+0 به یه ن
در نیمه اول قرن بیستم، زمانی که در منطقه ما دولت-ملت های مدرن تکوین پیدا می کردند در ترکیه آتاتورک در این اندیشه بود که مطبوعات درجه ای از آزادی را باید داشته باشند تا مسئولان از ترس افشا گری آنها کمتر به فساد آلوده شوند.این داستان در مورد مکالمه رضا شاه و آتاتورک را در مورد آزادی مطبوعات حتما شنیده اید:
https://psri.ir/?id=ctph7850no
در هند که جواهر لعل نهرو و سایر مبارزان راه استقلال هند به این می اندیشیدند که هر دموکراسی باید سیستم «چک و بالانس» داشته باشد که به سوی فساد یا بیراهه نغلطد.
آن زمان در ایران ما صاحبنظران عرصه حکمرانی به چه می اندیشیدند؟!. تیمورتاش که بر سر کسروی بانگ می زد « ﻗﺎضی ﻣﺴﺘﺨﺪﻡ ﺩﻭلت است!»
« پس یعنی سیستم چک و بالانس از منظر تیمورتاش کشک بود. نابغه شان، ذکا الملک شان هم که جناب فروغی باشد دنبال چک و بالانس و... نبود. فکر می کرد راه حل این هست که به آیین های باستانی مبلغ «پندار نیک* گفتار نیک کردار نیک» باز گردیم و مردم و حکمرانان را نصیحت کنیم که خوب ونیک باشند.
نتیجه چه شد؟! نتیجه آن شد که هند و ترکیه-با همه ایرادات و مشکلاتی که در حکمرانی دارند- نسبتا یک سیستم باثبات یافتند که لنگ لنگان اما آهسته و پیوسته جلو می رود. آن قدر اوضاع در آنها تا کنون بی ثبات نشده که شروع کنند به قدرت های دنیا پنجول کشیدن و بعد تحریم شدن و بعد هم گرفتار فساد ناشی از بازار سیاه شدن. هرچند ترکیه خود را گرفتار اردوغان و هند خود را گرفتار مودی کرده اما هنوز سیستم «چک و بالانس» که دهه ها پیش وقتی این دو دولت-ملت مدرن پایه ریزی می شدند طراحی گشت مانع از این می شه که اردوغان یا مودی آزادی های فردی شهروندان این دو کشور را کامل از بین ببرند یا فساد مالی را از حدی بیشتر بگسترانند. می بینیم که رتبه فساد مالی این دو از کشور ما بهتره.
به هر حال گذشته ها در گذشته! اگر در آینده فرصتی پیش آمد که اصلاحات اساسی در کشور کنیم باید دنبال این باشیم که سیستم «چک و بالانس» موثر کم تضاد و مدرنی تعبیه کنیم.خیال نکنیم با قایم شدن زیر لوای یک دیکتاتور دلسوز فساد از بین می ره. خیال نکنیم با نصیحت آیینی فساد از بین می ره. خیال نکنیم با رجوع به گذشته ها می شه جواب سئوالات حال و آینده را یافت! جواب سئوالات و مشکلات قرن ۲۱ در قرن هفتم میلادی (صدر اسلام) است و نه در قرن ۵ قبل از میلاد (زمان هخامنشی) و نه در صد سال پیش! جواب سئوالات ومشکلات قرن ۲۱ در ساز و کارهای مدرن هست. آزموده را آزمودن خطاست. از یک سوراخ قرار نیست چند بار گزیده شویم. سازوکارهای «چک و بالانس» را یاد بگیریم و جا بیاندازیم. هوش مصنوعی هم حتما کمک می تواند باشد. روش های مدرن و پسامدرن چک و بالانس را برگیریم.
اشتراک و ارسال مطلب به:
فیس بوک
تویتر
گوگل