ناترازی انرژی

+0 به یه ن

از من در وبلاگم چنین سئوالی شد:

«خانم دکتر مدتیه مساله ای آزارم میده حس میکنم بسیاری از ایرانیان خارج نشین درک درستی از شرایط ایران ندارن یا خیلی سیاه نمایی میکنن یا خیلی گل و بلبل میبینن .دسته‌ی دوم فک میکنن ایران بهشته چون انرژی ارزونه و فک میکنن هرچی مشکل ناترازی و آلودگی هوا هس زیر سر مردمه چون انرژی ارزونه و صرفه جویی نمیکنن. شما بعنوان یه آدمی که تجربه‌ی زندگی و سفر به خارج از کشور دارید نظرتون چیه؟ واقعا مردم مقصرند؟»


جواب من:

 این سئوالی که شما کردید خیلی جنبه ها داره. در مورد ایرانیان خارج نشین و تاثیری که نظراتی که --ماشالله --با اطمینان و قطعیت کامل ولی  با اطلاعات ناقص می دهند و تاثیری که در جامعه می تواند بگذارد بعدا سرفرصت صحبت می کنم. اون هم به جای خودش بحث مفصلی است.

در مورد «مردم مقصرند» یا نه. من مطلب زیاد منتشر کرده ام. جواب کوتاهش اینه که نه.

اینها را بخوانید:

http://yasamanfarzan.arzublog.com/post-95064.html

http://yasamanfarzan.arzublog.com/post-92726.html

در مورد هدررفت گاز هم همین تازگی ها نوشته ای منتشر کردم. باز در راستای سئوال شماست:

http://yasamanfarzan.arzublog.com/post-111542.html

و اما در مورد خاص برق:

در ناترازی فعلی که قطعا عامل اصلی استخراج رمز ارز است. عوامل دیگر هم وجود دارد مانند نیروگاه های فرسوده، شبکه توزیع فرسوده. امااینها در درجه دوم قرار دارند. در هر حال تقصیر همه این عوامل با مسئولان است نه مردم.  اتفاقا -برعکس آن چه که خارج نشینان می گویند-برق   به نسبت درآمد متوسط خانوار ها همچین هم ارزان نیست!این روزها  خانواده ها- به خاطر همان قیمت برق- در مصرف برق صرفه جویی می کنند. در مصرف گازچندان صرفه جویی نمی کنند اما در مصرف برق صرفه جویی می نمایند. شاید زمانی که آن ایرانیان از ایران مهاجرت کرده اند برق ارزان بوده و دور و بری های آنها برق هدر می دادند. اما این روزها از هدردادن برق توسط خانوارها خبری نیست. شاید به نسبت خارج هنوز برق ارزان باشد اما به نسبت در آمد خانوارها چندان ارزان نیست. ایرانی ها حتی عادت روشن گذاشتن سماور برقی را -که زمانی تنها لاکچری عموم خانواده های ایرانی بود- ترک کرده اند. شاید خانه ما جزو کمتر خانه هایی باشد که هنوز سماور ش دایم در فصل سرما روشن هست. که البته به خاطر همین خرج برق، چایساز را با کتری رو-گازی جایگزین کردیم. گازی هم که مصرف می شود هدر نمی رود چون عملا دیگر سیستم گرمایش را روشن نمی کنیم و همین سماور خانه را گرم می کند. در تابستان کمتر سماور روشن می نماییم. این از مصارف خانگی!

اما برگردیم به رمز ارزها. خود مسئولان از مصرف ۲ گیگاواتی سخن می گویند.

دود از کله آدم بلند می شه. مصرف یک شتابدهنده منبع نوترینو حداکثر ۴ مگاوات (۵۰۰ برابر کمتر) هست. ۲ گیگا وات می دانید یعنی چه؟ یعنی جمعیت ۱۰ میلیونی تهران هرکدام یک لامپ ۲۰۰ واتی روشن کنند. مصرف سرانه ایرانیان تنها ۱۱ وات هست! با این ارقام مصرف برق توسط ماینرها معلوم هست که برق کم می آید. چه کسی می تواند در چنین ابعادی رمز ارز استخراج کند ودستگیر هم نشود؟قطعا از توان یک فرد خارج هست و باید نهادی باشد. کدام نهادی دست مردم هست که چنین زیرساختی بتواند ایجاد کند و به طور غیرقانونی عمل نماید و دستگیر هم نشود؟ من که سراغ ندارم. در این چهل و چند سال نگذاشته اند که هیچ نهاد مردمی از حدی بزرگتر شود چه برسد به این که بتواند چنین مصرفی داشته باشد. حتی وقتی مبلغ قرارداد سوپراستار سینمایی از حدی بالاتر می ره  حکومت دخالت می کنه و نمی ذاره که مبادا او زیادی گنده بشه!  این حکومت می ذارد نهادی مردمی چنان گنده شود که ماینرهایی راه بیاندازد که مصرف برقش به اندازه یک شهرچندده میلیونی است؟!

به احتمال قوی نهاد های قدرتمند وابسته به حکومت هستند که در این ابعاد رمز ارز استخراج می کنند. اگر هم بر فرض محال نهادی غیروابسته به حکومت هست این که حکومت این همه به رقصیدن شهروندان و لباس پوشیدنشان کار دارد اما جلوی آن نهاد را نمی گیرد جای سئوال دارد. اگر چنین باشد که باز هم نمی توان گفت مردم مقصرند. مقصر مسئولان خواهند بود که عوض این که آن نهاد را بگیرند فکرشان را داده اند به مداخله در سبک زندگی شهروندان!


-------

برای این که حسی داشته باشید که ۲ گیگا وات  که توسط ماینرهای غیرمجاز در ایران مصرف می شود چه قدر زیاد هست اشاره می کنم که توان  رآکتور بروکدورف آلمان که در نوع خود جزو قوی ترین ها بود تنها ۱.۴ گیگا وات  بود.


اشتراک و ارسال مطلب به:


فیس بوک تویتر گوگل

نهاد فشلی به نام ساواک

+0 به یه ن

در عجبم که چرا طرفدار دو آتشه پهلوی این طور سنگ ساواک را به سینه می زنند و از آن طرفداری می کنند؟ اونها که باید بیش از همه از ساواک شاکی باشند! اگر ساواک اون قدر پیزوری نبود وظیفه اش را انجام می داد و سلسله پهلوی سرنگون نمی شد. نقض حقوق بشر توسط ساواک اون قدر مهم و برجسته هست که کسی به پیزوری بودن ساواک نمی پردازد. به عنوان  یک سازمان اطلاعاتی بدجوری پیزوری بود. بنیانگذار آن فردی فاسد و  خائن به نام تیمور بختیار بود که  رفته بود عراق و با همکاری صدام حسین می خواست علیه شاه کودتا کنه.  دیگه سازمانی که این فرد  بنیان بذاره  چی می خواد بشه؟  فعلا به نقض حقوق بشر توسط کاری ندارم. اما کارهایی که کرد را  یا باید به حساب بلاهت محض گذاشت یا به حساب خیانت. چند مورد  را  وقتی حالش را داشتم نام می برم. دود از کله آدم بلند می شه که چه قدر یک سیستم امنیتی باید پیزوری باشه که چنین کارهایی بکنه.

