که سنگین تر از آهن هست به وجود می آید.

اشتراک و ارسال مطلب به:


فیس بوک تویتر گوگل

     بؤلوم : بیلیم           یازار : یاسمن فرزان           7 باخیش

ابرنواختر و ابن سینا

یکشنبه 30 خرداد 1395
+0 به یه ن

 مسعود: خبری وجود دارد مبنی بر این که ابن سینا هم در نوشته های خود ابرنواختر زمان خود را با جزییات بسیار زیاد ثبت کرده است.
مینجیق:

خبر درسته:

در سال 2007 من در وبلاگم چنین نوشته بودم:

ما ایرانی ها و ابرنواخترها
از هر منظر که بنگریم ابر نواختر ها-یا همان سو پر نوا ها- پدیده های خارق العاده ای هستند. در عرض حدود چند هفته ابر نو اختر به اندازه 10 میلیارد سال خورشید انرژی به صورت نور ساطع می کند. این در حالی است که انرژیی که به صورت نوترینو آن هم در ظرف تنها 10 ثانیه ساطع می شود 100برابر این مقدار است! نور ساطع شده از ابرنواخترها از دیرباز توجه ستاره شناسان را جلب کرده اما تا کنون نوترینوی ساطع شده از فقط یک ابرنواختر مشاهده شده است. این ابر نواختر که اس-ان-1987نام گرفته بیست سال پیش مشاهده شده است. امسال در گوشه و کنار دنیا مراسم بیست سالگی این مشاهده را به جا آوردند. چند ابرنواختر از نظر تاریخ اختر فیزیک اهمیت ویژه دارد:الف- اولین ابرنواختری که در دوره هخامنشیان توسط ستاره شناسان چینی ثبت شد. ب)ابرنواختری که هزار سال پیش (یعنی در همان بروبروی تمدن اسلامی-ایرانی) توسط غیر ایرانی ها به ثبت رسید. ج)ودیگری همین اس-ان-1987 که در بحبوحه بمباران شهر های ایران اتفاق افتاد. ایرانیها در مطالعه هیچکدام از اینها نقشی نداشتند! توجه داشته باشید که دو تای اینها دقیقا در دوره هایی اتفاق افتاده اند که دوران شکوفایی تمدن این حوزه ی فرهنگی بود. ببینیم در مطالعه ابرنواختر بعدی ما چه نقشی خواهیم داشت.

چهارشنبه ۲۸ مارس
حالا خوشحالم که چنین مقاله ای نوشته شده:
http://arxiv.org/abs/1604.03798

اشتراک و ارسال مطلب به:


فیس بوک تویتر گوگل

     بؤلوم : بیلیم           یازار : یاسمن فرزان           2 باخیش

کتاب فیزیک یک و دو

یکشنبه 30 خرداد 1395
+0 به یه ن



این دو کتاب به قلم دکتر فیروز آرش هستند. در این کتاب  مفاهیم فیزیک به طور مفهومی آموزش داده می شوندو کتاب ها حاوی تمرین های بسیار جالب و مفیدی  این دو کتاب را به دانشجویان کارشناسی فیزیک و همه کسانی که می خواهند فیزیک پایه را عمیق و دقیق و مفهومی یاد بگیرند  توصیه می کنم.


معرفی کتاب در شادی بوک

اشتراک و ارسال مطلب به:


فیس بوک تویتر گوگل

     بؤلوم : بیلیم           یازار : یاسمن فرزان           0 باخیش

خیلی بدیهی است اما امان از دست خرافات نیو ایج!

شنبه 29 خرداد 1395
+0 به یه ن

استرس و اضطراب من و شما باعث نمی شه زلزله و حوادثی نظیر آن بیشتر یا کمتر بشه. اما استرس و اضطراب باعث می شه در زمان های بحرانی نتوانیم برخودمان مسلط باشیم و تصمیم صحیح بگیریم.

حرفی که گفتم خیلی خیلی بدیهی هست. بیست سال پیش و قبل از انتشار مهملاتی نظیر فیلم "راز" اصلا لزومی نداشت که کسی چنین توضیحی بدهد. اما از بس مردم دنیا در ده سال اخیر توسط خرافات نوع مدرن بمباران شده اند الان نیاز هست بدیهی ترین چیزها هم دوباره یادآوری شود.

اون کسان که گمان می کنند استرس من و شما باعث زلزله می تواند بشود چی فکر کرده اند؟! واقعا فکر کرده اند استرس یک نفر با وزنی کمتر از دویست کیلو می تواند صفحات تکتو نیک را جا به جا کند؟!!! می دانید وزن این صفحات چند برابر وزن یک انسان یا حتی یک فیل هست!؟

در ضمن به هنگام زلزله نباید فرار کرد. در هنگام فرار خیلی ها زیر دست و پا له می شوند یا زمین می خورند. باید  ناحیه های امن را در منزل و محل کار شناسایی کرد و در آنجا ها پناه گرفت. نظیر زیر چارچوب ها.



