+0 به یه ن
در دهه هفتاد هجری روشنفكران دینی روی فضای فرهنگی كشور نوعی هژمونی داشتند. اما در 6-7 سال گذشته از قدرت و نفوذشان كم شده است. از یك طرف مذهبیون متعصب به آنها حمله كرده اند و از طرف دیگر برخی روشنفكران سكولار با طعنه و نیش زبان آنها را تخطئه ای هجو گونه نموده اند. به نظرم می آید جوانان كتابخوان هم دیگه كمتر از دهه هفتاد به آنهاعلاقه و احترام قایلند. این آخری به نظرم تقصیر برخی از چهره های شاخص روشنفكران دینی است! منظورم اینه كه اگر كمتر مخالفانش را كه شامل چهره های محبوب و موقر هم می شد به باد هجو می گرفتند بین مردم كتابخوان مقبولیت بیشتری داشتند. اون جور رفتارها احترام و منزلت شان را در بین قشر اهل مطالعه بدجوری پایین آورد. صد تا دشمن بدخواه نمی توانست اون طوری احترامشان را زایل كند كه خودشان به قلم خودشان كردند. این هم درسی برای نسل ما و بعد از ما می تواند باشد.
البته به روشنفكران دینی انتقادات بسیار وارد هست. چه به لحاظ نظری و چه به لحاظ عملكرد. من وارد این انتقادات نمی خواهم بشوم كه بسیاری از من باسواد تر و آگاه تر به مقوله به این كار پرداخته اند و خواهند پرداخت. اما نكته ی دیگری را می خواهم عرض كنم. از حذف و كمرنگ تر شدن نفوذ كلام روشنفكران دینی در جامعه خوشنود نیستم. خوشحال تر می شوم اگر نسل جدیدی از روشنفكران دینی یا نواندیشان دینی سربرآورند كه از خطاهای نسل آینده آموخته باشند و از لحاظ فكری انسجام بیشتری داشته باشند و در جامعه تاثیرگذاری داشته باشند.
چیزی كه روشنفكران سكولار متوجه نیستند قدرت فوق العاده مذهب در جامعه ی ما ست. روشنفكران سكولار از نفوذ و قدرت مذهب در جامعه غافلند. از این كه برخی جوانان از خانواده های خیلی مذهبی به سوی نظرات آنها گرایش پیداكرده اند نتیجه می گیرند كه نفوذ مذهب كم شده. در صورتی كه آن چه كه آنها می بینند معرف كل جامعه نیست. دیروز صبح جایی بودم كه جلوی یك امامزاده واقع شده. خانم ها صحبت می كردند. درمورد محمود كریمی مداح كه خبرساز شده حرف می زدند. می گفتند در امامزاده وقتی مداحی می كرد غلغله بود. خانواده های بچه ی كوچك را زیر برف و سرما آورده بودند و در سرما وایستاده بودند.
در سخنرانی كدام روشنفكر (اعم بر دینی یا غیر دینی) چنین اتفاقی می افتد؟!