----------

مدتهاست  می شنویم که ساواکی ها و نیروهای امنیتی زمان پهلوی، تقصیر سرنگونی نظام پادشاهی را بر گردن کانون پرورش فکری کودکان و خانم لیلی ارجمند و نظایر آن می اندازند. مرغ پخته خنده اش می گیرد که یک نهاد مربوط به کتاب کودک بخواهد یا بتواند نظام حاکمه مستقر را با آن تشکیلات عریض و طویل امنیتی و نظامی براندازد! خودشان کارشان را درست انجام ندادند بعد برای رد گم کردن، کاسه کوزه ها را بر سر نهادی می شکنند که اصلا کارش چیز دیگری بوده!

در زمان پهلوی دوم، چه پیش از تشکیل ساواک و چه پس ازتشکیل آن، ترورهای  زیادی صورت می گرفت که به ابلهانه ترین شکل ممکن به آن رسیدگی می شد. در دهه ۲۰،  به شاه در جمعی که محافظان نظامی اش هم حضور داشتند سو قصد می شود. شاه جوان  جان خود را خود نجات می دهد و فریاد می زند که ضارب را زنده نگاه دارید. اما نظامیان بعد ازاین که می بینند شاه سالم مانده-- و با وجود این که ضارب تسلیم می شود --ضارب را گلوله باران می کنند!


به بهانه این ترور، حزب توده را منحل می کنندحال آن که از قرار معلوم، انگیزه ترور،  تعصب مذهبی بوده، نه خط مشی حزبی.

من اگر جای شاه بودم به جای منحل کردن حزب توده همان نظامیانی  را که از دستورم سرپیچی کردند  و ضارب را کشتند، به دادگاه نظامی می کشاندم. بدجوری قضیه کشتن ضارب علی رغم دستور صریح مافوق (یعنی شخص خود فرمانده کل قوا،  شاه مملکت) بودار هست. نظامی ای که در چنین لحظه بحرانی از دستور مافوق سرپیچی می کند را چه باید کرد؟! حتی اگر شاه هم چنین دستوری نمی داد  باز عقل حکم می کرد که ضارب را زنده نگاه دارند و از او اعتراف بگیرند ببینند به کجا ها وصل بوده. بعد  هرکه را که به این ترور وصل بوده به دادگاه می کشاندند.

شاید بگویید این قبل از تشکیل ساواک بود. بعد از تشکیل ساواک هم آسمان به همان رنگ ماند! در دهه چهل یک اسلامگرای دیگر شاه را هدف قرار داد و باز هم او را درجا کشتند و اعتراف نگرفتند ببینند به کجا وصل هست!

ظاهرا در این مورد هم ضارب را به قتل می رسانند تا ته و توی قضیه روشن نشود و بتوانند چپگراها را به بهانه آن درو کنند.

نخست وزیران هم از همین قضیه در امان نبودند. 

در دهه ۲۰ ، یک اسلامگرا احمد  کسروی  را کشت. نخست وزیر هژیر پادرمیانی کرد و قاتل او را آزاد نمود. قاتل او چند سال بعد خود هژیر را در یک مراسم مذهبی کشت! در همان دهه ۲۰ نخست وزیر رزم آرا را هم باز همان گروه کشتند. باز فکر نکنید بعد از تشکیل ساواک این مسایل از بین رفت. نه خیر!  در دهه چهل هم که ساواک  بیدادها به روشنفکران روا می داشت و به خاطر خواندن دو سه رمان از نویسندگان روس شکنجه ها می کرد،  دست همان گروه اسلامگرا آن قدر باز بود که بروند و نخست وزیر منصور را بکشند.

  افراد وابسته به یک نحله فکری این همه ترور کرده بودند اما باز هم گوشی دست نیروهای امنیتی نیامده بود که آن نحله فکری را مهار نمایند. درسته اون موقع مردم ایران خیلی مذهبی بودند ولی مذهب، دایره خیلی وسیعی دارد. آن نحله فکری که خود را مجاز و محق به ترور آدم ها- از روشنفکری مثل کسروی گرفته تا شاه و نخست وزیرهای مملکت- میداند  ابدا بین مردم عادی  و مذهبی جامعه جایی نداشت.

عموم مردم-به خصوص قشر متنفذ بازاری- ثبات و امنیت در جامعه می خواهد. از زمان برافتادن صفوی تا  همین اواخر، یکی از علل اصلی تقید به مذهب  و احکام مذهبی، هم بین بازاریان این بود که فکر می کردند مذهب و احکام مذهبی نظمی و انضباطی به جامعه می دهد که در آن اوباش همین طوری نریزند آدم بکشند و اموال مصادره کنند. اگر یک نحله فکری به اسم مذهب  بر خلاف این کارکرد مذهب عمل می کرد طبعا بین اقشار جامعه به خصوص قشر بازاری جایی نداشت!

 آن نحله فکری تندرو، محدود و به لحاظ اجتماعی نحیف بود. یک سازمان امنیتی به راحتی می توانست آن را ریشه کن کند. اما ساواک یا نخواست یا نتوانست ریشه آنها را بکند. نه تنها خود این کار را نکرد اجازه نداد نحله های فکری دیگر -اعم بر اسلامی یا سکولار- رشد کنند تا آن نحله فکری به طور طبیعی از بین برود.

مثلا در سال ۵۷ آن نحله فکری جشن نیمه شعبان را تحریم کرده بود. یکی از این مسلمانان تجددگرا که برای خودش پیروانی هم داشت و از قضا طرفدار تجدد گرایی پهلوی هم بود در جواب اعلام کرده بود که اتفاقا ما امسال نیمه شعبان را با شکوه تر از هر سال برگزار خواهیم کرد. ساواک او را گرفته بود!!!

این کارها را خودشان کرده اند بعد کانون پرورش فکری کودکان را عامل سرنگونی نظام پهلوی می دانند.


فکر نکنید ناامنی تنها شامل شاه و نخست وزیران و دگر اندیشانی مانند احمد کسروی بود. نه خیر! خاطرات عموی خودم را که یک پزشک بود از سال های ۱۳۳۵ تا ۱۳۴۰ می خواندم. این پس از تشکیل ساواک بود. بین تحصیلکرده های آن دوران دو گرایش مصدقی و چپی خیلی رواج داشتند. در خاطرات عمویم جا به جا اشاره شده که فلان پزشک ناپدید و سپس سر به نیست شده است! گویا مردم آن زمان ساواک راعامل این قتل ها می دانستند. امروزه مطمئن نیستیم چون می دانیم گروه های چپ آن دوران هم در حذف فیزیکی برخی از اعضای خود- به دلیل حسادت های گروهی- پرونده سیاهی دارند. در هر حال نتیجه یکی است: سازمانی که وظیفه اصلی اش تامین امنیت در کشور بوده است فشل عمل کرده!