با کلبک روی آردینی اوخو توصیه های ایمنی برای زلزله را ببینید

اشتراک و ارسال مطلب به:


فیس بوک تویتر گوگل
آردینی اوخو
     بؤلوم : بیلیم           یازار : یاسمن فرزان           0 باخیش

جامعه دانشگاهی در جایگاه مرجعیت علمی در کشور

دوشنبه 24 اسفند 1394
+0 به یه ن

بیانیه شاخه‌های فیزیک و ریاضی فرهنگستان علوم-1394
جامعه دانشگاهی در جایگاه مرجعیت علمی در کشور
نیازهای بشری در جوامع امروزی حول محورهایی نظیر امنیت، فرهنگ، بهداشت، اقتصاد، فناوری و علم دسته‌بندی می‌شوند. معمولاً گروه‌هایی شناخته شده در هر یک از این محورها مرجعیت اجتماعی دارند. وجود گروه‌های مرجع از ارکان جوامع، و موثر بودن و کارآمدی آنها مایه ثبات و پیشرفت کشورهاست. از این رو در برنامه‌ها و سیاست‌گذاری‌های کلان کشوری نه تنها باید این گروه‌های مرجع، به عنوان سرمایه‌های اجتماعی، به رسمیت شناخته شوند، بلکه با تقویت جایگاه آنها، باید از توان و ظرفیت این مراجع در حل معضلات کشور استفاده بهینه به عمل آید.
تاریخ، به خصوص در دو سده اخیر، موید و مبین آن است که علم و دیدگاه علمی و عمق و میزان نفوذ و تاثیر این دو در جامعه از عوامل مهم در اعتلای بینش و سطح و کیفیت زندگی احاد جامعه و همچنین در طرح و تثبیت جایگاه بین‌المللی کشورهاست. این دو نکته بر لزوم وجود مرجعیت علمی در جوامع تاکید می‌کنند. هرچند که ممکن است نقشهایی جانبی و مکمل نیز به دانشگاه‌ها و مجامع علمی-دانشگاهی واگذار شود، تعریف و جایگاه اصلی دانشگاه‌ها و مجامع آکادمیک در جامعه مرجعیت علمی است.
برای قرار گرفتن، باقی ماندن و موثر بودن در جایگاه مرجعیت علمی، دانشگاه‌ها و مراکز آکادمیک باید در دو حوزه آموزش و پژوهش در علوم محل ارجاع و اتکا، پاسخ‌گو، به روز، پیش‌رو و در سطح جهانی سرآمد باشند. نمود و مصداق اصلی مرجعیت در آموزش علوم، ارائه فراگیر دوره‌های با کیفیت آموزش مدون در رشته‌های تخصصی در سطوح مختلف دانشگاهی است. دوره‌های تحصیلات تکمیلی و به ویژه دکتری در ایفای نقش و تثبیت جایگاه مرجعیت علمی مجامع دانشگاهی در کشور نقشی به‌سزا و ممتاز دارند. حوزۀ پژوهش در علوم باید ناظر به یکی از این دو هدف باشد: نخست، استفاده از دانش موجود برای حل مسائل مختلف- به ویژه مسایل مبتلا به جامعه و کشور و دوم، گسترش مرزهای دانش و افزودن به مجموعۀ علوم بشری و در سطح جهانی. مرجعیت در پژوهش منوط به نیل به این دو هدف است.
در کشور ما با توجه به اقبال عمومی به آموزشهای دانشگاهی، جایگاه مرجعیت در آموزش ‌دانشگاهها از سوی مردم امری کاملاً پذیرفته شده و جاافتاده است و بار اصلی اداره کشور و مدیریت در سطوح مختلف بر دوش همین دانش‌آموختگان بوده است. هرچند به‌رغم پیشرفتهای چشم‌گیر در فراگیر شدن و رشد کمّی دوره‌های آموزش دانشگاهی در مقاطع مختلف- به ویژه در دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری- به شهادت آمارهای موجود، دانشگاه‌های کشور از لحاظ کیفیت آموزشی در مرجعیت علمی قرار ندارند. در دو دهه اخیر به همت جامعه آکادمیک و به‌رغم کمبود امکانات و تنگناهای موجود، از نظر کمیت مقالات پژوهشی رشد در خور توجهی داشته‌ایم، اما از نظر کیفیت در پژوهش نیز عملکرد مجامع دانشگاهی، در هیچ یک از دو هدف پژوهش در علوم مبین ایفای نقش مرجعیت علمی در کشور نیست. به نظر ما یکی از علل این رشد نامطلوب کیفی در آموزش و پژوهش نبود حمایت قاطع و در خور از طرف مسئولان ذی‌ربط است.
برای کسب و تثبیت جایگاه مرجعیت علمی لازم است که خود مجامع دانشگاهی-اعم از دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها- با قایل شدن چنین نقش و جایگاهی برای خویش، فعالانه فرهنگ‌سازی‌های مناسب را انجام دهند. به علاوه نیاز است که مسئولین و سیاست‌گذاران در مجموعه‌های وزارت علوم و بهداشت، معاونت علمی ریاست جمهوری و مجموعه دولت، شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجلس (از بُعد درج و تثبیت این جایگاه در قوانین) اولاً خود عمیقاً به این جایگاه مجامع دانشگاهی باور داشته باشند و ثانیاً این مهم را سرلوحه خود در تدوین دستورالعمل‌ها، آیین‌نامه‌ها و سایر ابزار سیاست‌گذاری، مدیریت و جهت‌دهی قرار دهند. شاخه‌های فیزیک و ریاضی فرهنگستان علوم آمادگی دارند که تمامی ظرفیتهای خود را در جهت تثبیت و ارتقا جایگاه مرجعیت علمی مجامع دانشگاهی کشور به کار گیرند.

