مینجیق

+0 به یه ن

ضایعه پرکشیدن گل زیبای مریم را خدمت خانواده محترم ایشان و اساتید گرامی و تمامی دوستداران علم  و دانش تسلیت می گویم و از خداوند منان برای همه ما صبر برای تحمل این ضایعه بزرگ خواهانم.  در این چند دقیقه من اشاراتی کوتاه به خاطراتم با مریم عزیز خواهم داشت. با تاکید بر جنبه هایی از شخصیت والای او که به نظر این جانب از جمله ستون های موفقیت او بودند. ستون هایی که در آن چه که در مورد او نوشته و گفته شده است مغفول مانده اند. و مهمتر آن که ستون هایی هستند که نظام آموزش ما، به خصوص بخش نخبه پرور نظام آموزشی ما ، نه تنها تقویت نمی کند بلکه عملا کمر به تخریب آن می بندد.

آشنایی من با مریم عزیز به پاییز سال 72 بر می گردد. در آن سال من در المپیاد فیزیک برنده شده بودم و از تبریز برای شرکت در دوره های آمادگی برای المپیاد جهانی به تهران آمدم. آن زمان در خوابگاهی  در بلوار کشاورز مرا اسکان دادند. فاصله تا مدرسه فرزانگان اندک بود و من دوستان جدیدی در آن مدرسه یافتم که مریم عزیز از جمله آنها بود. در زمستان همان سال، المپیاد ریاضی و کامپیوتر در شهر شیراز برگزار شد. در این سفر با هم همسفر بودیم و بیشتر همدیگر را شناختیم. همین طور در ادامه دوره آمادگی المپیاد همدیگر را می دیدیم. در محیط خشن وبی رحم و رقابتی آمادگی المپیاد، مریم مهربان، خوش قلب، صادق و یکرنگ برای من حکم وادی ای سبز و خرم داشت که گمشده تشنه در صحرا ناگهان با آن رو به رو می شود.

هر چند المپیاد جهانی فیزیک و ریاضی در دو کشور متفاوت برگزار شدند هنگام بازگشت به ایران به طور اتفاقی در یک هواپیما به ایران بازگشتیم. استقبال از تیم های المپیاد در ایران بسیار پرشکوه بود. مردم ایران در آن روزگاران به فرزندان المپیادی خود لطف و محبت بسیار داشتند. آن زمان ریاضی و فیزیک در نزد مردم ارج و قرب بسیار داشت. این شعار که " ای-کیو برتر از آی-کیو آمد پدید" هنوز ناشناخته بود.  اصلا کمتر کسی  آن زمان اصطلاح "ای-کیو" را شنیده بود.  هنوز انواع و اقسام عرفان های قرن بیست و یکمی که با علم  و "زن دانشمند" سر ستیزه دارند  رواج پیدا نکرده بودند. هنوز استاد مهرجویی فیلم های "نارنجی پوشان" و "چه خوب شد برگشتی" را نساخته بود. حتی فیلم "پری" او هم هنوزاکران نشده بود.

بلافاصله پس از بازگشت ما، ملاقات های متعددی با مقامات سیاسی، برای اعضای 17-18 ساله تیم های المپیاد ترتیب دادند. حال که به گذشته می نگرم می بینم چه قدر این اقدام نادرست بود. درست تر این بود که المپیادی های جوان را با دانشمندان با تجربه کشور آشنا می کردند تا از دریای تجربه ایشان توشه ای برگیرند. بجا تر بود برای دانش آموزان برنامه بازدید از  فرهنگستان علوم ترتیب می دادند (که ندادند!) به راستی یک دانش آموز 17-18 ساله علاقه مند به فیزیک و ریاضی را به مقامات سیاسی کشور چه کار؟ تصمیم سازان علمی کشور باید جلسه با  اعضای فرهنگستان برای شنیدن دغدغه های جامعه علمی کشور جلسه بگذارند نه  با دانش آموزان 18-17 ساله المپیادی برای تبلیغات! برخی از دانش آموزان که به طور خودجوش در خود به قول امروزی ها "ای-کیو" برتر کشف کرده بودند در همان عالم نوجوانی تلاش کردند از این موقعیت بهره برند. نطفه چرب زبانی و تملق در بین برخی دانش آموزان نخبه همانجا بسته شد. چهار سال پیش، که بنا به یک توفیق اجباری در همایش نخبگان 17-18 ساله شرکت کردم متاسفانه شاهد بودم که برخی از دانش آموزان نخبه نسل جدید، در زیاده روی در تعریف و تمجید از اصحاب قدرت، گوی سبقت از شاعران دربار سلطان سنجر ربوده اند. اگر آن شعرا فقط مجیز سلطان می گفتند این دانش آموزان نخبه که به شیوه باب روز  "ای-کیو" پرورانده اند بلافاصله پی بردند کدام استاد در جلسه گرفتار خودشیفتگی است و فصلی هم در مدح او پرداختند!

بگذریم! مریم عزیز به این بیراهه ها سرک نکشید.  در سایه خانواده و راهنمایی های استادان بزرگ و دلسوزی چون پروفسورمحمودیان و پروفسور شهشهانی و پروفسور تابش بالید و به اوج رسید.

به نیکی به یاد دارم در بهار سال 73تا پاسی از شب گذشته، در سوئیتی در مشهد با هم صحبت می کردیم و به اقتضای سن  تا مرز اشک ریزی به اصطلاح به "جرز دیوار" هم می خندیدیم. یادباد! آن روزگاران یاد باد! یک مرتبه صحبت جدی شد. دوستی المپیادی گفت من معتقدم  "آدم نباید تک بعدی باشد و فقط ریاضی بخواند". صد البته  این سخن اعتقاد این دوست 18 ساله نمی توانست باشد. نظری را که از  دیگران شنیده بود طوطی وار تکرار می کرد. مریم با قاطعیت پاسخ داد اتفاقا من معتقدم برای موفقیت باید روی یک موضوع تمرکز کرد. شجاعت اخلاقی اش را در بیان صادقانه نظرش ولو این که خلاف جهت جریان غالب باشد بسیار پسندیدم و هنوز هم بعد از 23 سال هر زمان به یاد آن می افتم بی اختیار تحسین می کنم. حال که بعد از سالها، با دانشجویان که داعیه نخبگی دارند سر و کار دارم می بینم یکی از مشکلات عمده در راهنمایی ایشان همین توسل به کلیشه "من نمی خواهم تک بعدی باشم" هست. تا اندکی مسئله ای که باید حل کنند دشوار می شود با علم کردن این حرف که مقبولیت عام هم دارد شانه خالی می کنند. طُرفه آن که کسانی این جمله را جلوی استاد راهنما علم می کنند که در حدود سی سالگی هنوز سلام و علیک معمولی را هم درست بلد نیستند! در صورتی که همان مریم عزیز که می گفت باید روی کار تخصصی تمرکز کرد به لحاظ اجتماعی فردی کاملا متعادل و با رفتاری مطابق با هنجار زمانه خویش بود.

امیدوارم بخشی از نظام آموزش ما که هدف نخبه پروری دارد در این نکات که اشاره کردم تاملی داشته باشد تا امکان و احتمال پررهرو شدن راه مریم عزیز  بالاتر رود.

با تشکر از توجه شما و با آرزوی روانی شاد برای زنده یاد مریم عزیز

اشتراک و ارسال مطلب به:

فیس بوک تویتر گوگل