آنان که  کانون پرورش فکری کودکان را هدف قرار می دهند پاسخ دهند:

عامل قتل رییس بیمارستانی که عمویم در ان کار می کرده هم کانون پرورش فکری کودکان بوده!؟! یا قرار بوده کانون پرورش کودکان از او محافظت کند؟. یک حرفی بزنند که مرغ پخته خنده اش نگیرد!


----------------

یک سازمان اطلاعاتی وظیفه شناسایی عوامل  خرابکاری و ترور و برهم زدن نظم جامعه را دارد و اگر قادر به این کار نباشد باید در آن را بست. اما این مهم، تنها وظیفه آن نیست. در واقع بخش کوچکی از کار اطلاعاتی به مسایل امنیتی اختصاص دارد. دایره کار اطلاعاتی خیلی وسیع تر است. درواقع اصل کار آن جمع آوری اطلاعات برای تصمیم سازی های اقتصادی است. به عنوان مثال،  یک تصمیم درست و حسابی برای تعیین میزان تعرفه های گمرکی نیازمند اطلاعات دقیق از شرایط اقتصادی، نیازها و میزان تولیدات در  داخل و در کشورهای دیگر هست. 

در کشورهایی که گرفتار دیکتاتوری یا الیگارشی هستند نیازی به چنین اطلاعاتی برای تصمیم سازی نمی بینند. همین طوری، از رختخوابشان برمی خیزند وواردات لوازم  خانگی را از فلان کشور و واردات واکسن را از بهمان کشور منع می کنند. تصمیم هایی از این دست بدون بررسی اطلاعاتی در وضع اقتصادی  یا سلامت کشور آشوب ایجاد می کند.

از طرف دیگر مردم کشوری که به این قبیل تصمیم سازی ها خو گرفته اند درکی از کار اطلاعاتی سایر کشورها برای تصمیم سازی اقتصادی ندارند. وقتی متوجه می شوند از سایر کشورها آمده اند که از این قبیل اطلاعات جمع آوری کنند (کاری که در عرف بین المللی، یک هنجار و یک واقعیت پذیرفته شده است) به شدت به هم می ریزند و  احساس مورد خیانت واقع شدن می کنند. واکنش های شدیدی نسبت به این حرکت – که در دنیا یک هنجار هست- نشان می دهند که تبعات دیپلماتیک شوم برای کشور دارد.


--------------

💥شاپور بختیار و انحلال ساواک

✍️علی مرادی مراغه ای


✅به نظرم هنوز تاریخ در مورد شاپور بختیار بدرستی قضاوت نکرده است، کسی که پدرش توسط رضاشاه کشته و خودش به عنوان یکی از یاران مصدق بارها زندان کشید و در یک پیچ تاریخی، پست نخست وزیری را پذیرفت و از طرف دوستان قدیمی اش طرد شد و مانند کرنسکی روسی، دولتش دولت انتقالی گردید و سرانجام خودش نیز مانند پدرش کشته شد...

اما یکی از کارهای بختیار انحلال ساواک بوده که قولش را داده بود و امروز مصادف با انحلال ساواک می باشد، سازمان منفور و مخوفی که یک بختیار(تیمور) آنرا بوجود آورده بود و اکنون یک بختیار(شاپور) دیگر پس از ۲۲ سال آن را منحل می نمود!


 ♦️در طول ۲۲ سال عمر ساواک، روسای مختلفی در راس آن قرار گرفتند اما جز پاکروان که سه سال ریاست  ساواک را بر عهده داشت تنها در این سه سال، شکنجه سیستماتیک در ساواک معمول نبود و فقط مشت و کتک بود اما شکنجه‌های وحشتناک و مداوم دیگر وجود نداشت.

(یکرنگی، شاپور بختیار...ص۱۰۱)

 بر خلاف نعمت الله نصیری که آدمی بی فرهنگ و بی سواد بود و طولانی ترین رئیس ساواک شد، سرلشکر حسن پاکروان آدمی با شعور و با فرهنگ و انسان دوست بود و چندین زبان می دانست؛ چون در فرانسه بزرگ شده بود فرانسه را بهتر از فارسی صحبت می کرد. 

وقتی ژنرال دوگل به تهران آمده بود؛ پس از چند لحظه گفتگو با پاکروان، به او گفته بود:

«شما، افسر فرانسوی، در اینجا چه می کنید؟!»

و پاکروان جواب داده بود:

 «ژنرال من افسر فرانسوی نیستم»


♦️اما برخلاف پاکروان، نصیری انسان ابلهی بود.

 سرهنگ غلامرضا مصور رحمانی که با نصیری همدوره بوده در خاطراتش می نویسد:

 «در سیرجان یک گردان پیاده پادگان وجود داشت به فرماندهی سرگرد نعمت نصیری(سپهبد بعدی). او و من یکدیگر را از دبیرستان نظام و دانشکده افسری می‌شناختیم و همدوره بودیم. «نعمت سوسگی» لقبی بود که همدوره‌ای‌ها به مناسبت تیرگی رنگ چهره‌اش به او داده بودند. او بین رفقای همکلاسی به «یخمگی» و بخصوص به «بزدلی» معروف بود».

( کهنه سرباز...ص۳۰)

پس به میزانی که پاکروان، انسانی مدرن و با فرهنگ بود نصیری یک ابله چاپلوس بود تنها کارش، رساندن نامه عزل مصدق با زره پوش در نیمه شبِ آستانه کودتای مرداد بود...

 اما تاسف در اینست که در آن سیستم تملق پرور و «غلامِ خانه زاد» پرور، پاکروانِ با فرهنگ، تنها سه سال ریاست ساواک را بر عهده داشت اما نصیری بی فرهنگ به مدت ۱۴سال.

 و چه بسا اگر انقلاب شروع نمی شد همچنان رئیس باقی می ماند، در زمان او، شکنجه های وحشتناک ساواک باعث شد که این دستگاه به منفورترین سازمان امنیت تبدیل گردد.

البته آقای خلخالی که خشک و تر را برابر می سوزاند هر دو را اعدام کرد!.


♦️شاپور بختیار در خاطراتش مطلبی را از قول فرح در مورد ساواک می گوید که به اندازه کافی مهم و میزان سرشت وحشتناک و منفور این دستگاه آقای ثابتی را بر ملا می کند!

بختیار می گوید:

در همان روز که برای من  عنوان نخست وزیری پیشنها شده بود. با شهبانو دیدار کردم و او گفت که همانقدر که ساواک دیگران را آزار داده من را هم راحت نگذاشته...!