اشتراک و ارسال مطلب به:


فیس بوک تویتر گوگل

     بؤلوم : بیلیم           یازار : یاسمن فرزان           18 باخیش

کار فرهنگستان علوم واژه گزینی نیست!

دوشنبه 24 اسفند 1394
+0 به یه ن

مطلب زیر به قلم آقای دکتر مهدی زارع است:
از فرهنگستان، تا فرهنگستان،
یادداشت در هفته نامه کرگدن، ضمیمه اعتماد، ١٨-١٢-٩٤
نوشته دکتر مهدی زارع همکاری خود را با شاخه زمین شناسی فرهنگستان علوم به عنوان عضو مدعو آغاز کردم و در هفته اول اسفند 1394 همکاری من با فرهنگستان بر اساس مصوبه مجمع عمومی آن به عضویت وابسته ارتقا یافت. وقتی این رخداد را در صفحه های اجتماعی خود در فضای مجازی (مانند لینکدین و اینستاگرام) به اشتراک گذاشتم، با پیام های تبریک دوستان مواجه شدم که بعضی از آنها حاوی درخواست برای دقت بیشتر در واژه گزینی و معادل یابی درست برای واژه های علمی بیگانه (غیر فارسی) و انتخاب واژه های مناسب بود. حقیقت آن است که متوجه شدم بسیاری از دوستانم اساسا فرهنگستان را تنها فرهنگستان زبان و ادب فارسی می دانند و چیزی به غیر از آن فرهنگستان (که البته جایگاه والا و مهمی در ایران دارد) در ذهن بسیاری از دوستان من متصور نیست. در طی یکی دو هفته گذشته در پاسخ به این دوستان مواردی را به عنوان توضیح در باره اینکه فرهنگستان علوم اساسا چه کاری انجام می دهد آورده ام که در اینجا تلاش می کنم به اختصار آن موارد را به همراه چند نکته دیگر بیاورم.
1- فرهنگستان علوم در ایران بر اساس مصوبه دیماه سال 1366 شورای عالی انقلاب فرهنگی شکل گرفته است. فرهنگستان نهادی است که مستقیما زیر نظر رئیس جمهور فعالیت می کند و در هیئت امنای آن علاوه بر رئیس جمهور، و رئیس فرهنگستان، وزاری علوم و بهداشت و درمان و سایر اعضا بر اساس اساسنامه حضور دارند. . وظیفه فرهنگستان علوم پایش ، تجزیه و تحلیل وضعیت علم و آموزش و پژوهش، هدایت و همکاری در جهت تقویت فرآیند پژوهش و توسعه علم در ایران ، تقویت توسعه علوم و فنون، توسعه ارتباط با دانشمندان داخلی و خارجی ، ارزیابی نحوه توسعه علم در کشور های دیگر و توسعه همکاری با آن کشورها و ارایه مشورت علمی و پژوهشی به دولت و نهادهای کشور در زمینه مسایل مختلف کشور است. کتابخانه فرهنگستان علوم از سال 1368 و خود فرهنگستان از سال 1369 آغا به کار کرده است. فرهنگستان معادل کلمه فرانسوی "آکادمی" است.
2- اولین فرهنگستان در ایران در سال 1314 و توسط بزرگان فرهنگی ایران چون ذکاءالملک فروغى (نخست وزیر وقت)، عیسى صدیق (صدیق اعلم)، و میرزاعلى اصغرخان حکمت (وزیر معارف، و اولین رئیس دانشگاه تهران) بودند. بررسی کتاب "تاریخ نخستین فرهنگستان ایران به روایت اسناد: 1314-1320 نوشته محسن روستایی" (نشر نی 1385) نشان می دهد که در این اولین فرهنگستان ایران بیشتر و بزرگترین دغدغه مساله واژه گزینی در مقابل واژه های بیگانه و در