این نفوذ و قدرت چیزی نیست كه بشه ازش صرفنظر كرد. روشنفكران سكولار صرفنظر می كنند. نگاهشان سال 57 هم همین بود. این قدرت و نفوذ فوق العاده را در جامعه درك نمی كردند. حالا هم روشنفكران سكولار همان ساده انگاری سال 57 را تكرار می كنند
نكته ای كه می خواهم عرض كنم آن هست كه مذهب برخلاف نظر برخی از روشنفكران سكولار در جامعه ایران بسیار متنفذ هست و به معنایی هم دارد متنفذ تر می شود. راستش من در بین خانواده های مذهبی كه اهل زیارت رفتن و... هستند نگاه مادربزرگ ها را بسیار بیشتر از نوه ها سكولار می بینم. به بخشی از بحث نوه و مادربزرگ را كه همین چند روز پیش شنیدم توجه كنید تا منظورم با یك مصداق روشن شود. مادربزرگ اول:" اگر برنامه ریزی و مدیریت درست باشد با این همه زائر كه به عراق می رود می توان آنجا را آباد كرد. حساب كنید! هرایرانی كه اونجا می ره دو سه میلیون خرج می كنه با این همه پول می شه منطقه را آباد كرد." مادربزرگ دیگر: "همچین هم آسان نیست. ما یك جنگ پشت سر گذاشتیم هنوز اثرات مخرب آن از بین نرفته. این عراقی های بیچاره سه تا از این جنگ ها از سر گذرانده اند." نوه ی جوان شیك پوش و زیبا روی با اطمینان كامل با لحنی تقریبا سرزنشگر و تاحدی دست بالا خطاب به دو پیرزن: "اونجا هرگز آباد نمی شه. خون ریخته شده." شرط می بندم اگر برخی روشنفكران سكولار این خانم جوان را در یك مجلس عروسی ببینند از ظاهر ش نتیجه می گیرند كه حالا كه یك خانواده ی مذهبی چنین دختری را پرورده پس حتما نفوذ مذهب كمرنگ شده. (من فقط دارم بیان مشاهده و نقل قول می كنم. اصلا هم در حد و حدودی خود را نمی دانم كه در مسایل مذهبی و اعتقادی صاحب نظر باشم.)
چیزی كه می خواهم بگویم این هست كه ای كاش به روشنفكران دینی نسل جدید كه آگاه به علوم جدید هستند و به مناسبات سیاسی دنیای جدید وارد هستند بیشتر میدان داده شود. والا گرایش مذهبی مردم به سمت خرافه گرایی گرایش می یابد. روشنفكران دینی هستند كه می توانند از گرایش های تفرقه آمیز بین فرقه ها و مذاهب اسلامی جلوگیری كنند. اگر هدایت نگاه دینی به دست یك عده نا آگاه از واقعیات روز دنیا بیافتد می تواند پشیمانی به بار آورد.
منظورم نواندیشان نسل جدید هست. چهره های شاخص نسل قبل كه به خاطر تندروی هایی كه خود كرده اند دیگه زیاد مقبولیت ندارند. نسلی نو لازم هست با اندیشه و منشی نو و بهتر.
در پایین نظر عطیه را باز می نویسم:
عطیه:
من فكر می‌كنم كه روشنفكرهای سكولار باید اول مشكل‌اشان را به طور شخصی با دین حل كنند و به عنوان یك نهاد اجتماعی/سیاسی/اقتصادی علی‌الخصوص در خاورمیانه بپذیرند. بعد اصولا به فكر تساهل و تسامح باشند تا وقتی از دین گذر نكنند و مساله برایشان حل نشده باشد، مرتب یكی به دو و جنگ است نه بحث و گفتگو و تسامح و تساهل.
بعدش هم منابع روشنفكری سكولارها عمدتا كتاب‌های فلسفی و اجتماعی و جامعه‌شناسی و ... از اروپا و آمریكا است، به ندرت كسی را در بین‌اشان پیدا می‌كنید كه دستی هم بر مطالعات خاورمیانه داشته باشد. اما برعكس خب روشنفكرهای دینی عموما از منابعی استفاده میكنند كه براساس جوامع مذهبی خاورمیانه نوشته شده است.
یك بخش دیگر هم در روشنفكران سكولار این است كه خیلی ذهن نامرتب و نامنظمی دارند، در مورد هر مساله‌ای نظر می‌دهند علیرغم تخصص و رشته دانشگاهی، با خواندن یكی دو تا كتاب در یك زمینه‌ای به پیشنهاد ملت، كلا همه دنیا را از آن دریچه می‌بینند و .... اصلا در برخورد باهاشون خود آدم هم قاطی میكنه كه بالاخره چی؟ خیلی آشفته هستند و خب گروه‌های اجتماعی‌اشان هم از این مساله رنج می‌برند برخلاف روشنفكران دینی كه منسجم‌تر هستند و آشفتگی روحی و گفتاری و ... خیلی كمتر دارند
اشتراک و ارسال مطلب به:
فیس بوک
تویتر
گوگل
آردینی اوخو