بعد، شاپور بختیار در ادامه می گوید:

«عقایدش(شهبانو) بر عقاید من نزدیکتر بوده، اگر ساواک مزاحم من بوده، او(شهبانو) را هم آرام نگذاشته است»

(یکرنگی، شاپور بختیار...ص۱۲۰)

برای یک لحظه تصور کنید، هنگامی که فرح پهلوی به عنوان ملکه از دست ساواک آسوده نبوده آن وقت می توان به احوال نویسندگان و اهالی قلم و فرهنگ پی برد!

حالا آقای پرویز ثابتی هر چقدر میخواهد برای تبرئه خویش، پنکه بستن رضا براهنی را مسخره کند! 

ممکن است با تبلیغات رسانه ای، در کوتاه مدت، خاک بر چشم نسل جوان پاشید اما در بلند مدت، من معتقدم که هیچ مو، لای درزِ تاریخ نخواهد رفت...

اشتراک و ارسال مطلب به:


فیس بوک تویتر گوگل

کیمیا خاتون

+0 به یه ن

به تازگی کتاب کیمیا خاتون به قلم سعیده قدس را خواندم. این کتاب در سال ۸۲ نوشته شده و به چاپ ۵۴ ام رسیده است. نویسنده  از هیچ فرصتی برای این که توهینی هم روانه تُرک ها بکند دریغ نمی ورزد.  راستش من یکی دو مصاحبه از بانو سعیده قدس دیده بودم و از زبان بدن او حدس زدم که باید کتابش حاوی توهین به ترک ها باشد. این قدر از این افراد دیده ایم که دیگه از چند کیلومتری قبل از این که دهان باز کنند می فهمیم که اگر کتابی بنویسند جا به جا توهین به ترک ها خواهند نمود. درواقع پول دادم این کتاب را خریدم تا بخوانم و ببینم حرف حسابش چیه.  چون برنامه ای دارم که وقتی بازنشسته شدم  رمانی  تاریخی بنویسم و جواب همه این نوع توهین ها  را از منظر خودم بدهم. 

نژاد پرستی رمان  به علیه قوم ترک خلاصه نمی شود.  در رمان ادعا می شود کنیز سیاهپوست که ملک طلق کیمیا خاتون هست بو می داده و....

در کتاب از این که این کنیز از والدینش جدا شده  شکایتی نمی شود و خرید آن برای کیمیا خانون دلالت بر مهربانی پدر ثروتمند ایرانی تبار وی دارد.

در اوایل دهه ۱۳۸۰ این قبیل نژادپرستی سکه رایج بود. بعدش احمدی نژاد  آمد و شور آن را هم در آورد.  نمایش چفیه انداختن بر گردن کوروش توسط احمدی نژاد که یاد تان هست؟! 


گویا رمان دیگری به عنوان «کیمیا پرورده حرم مولانا» نوشته شده که در آن با مستندات تاریخی به زندگی کیمیا می پردازد. من این دومی را نخوانده ام اما گویا برای اعاده حیثیت شمس نگاشته شده. در رمان سعیده قدس، به طرز بی امانی شمس تبریزی تحقیر می شود و در انتها، به قتل متهم می گردد. اتهامی که نویسنده «کیمیا پرورده حرم مولانا» بر اساس مستندات به جا مانده از آن تاریخ، رد می کند. حالا درسته که دنیای قدیم به زنها ارزش کمتری قایل می شد اما قتل یک زن در آن زمان هم خطایی قابل چشمپوشی نبود! اگر شمس مرتکب چنین جرمی می شد بی مجازات نمی ماند. نقد هایی بر کتاب دیدم که نوشته در آن زمان ازدواج پیرمرد با دختر جوان قبیح شمرده نمی شد. راستش در این ادعا هم شک دارم. مردم آن زمان با مردم این زمان که با فانتزی «شوگر ددی» و «شوگر مامی» حال می کنند از این جهت خیلی فرق نداشتند. سعدی همزمان با شمس و مولانا در گلستانش بسیار به این نکته می پردازد و صراحتا نوشته که « زن جوان را اگر تیری در پهلو نشیند به که پیری !»

صد سال بعدش هم حافظ (درست مثل مردان امروزی) هنوزبا این مفهوم درگیر بود. از یک سو می گفت «چون پیر شدی حافظ از میکده بیرون رو/ رندی و هوسناکی در عهد شباب اولی». از سوی دیگر می گفت «گرچه پیرم تو شبی تنگ در آغوشم کش/ تا سحرگه زکنار تو جوان برخیزم.» خواستم بگم که تنها فرق قدیم و جدید ازاین جهت قرص ویاگرا بود. اما  با خود گفتم لابد عطاران قدیم هم به این منظور أنواع و اقسام معجون ها می فروختند. پس تفاوت مفهومی ای از این جهت وجود نداشت.


دیدم مردان- به خصوص مردانی که به شمس و مولانا ارادت می ورزند- در نقد و تقبیح کتاب سعیده قدس نوشته اند که کتاب فمینیستی است. کتاب هرچه بود فمینیستی نبود. ضد مرد بود. به خصوص ضد مردان تُرک! اما قبلا هم بارها نوشته ام که فمینیزم ضدیت با مردان نیست.  هدف فمینیزم برابری است. بنابراین نه با ضدیت با مردان سازگار هست و نه با برتری جویی قومی و نژادی. اگر یک فمینیست کتاب را می نوشت قطعا کیمیا و مادرش را آن همه اسیر سرنوشت و بی دست و پا نشان نمی داد و زنان پیر حرم را آن قدر تحقیر نمی کرد. شاید بگویید که از این جهت واقعگرایانه هست و زنان آن دوران همان قدر دست و پا بسته بوده اند. با هر دو جمله مخالفم.اولا کجای آن کتاب واقعگرایانه هست؟ سراپا فانتزی های ذهن نویسنده هست منتهی در فانتزی هایش  سیاهپوست، «بو» می دهد (چیزی که ابدا واقعیت ندارد).  ثانیا اتفاقا قرون ششم تا هشتم هجری  دورانی هست که زنان با جربزه در آن بیش از سایر ادوار پیشامدرن و پسا اسلام تاریخ ایران،  آزادی داشتند و عرض اندام می کردند. شما به نوشته های فارس ها و عرب های آن دوران بنگرید سراپا  تقبیح دوران هست البته نه به دلیلی که پان-ایرانیست ها امروز می گویند بلکه به دلیل این که در اثر مهاجرت و سپس غلبه  قبایل صحرانشین کوچنده،  زنان از پرده بیرون آمده بودند. صد سال پیش از آن مهستی گنجوی را داشتیم که دبیر دیوانسالاری سلجوقی بود. شعرهایش هم چنان بی پروا ست که صد تا فروغ، هنوز به گرد پایش نمی رسند. نویسنده اگر فمینیست بود قهرمان داستانش را از مهستی گنجوی الگو می گرفت. اما در فانتزی های ذهن نویسنده زیباتر این بوده که روی چشمان آبی و موهای طلایی کیمیا مانور داده شود و مظلوم و مطیع «خداوندگار خانه» (یعنی مرد خانه) باشد و بعد  از شدت این اطاعت جان بازد.