مقابل واژه های بیگانه و در واقع شکل دادن به فرهنگ ایران مدرن با وظیفه حفظ و حراست از زبان وادب فارسی بوده است. نتیجه فعایت آن فرهنگستان البته توسعه فرهنگ علمی و مدرن فارسی بر پایه دانش و درک دانش آموختگان دارالفنون، اولین دوره های دانش آموختگان بازگشته از فرنگ و همچنین بزرگان فرهنگ و ادب و هنر و فلسه ایران در دهه سوم قرن بیستم بود. به این تعبیر جایگزین و میراث دار اولین فرهنگستان ایران (تاسیس : 1314) در حال حاضر فرهنگستان زبان و ادب فارسی است، که هم اکنون نیز فعال است و یکی از مهمترین فعالیتهایش واژه گزینی و
تلاش برای پاسداشتن زبان فارسی در مقابل ورود و کاربرد واژه های بیگانه است
3- در این مدت کمتر از دوسالی که من در فرهنگستان علوم فعالیت و حضور داشته ام، فرهنگستان علوم را محل طرح موضوع، گردهم آیی و نشست های بزرگان و استادان علم و فناوری در ایران، برگزاری سخنرانی ها و سمینار های تخصصی موردی و دوره ای، ارزیابی و بررسی مسایل کلان ملی (مانند بحران آب، خشک شدن دریاچه ارومیه و مساله خطر و ریسک زلزله و سوانح طبیعی مهمی مانند ریزگرد ها) و کانون ارزیابی روشهای آموزشی نوین در دنیای کنونی و مسایل مرزهای دانش در علوم پایه و مهندسی یافته ام. در این نشست ها و سمینارها فقط اعضای فرهنگستان مشارکت ندارند، بلکه از هر متخصص و دانشمندی که در زمینه مورد نظر صاحب صلاحیت تشخیص داده شده و شناخته شده باشد دعوت می شود.
4- مشکلات فرهنگستان در سالهای اخیر کم نبوده است. مهمترین مساله فرهنگستان نداشتن بودجه و امکانات برای فعالیت های اولیه خود بوده است. محلی که می تواند و باید نقش راهبری در توسعه علم و فناوری در ایران بازی کند، در سالهای اخیر حتی حق و توجه حداقلی که استحقاق آن را برای توسعه زیر ساختهای اولیه خود داشته است، به دلیل تنگناهای مالی دولت دریافت نکرده است. اکنون که در دوران پسا تحریم به سر می بریم، انتظار از آقای رئیس جمهور و مجلس در هنگام نهایی کردن لایحه بودجه 95 آن است که به این نقش اساسی و راهبردی فرهنگستان علوم توجه ویژه نماید تا سال 1395 فصل نوینی در فعالیت فرهنگستان علوم برای کمک به توسعه علم و فناوری در ایران باشد.
5- فرهنگستان علوم ایران در سال 1395 به بیست و ششمین سال فعالیت خود می رسد. تجربه فرهنگستانهای علوم در دنیای پیشرفته در دسترس ماست. فرهنگستان فرانسه در سال 2016 سیصد و پنجاهمین سالروز فعالیت خود را جشن می گیرد. آکادمی علوم آمریکا نیز از سال 1863 تاسیس شده و در سال جاری 153 ساله می شود. فرهنگستان علوم ما می تواند بر پایه ارتباطاتی که در سالهای اخیر با فرهنگستان علوم در کشور های پیشرفته داشته است و همچنین با توسعه همکاری با فرهنگستانهای علوم در کشورهای اسلامی و در حال توسعه، به توسعه واقع گرایانه علم و فناوری در ایران کمک فراوان کند. فرصتهای بزرگی در دسترس است. باید برای کمک به حل مسایل مهم ایران (مانند مساله آب، مساله ریزگرد ها، مساله توسعه اقتصادی، مساله جمعیت و آمایش سرزمین، و مساله ریسک مخاطرات طبیعی) از توان فرهنگستان علوم استفاده شود. مانند همه فرهنگستانهای دنیای پیشرفته می توان با تنظیم و به روز کردن یک برنامه راهبردی نقشه راهی برای طی کردن این مسیر در دهه های آینده برای دستابی به چشم اندازی منطقی (نه خیالی و صرفا آرزو مندانه) ترسیم کرد.

اشتراک و ارسال مطلب به:


فیس بوک تویتر گوگل

     بؤلوم : بیلیم           یازار : یاسمن فرزان           1 باخیش