من خیلی هم انتظار نداشتم که رمان به لحاظ تاریخی دقیق باشد.  اما رمان نکته دیگری هم داشت که اصلا انتظارش را نداشتم. در کتاب فقط اقوام ترک و سیاهپوستان تحقیر نمی شوند! پیرزنان حرم  نیزکه به علت کبر سن دندان یا بینایی یا چالاکی خود را از دست داده اند  از تیغ تحقیر نویسنده در امان نمانده اند! دیگه از بنیانگذار محک انتظار نداشتم به دلیل بیماری یکی را تحقیر کند!

چند سال پیش بعد از جریان شروین حاجی پور ایرانیان مقیم خارج از ارتباط این موسسه با نایاک نوشتند. من به این جریانات کاری ندارم. اما با توجه به نوشته های  تبختر آمیز خانم سعیده قدس خوشحالم که تا کنون یک ریال هم به این موسسه کمک نکرده ام. من یا به بنیاد کودک کمک می کنم یا به موسسه خیریه انجمن حمایت از مستمندان تبریز که قبل از این که بابای خانم سعیده قدس هم دنیا بیاید فعال بود و تا به امروز جز به نیکی و خوشنامی از آن حرف و حدیثی نشنیده ایم. ( در مملکتی که همه زیرآب همه را می زنند این موسسه این همه سال خوشنام مانده! یعنی مو درزش نمی رفته!)

خوشبختانه ما در تبریز برای کمک به کودکان سرطانی نیاز به موسسه محک  و خانم سعیده قدس نداریم. موسسات خیریه محلی تبریز به نیکویی  به این مسایل می پردازند.

چند روز پیش موسسه خیریه پژواک را -که در تبریز فعال هست- به من معرفی کرده اند. از قرار معلوم خوب به کودکان سرطانی می رسند.

این هم از آدرس سایتش

https://pejvak.charity

اشتراک و ارسال مطلب به:


فیس بوک تویتر گوگل

خلاف عرف؟ کدام عرف؟!

+0 به یه ن

چند سال پیش  خبر قتل دخترکی نوجوان و زیبا توسط پدرش، ایران را تکان داد. خانواده این دختر در منطقه ای از ایران می زیستند که  تنوع قومی بالایی دارد. خانواده مادر این دختر ترک بودند. خانواده پدر این دختر از قومی دیگر بودند. پدربزرگ مادری او کوشیده بود با قایم ساختن داس و.... مانع از کشته شدن نوه اش شود. اما متاسفانه پدر با حیله پدربزرگ (پدر همسرش) را فریفته بود و آلت قتاله را به دست آورده بود. بهانه پدر برای کشتن دخترک معصوم  دلدادگی او به یک پسر و فرار با او بود.

دیشب  فیلم صحبت های سه خانم با تجربه در امور اجتماعی و مددکاری را در مورد قتل این دختر نوجوان توسط پدر را دیدم. انتظار داشتم این سه که این همه در کار امور اجتماعی- به اشکال مختلف- بودند تا حدودی با مسئله «قوشولوپ قاچماق» آشنا باشند. گمان می کردم تا حدودی با فرهنگ ها و  خرده-فرهنگ های ایرانی آشنا باشند. اما ای دریغ که نگاه مرکز محورشان و یک سری کلیشه کاملا چشم این سه زن را بسته بود. کلیشه های ذهنی خود را بلغور می کردند.

زنی که قاضی بازنشسته بود می گفت فرار این دختر توسط عرف تحمل نمی شود. در واقع قتل او را نتیجه طبیعی-ولو تلخ- فرارش دانست! سئوال این هست که کدام «عرف»؟ عرف کدام فرهنگ و یا خرده-فرهنگ؟ 

در فرهنگ ترکی (که اتفاقا -و با کمال تعجب- از این جهت از آسیای میانه و دامنه های کوه های آلتایی تا  کرانه دریای مدیترانه و دریای مرمره یکدست هست) دختری را که با پسری فرار کرده به خانه باز نمی گردانند که بکشند! بلکه از او انتظار دارند  که با آن پسر خود خانه ای نو پایه ریزد. کاری به خوبی یا بدی این فرهنگ ندارم. اما این گونه هست.


خانم دیگر که بیش از ۲۰ سال مدیر عامل یک موسسه خیریه مربوط به کودکان و نوجوانان بود  می گفت این پدیده شوم نتیجه تقابل سنت و مدرنیته هست. به کار بردن عباراتی مثل «تقابل سنت و مدرنیته» شاید به درد  آن بخورد که گوینده را به عنوان کارشناس، به شبکه بی بی سی یا ایران اینترنشنال دعوت نمایند. اما به درد فهم مسئله نمی خورد چه برسد به درد حل مسئله. کدام تقابل سنت و مدرنیته؟ 

فرار دختر و پسر باهم (یا معادل ترکی اش«قوشولوپ قاچماق» یا معادل انگلیسی اش « 

(eloping

از همان چند هزار سال پیش که جوامع پدرسالار شکل گرفته بوده مرسوم بوده. در مناطقی که تک قومی بوده اند یک جورهایی حل شده. در مناطقی که چند قومی بوده اند و مردان قوم های متفاوت در مورد غیرت و ناموس و.... برای هم دایم کُرکُری می خواندند منجر خشونت دوچندان شده. مدرنیته این وسط چه کاره هست؟

باز همان خانم قاضی بازنشسته می گفت باید صبر می کردند که خشم پدر فرو می خفت. قضیه خشم نبود! قضیه کرکری خواندن در جمع مردان آن منطقه چند قومی بود. با این عمل وحشیانه در جمع احمقانه مردانه خودشان به زعم خودشان برای مردان قوم خود اعتباری دست و پا کرده بود که در کرکری ها در مورد ناموس و غیرت از اقوام دیگر کم نیاورند.

قاتل بعد از قتل دخترک معصوم هم رفته بود در کوچه با افتخار عربده کشیده بود وبه همه اعلام کرده بود که با بریدن گلوی نحیف و ظریف دخترک بی دفاع چه ناموس پرستی ای راه انداخته!

در میزگرد فرض مسلم می گرفتند که پدیده فرار دختران نوجوان با پسران از خانه نتیجه بدرفتاری در خانه هست. در این مورد لابد چنین بوده باشد اما همیشه چنین نیست. در دوران نوجوانی و در اوج فوران هورمون و عصیان نوجوانی انگیزه های دیگری هم برای این قبیل کارها می تواند باشد.

 وقتی من بچه بودم در همین تبریز خودمان و حتی در بین طبقه متوسط این پدیده وجود داشت. در طبقه حاشیه تبریز خیلی بیشتر هم بود. درمورد ورژن طبقه متوسط اش اول بگم بعد برسیم به ورژن حاشیه شهری اش.  در طبقات متوسط والدین تصور می کردند خیلی بچه هایشان را نازپرورده بار می آورند. بگذریم که این تصورشان هم خیلی وقت ها  غیرواقعی بود و دخترشان آن قدر که تصور آنها بود در خانه پدر و مادر لای پنبه و پرقو نبود. ولی به هرحال خانه، محیط آزارگری هم نبود! خیلی وقت ها دختر دل به پسر آسمان جلی می داد ولی والدین می گفتند تو نازپرورده ای و نخواهی توانست با شرایط مالی این پسر بسازی. دخترها هم برای این که ثابت کنند اون قدر ها دست پا چلفتی  ناشی از نازپروردگی نیستند فرار می کردند. پدر  بعد از چند روز با دختر آشتی می کرد. بعد هم الحق و انصاف دختر جربزه ای نشان می داد و زندگی را می ساخت. چیزی بود که در سطح تبریز زیاد اتفاق می افتاد. الان دیگه جوانان آزادی بیشتری دارند و کمتر نیاز به این حرکت ها حس می شود. در حاشیه شهر گاه  پدرانی که فکر می کردند  قادر نیستند جهیزیه برای دخترانشان تهیه کنند چراغ سبز نشان می دادند که دختر و پسر یواشکی با هم فرار کنند. این طوری دیگه جامعه از پدر انتظار تهیه جهیزیه نداشت!

ببینید! من دختربچه ای بودم که در خانه یک استاد دانشگاه و یک مهندس عمران که صحبت اصلی در آن راجع به

بتن آرمه و 

مقاومت مصالح و.... بود بزرگ شدم.با این حال، اینها را از همان کودکی  شنیدم و می دانم. نمی فهمم چه طور سه زن که بیش از ۲۰-۳۰ سال در این مملکت کار مددکاری و نظایر آن کرده اند این قدر از این مسایل بی خبر و ناآگاه باشند؟!

اصلا این مسایل در آهنگ فولکلریک هم هست. در داستان های عامیانه محلی هست. در خیلی از موارد رمانتیسیزه هم شده. اما آن سه زن کاملا از این مسایل ناآگاه بودند! باوجود دراجتماع بودن، انگار در دنیای موازی ای می زیستند!

من فکر می کنم قبل از این که شخص بلند شود و دنیا را نجات دهد (چنان که آن سه زن ادعا داشتند) ابتدا بخش کوچکی از آن دنیا را باید فراتر از کلیشه های بلغور شده در جهان خودشان بشناسد. حداقل چهار تا آهنگ فولکلر شنیده باشد. کسی که افتخارش آن هست که از چایکوفسکی پایین تر گوش نمی دهد چه طور می تواند آن مردم را بفهمد که ترانه هایشان چیزی مثل

«من هاشیما گدجیم اؤز باشیما گدجیم

منی هاشیما ورمسلر دامنان آشب گدجیم» است؟

اشتراک و ارسال مطلب به:


فیس بوک تویتر گوگل

عکسی تاثیرگذار

+0 به یه ن

از بین عکس های متعددی که گروه تحقیقی بارسلونایی برای ساخت «دهکده اسپانیایی» صد سال پیش گرفته بودند یک عکس بیش از همه توجهم را جلب نمود. طاقچه ای با تزئینات زیبا در نمای خارجی ساختمانی درب و داغون! از این قبیل صحنه ها در محلات قدیمی خودمان -به خصوص در تبریز- زیاد می بینیم. دیدن آنها در من منجر به  احساسات ضد و نقیض می شود. از یک طرف زیبایی تزئینات مجذوبم می کند و از سوی دیگر به هم ریختگی  دور وبرش آزارم می دهد.در شهرهای کنونی اروپا چنین چیزی نمی بینیم. اما گویا صد سال پیش در اسپانیا می توانستند بسیاری از این صحنه ها ضبط کنند.

جالب آن که همه را با عشق ثبت کردند و با دستمایه قرار دادن آنها شاهکاری چون «دهکده اسپانیایی» را برای عرضه به جهانیان ساختند.

بعدش جنگ داخلی و دیکتاتوری  فرانکو پیش آمد و.....

دوستان بارسلونایی می گفتند تا ۲۰ سال پیش همین دهکده اسپانیایی درب و داغون گوشه ای از شهر بارسلون افتاده بود. ۲۰ سال پیش که بارسلون دوباره رونقی گرفت دستی به سر و رویش کشیدند و دوباره  به این شکل شکوه در آمد.

اشتراک و ارسال مطلب به:


فیس بوک تویتر گوگل

از برج ایفل تا دهکده اسپانیایی بارسلون

+0 به یه ن

از اواخر قرن ۱۸ میلادی هر چند سال یک بار نمایشگاه بین المللی باشکوهی در یکی از شهرهای مهم دنیا برگزار می شه.

https://en.wikipedia.org/wiki/World%27s_fair

در این رویداد کشورها و ملت ها دستاوردهایشان را به نمایش می گذارند. رویداد بسیاری مهمی هست. گویا در اواخر ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ مهم تر هم بوده. در شهرهای مختلف  اروپا که موزه های کوچک می روید (مثل موزه فلان کارخانه) کم نمی بینید که اتاقی به نمایشی که برای یکی از این رویدادها در اوایل قرن ۲۰ یا اواخر قرن ۱۹  (همان عصر طلایی آرت-دکو به قول فرانسوی ها یا مدرنیزم به قول بارسلونایی ها) تدارک دیده  بودند می پردازد.  مشهورترین این رویدادها در سال ۱۸۸۹ در پاریس بود. سی دو میلیون نفر در آن شرکت کرده بودند.  اون موقع!

https://en.wikipedia.org/wiki/Exposition_Universelle_(1889)

اگر اشتباه نکنم ناصرالدین شاه هم شرکت کرده بود. باورش سخت هست اما برج ایفل را فقط برای  همین رویداد ساخته بودند و قرار بود که بعدا جمعش کنند (که نکردند)!

بارسلون دوبار میزبان این رویداد بوده است. یکی اواخر قرن ۱۹ و دیگری در سال ۱۹۲۹. دهکده اسپانیایی را برای رویداد ۱۹۲۹ ساخته اند. مجتمع عظیمی است که ساختمان های  شهرهای مختلف اسپانیا را  باز سازی کرده است. هم عظمت آن  حیرت انگیز هست و هم توجه به جزییات آن. ساخت این شهرک عظیم تنها یک سال زمان برده. اما چهار سال قبل از آن گروهی  عکاس و معمار در شهرهای مختلف گشته اند  و در مورد معماری محلی هر شهر  و ده تحقیق نموده اند. عکاسی در آن زمان دنگ و فنگ زیاد داشت. مثل الان که نبودْ در یکی از ساختمان های  این شهرک نمایشگاهی از عکس های این گروه تحقیقی برپاست. در مورد چالش هایی که با آنها درگیر بوده اند توضیحات لازم را می دهد.  با چه عشقی رفته اند و این تحقیقات را انجام داده اند. در این باره باز هم خواهم نوشت.  عکسی  را که توجه مرا بیش از همه جلب کرد با شما به اشتراک خواهم گذاشت.

اشتراک و ارسال مطلب به:


فیس بوک تویتر گوگل

تغییر کاربری شاهکارهای معماری با نیاز های روز؟!

+0 به یه ن

ناگفته پیداست که ساختمان -به خصوص ساختمان تاریخی- نیاز به مرمت مداوم دارد. اگر بارسلون می تواند با اتکا به آثار معماری قرن گذشته خود درآمد توریستی درخور توجهی داشته باشد به برکت نگهداری اصولی و مداوم این بناهاست.

البته این به آن معنا نیست که این بناها در گذر زمان آسیب ندیده اند. جنگ داخلی اسپانیا و حرکت های آنارشیست ها به این بناها آسیب زده است. در مورد بیمارستان عرض کردم که تا سال ۲۰۰۹ به عنوان بیمارستان مورد استفاده قرار می گرفته. مفهوم بیمارستان از زمان ساخت بنا تا سال ۲۰۰۹ عوض شده بود. مثلا همان طور که در فیلم ها دیده بودید در بیمارستان های قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ بیماران در سالن های بزرگ در تخت های کنار هم قرار میگرفتند. این درحالی است که در بیمارستان های نوین بیماران اتاق های مجزا دارند. همین طور تجهیزات مدرن پزشکی باید به دیوارها نصب می شدند. در نتیجه در نیمه دوم قرن بیستم بسیاری از تزئینات زیبای سالن های  بیمارستان را کنده بودند تا آن را برای استفاده پزشکی مدرن تجهیز نمایند. بعد از تبدیل بیمارستان به موزه برخی از اتاق ها را دوباره به شکل اولیه تزیین نموده اند اما برخی را همان طور ول کرده اند (شاید به دلیل کمبود بودجه). دیدن این دو کنار هم برای من آموزنده بود. در گذر زمان به دلیل ضرورت های جامعه ساختمان ها تغییر می کنند.  به هر حال نیاز و ضرورت های روز واجب ترند. اما مهم  این هست که طرح اولیه حفظ شود  و دوباره در زمان مناسب بازسازی گردد. 

بناها ارزشمندند. اما بناها-ولو بناهای تاریخی با ارزش بالای هنری- برای مردم هستند نه مردم برای بناها!

اشتراک و ارسال مطلب به:


فیس بوک تویتر گوگل

بیمارستان زیبا؟ به حق چیزهای ندیده و نشنیده!

+0 به یه ن

سالن اپرای بارسلون  ازجمله سالن های بسیار معروف دنیاست. ایرانیان  شاید به دلیل این که یکی از کنسرت های خواننده پاپ، شاهکار بینش پژوه در این سالن برگزار شد با این بنا آشنا باشند. در واقع  جلال وجبروت همین سالن بود که او را در بین ایرانیان شناساند.  هزینه ساخت سالن  اپرا را، کارخانه داران بارسلونایی اواخر قرن ۱۹ داده اند. از نظر آکوستیکی، سالن بسیار خوب طراحی شده است. البته دور از انتظار هم نیست. معمار آن یعنی مونتنر بزرگ، ابتدا فیزیک و ریاضی خوانده بود و بعد آرشیتکت شده بود. در همه کارهای بزرگ و درخور توجه دنیا همیشه پای یک فیزیک خوانده در میان هست. چند عکس از بنا می گذارم که  بیشتر لذت ببرید.


همان طوری که قبلا نوشتم دیگر اثر بزرگ و زیبای مونتر که اوایل قرن بیستم ساخته شده است بیمارستان هست. این بیمارستان  تا سال ۲۰۰۹ مورد استفاده قرار می گرفته. بعد بیمارستانی دیگر درکنارش ساختند و بیماران را به آن منتقل ساختند. بیمارستان قدیمی هم بعد از مرمت ، برای بازدید گردشگران بازگشایی شده است. اما هنوز بین توریست ها به اندازه اهمیت و زیبایی اش شناخته شده نیست. شناخته شدن طول می کشد. ما هم از یکی از همکارانمان که در دانشگاه بارسلون درباره اش شنیدیم. در سال های گذشته  بستگان من به بارسلون برای گردش رفته بودند اما هیچ کدام  از بنا اطلاعی نداشتند. در راهنماهای گردشگری بارسلون هم چندان از ان صحبتی نمی شود.


زیبا ساخته شدن سالن اپرا چیز غریبی نیست. اغلب سالن های اپرا زیبا ساخته می شوند اما کمتر بیمارستانی در دنیا زیباست! بیمارستان های خصوصی ای که در واقع بنگاه مالی هستند برای تیغ زدن مشتریان خرپول زلم زیمبو می بندند ولی کمتر اتفاق می افتد که شاهکار معماری باشند.

جالب هست بدانید که این بیمارستان زیبای تاریخی با این معماری فریبا و در عین حال کارآمد و کاربردی، برای راحتی و دلخوشی بیماران اغلب فقیر ساخته شده است نه برای تیغ زدن بیماران خر پول! باورش هم مشکل هست اما چنین هست!

گویا یک بیمارستان ۶۰۰ ساله هم کنار آن هست که باز برای فقیران ۶۰۰ سال پیش ساخته شده بوده. همان طوری که گفتم بارسلون از قرون وسطی این سنت را داشت که فقیران آن بناهای باشکوه عمومی را از آن خود کنند. ویژگی زیبایی که جای دیگر من سراغ ندارم!

 مثل سالن اپرا این بنا هم با کمک های مالی ثروتمندان محلی برای منافع عمومی شهر ساخته شده است. معمار هر دو مونتر بوده است. مونتر علاوه بر فیزیک-خوان و معمار و معلم و نویسنده بودن سیاستمدار هم بوده. جزو معماران ناسیونالیزم مدرن بارسلون هست. گویا در امر سیاست هم فردی بسیار موثر بوده است. ناسیونالیزم از منظر او به معنای آن بوده که سیستمی فراهم شود که شهروندان از یک سری امکانات و اختیارات فراهم شوند. ملی گرایی مد نظر او چنین بوده است. این را در آثار معماری به یادگار مانده از او هم می توان مشاهده کرد.

در مورد تکنیک هایی که دراین دو بنا به کار برده شده است تا هم بنا زیبا باشد و هم کارآمد در اینترنت بخوانید. کلی ابداعات برای تهیه و آکوستیک و....به کار برده شده. محوطه سبز بیمارستان هم به درختان و گیاهانی آراسته شده که فضا را معطر می کنند و برای آرامش فکری بیماران مفیدند.

اشتراک و ارسال مطلب به:


فیس بوک تویتر گوگل

اهمیت معماران در هویت شهری

+0 به یه ن

همان طوری که گفتم مشهورترین آرشیتکت بارسلون که نام او دایم به زبان می آید گائودی، نابغه قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰بارسلونایی است. اما من و شاهین آثار استاد او یعنی «مونتنر» را بیشتر پسندیدیم.

دو اثر معروف او یکی  سالن اپرا و دیگری یک بیمارستان هست. در مورد این آثار بیشتر خواهم نوشت. اما اینجا می خواهم به اهمیت آرشیتکت ها به هویت بخشی به یک شهر و یک فرهنگ بنویسم. در بارسلون نام شاهان را نمی شنویم. نام شعرا را هم زیاد نمی شنویم. اما تا دلتان بخواهد نام این دو آرشیتکت را می شنویم. 

آثار همین دو نفر بارسلون را تبدیل به یکی از توریستی ترین شهرهای دنیا ساخته است.

جا دارد ما در ایران هم بیشتر قدر آرشیتکت های برجسته قرن بیستم مان را بدانیم.  نام های اساتیدی مانند مهندس سیحون، مهندس کامران دیبا و .... باید به اندازه سهراب سپهری و شاملو و.... در بین خانواده های ایرانی شناخته شوند چرا که در هویت سازی مدرن ما همان قدر نقش بازی  می توانند بکنند. 

اخیرا برای سایت پژوهشکده فیزیک، متنی تهیه کرده ایم که در آن به معرفی دیدنی های نزدیک پردیس پرداخته ایم.

https://physics.ipm.ac.ir/sightseeing.pdf

 در ان نوشته من  عمد داشتم که نام معمار ساختمان نیاوران پژوهشگاه یعنی مهندس کامران دیبا را ببرم و درباره او بنویسم. این ساختمان برای بقیه شاید یادآور دخترعموی مشهور این مهندس یعنی فرح دیبا پهلوی باشد ولی برای من طراح ساختمان بود که اصل بود وبرای همین بر  نام او تاکید کرده ام


متاسفانه مهندس سیحون دنیای ما را ترک گفته. اما مهندس کامران دیبا  در اینستا گرام فعال هستند.

اشتراک و ارسال مطلب به:


فیس بوک تویتر گوگل

سون آی ۱۴۰۳

+0 به یه ن

من آخر تابستان امسال مفصل سون آی را جشن گرفتم. تقریبا به اندازه عید نوروز برایش مایه گذاشتم.  متن زیر را به مناسبت سون آی برای مهمانانم آماده کرده بودم:


 «سون آی» آخرین بدر  تابستان است. امسال (۱۴۰۳) این روز مصادف با ۲۸ شهریور است. در هنگام غروب منظره ماه و خورشید در مقابل هم،  تصویری دل انگیز و رویایی ایجاد می نماید.«سون» در ترکی به معنای پایان و «آی» به معنای ماه هست. مطابق اسطوره های آذربایجان-به خصوص منطقه میانه- ماه وخورشید عاشقان ابدی هستند که تنها برای لحظه ای کوتاه در غروب سون آی می توانند بر هم نظر اندازند. در گذشته در روستاهای میانه،  مردم در هنگام غروب  «سون آی» در مزارع جمع می شدند و با سر دادن آواز «آواوا» این پدیده طبیعی  زیبا را جشن می گرفتند. در دهه ۹۰ خورشیدی، این مراسم مورد توجه دوباره قرار گرفت و  رمان و پایان نامه هایی مبتنی بر این مراسم منتشر گردید.


به لحاظ کشاورزی این روز اهمیت دارد چرا که نور ماه  کمک به برداشت محصول می کند. در فرهنگ غربی به «سون آی»،  «ماه برداشت» (

Harvest moon( 

گفته می شود. جشن گرفتن این مناسبت طبیعی در فرهنگ های مختلف نیم کره شمالی- از چینیان گرفته تا بومیان آمریکا- مرسوم بوده است.  چینیان به این مناسبت کیکی مخصوص  تهیه می کنند و فانوس های رنگارنگ روشن می نمایند. در اینترنت تصاویر مراسم چینیان را می توانید بیابید.

در دهه ۹۰ پیشنهاد شد که این روز را به جای روز ولنتاین به عنوان روز عشق جشن بگیریم. از سوی دیگر روز سپندارمذگان در اسفند به این منظور پیشنهاد شده بود که البته چنان که ملاحظه می کنید تا به امروز هیچ کدام از این دو پیشنهاد، مقبولیت عام نیافته است. به هر حال سون آی، یک رویداد طبیعی زیباست که می توانید با رفتن به دل طبیعت یا پارک به همراه دوستان و آشنایان خود از زیبایی آن لذت ببرید.  مناسبت هایی که معمولا جشن گرفته می شوند (از نوروز و یلدا گرفته تا اعیاد دینی تا مراسم وارد شده از غرب نظیر کریسمس و والنتاین) همگی رسم و رسوم تعریف شده ای دارند و هر کدام هم هیرارشی و باید ونباید های  دست و پا گیر خود را دارند  که گاه استرس بی جهتی تحمیل می نمایند و باعث کدورت می شوند. «سون آی» به آن معنی هنوز «صاحب» ندارد  بنابراین می توانید به سلیقه خود آن را جشن بگیرید و از آن، چنان که می خواهید -بدون نگرانی از بایدها ونباید ها- لذت ببرید. نحوه تهیه  یک غذای پیشنهادی برای این شب را برایتان می گذارم. کوفته های سفید، شبیه ماه هستند.

سون آی خاطره انگیزی برایتان -در کنار هر که می خواهید ویا به تنهایی- آرزو می کنم.  (مناسبتی است که  هنوز پروتکل ندارد. بنابراین با هر که می خواهید یا به تنهایی می توانید از آن لذت ببرید.  سون آی مانند شب یلدا یا نوروز یا کریسمس یا ولنتاین نیست  که جامعه حتما به شما دیکته کند که باید در کنار چه کسانی سپری شود! 

ایتالیایی ها ضرب المثل شعرگونه ای دارند که می گوید

Natale con i tuoi

Pasqua con chi vuoi

یعنی کریسمس را باید با خانواده  گسترده ات بگذاری ولی عید پاک را با هر که دوست داری می توانی بگذرانی. ما عیدی نداریم که در آن مختار باشیم با هر که می خواهیم سر کنیم! فرهنگ ما برایمان دقیقا دیکته می کند که حتما نوروز و یلدا را  چگونه بگذرانیم. غریبه ها هم مدام ما را چک می کنند که مبادا به این پروتکل وفادار نبوده باشیم و در صورت تخطی با تیغ ملامت و نصیحت و تلاش برای ایجاد حس عذاب وجدان، بر سر ما می ریزند. از این رو، احیای مراسم سون آی می تواند خلائی را پر کند.)

اشتراک و ارسال مطلب به:


فیس بوک تویتر گوگل


  • [ 1 ][ 2 ][ 3 ]