ما و میراث دكتر علی شریعتی

+0 به یه ن

در این سایت می توانید مصاحبه مفصلی درمورد دكتر علی شریعتی بیابید. خواندنی و جالب هست. یك پاراگراف آن را در زیر نقل می كنم چون می توان از آن درس ها آموخت:

اینكه شریعتی راه و سازوكار را نشان نمی دهد، یك آسیب فكری و اجتماعی در حوزه روشنفكری تلقی می شود؟

دكتر تقی آزادارمكی :درست است. یك آسیب است. اساسا جریان روشنفكری یك جریان رهبری است نه سازمان روشنفكری .برخلاف روحانیت كه یك نظام و سازمان است جریان روشنفكری اینگونه نیست. به همین علت، این جریان ناچار است مانند دكتر شریعتی عمل كند. اگر اندیشه شریعتی یك سازمان روشنفكری ایجاد می كرد، حتما لایه هایی از آن به استخراج الگو و مدل از اندیشه وی برمی آمدند. در ایران هركسی كه چند كتاب بخواند، خود را روشنفكر اصلی می داند و فكر می كند كه حرف های مهم و اصلی را می زند. روشنفكری ما نظام ندارد.

البته این مسئله به سرشت خود روشنفكری هم باز می گردد. به این معنا كه روشنفكری بر پایه عقل خودبنیاد و نقاد بنا شده است و به یك معنا بیشتر فرد محور است، اما...

دكتر منصور هاشمی :ببخشید! من چیزی به ذهنم رسید. درست است كه روشنفكری یك نظام جدی سلسله مراتبی ندارد اما در غرب نظام دانشگاهی ای وجود دارد كه گریبان روشنفكر را می گیرد. مثلا اگر سار تر چیزی در حوزه اقتصاد یا جامعه شناسی می گوید افرادی چون «ریمون آرون» و... به شدت او را نقد می كنند. اما در ایران متاسفانه این سازوكار وجود ندارد. بسیاری از روشنفكران قبل از انقلاب می گفتند كه ما شریعتی را آنقدر جدی نمی دانستیم كه بخواهیم آثار او را بخوانیم و راجع به او فكر كنیم! جدای از روشنفكران، ما نظام آكادمیك كارآمدی هم نداشتیم كه دانشجویان درك درستی از تخصص داشته باشند و بدانند كه این حرف ها (ی شریعتی) از نوع روشنفكری است ولی یك دانشگاهی الزاما زیربار آنها نمی رود.

دكتر تقی آزاد ارمكی :درست است، هم نظام آكادمیك كارآمدی نداشتیم و هم این نظام به جریانات روشنفكری بی اعتنا بود. از سوی دیگر هم جریان روشنفكری ما ضد آكادمیك بود. آل احمد می گوید كه من وقتی روشنفكر شدم كه دكتری را رها كردم. این یك دهن كجی به دانشگاه است. شریعتی هم همین طور، او وارد حسینیه ارشاد می شود و سخنانش را در آنجا می گوید، نه در دانشگاه؛ هم دانشگاه به حرف های شریعتی بی اعتناست و هم خود شریعتی به دانشگاه. من هم اكنون دارم درباره جامعه شناسی روشنفكری كتابی می نویسم. در غرب پیوندی بین جامعه شناسی و روشنفكری یا جامعه شناسی و فلسفه داریم. درحالی كه در اینجا (ایران) این حوزه ها از هم جدا هستند. از سوی دیگر، در برخی مواقع روشنفكرها نقش جامعه شناس را بازی می كنند. اگر شریعتی را جامعه شناس بدانیم، پس روشنفكر نیست و اگر روشنفكرش بدانیم جامعه شناس نیست. به نظرم باید بگذاریم كه شریعتی روشنفكر بماند.

اشتراک و ارسال مطلب به:


فیس بوک تویتر گوگل
آردینی اوخو

شكل گیری فرهنگ طبقه متوسط در شهرهای كوچك

+0 به یه ن

نوشته قبلی ام در مورد دانشگاه آزاد را چند سال پیش در وبلاگ منجوق منتشر كرده بودم. دو سال پیش كه زلزله ی ورزقان و قاراداغ اتفاق افتاد من بیش از زمانی كه نوشته ی زیر را منتشر كردم به اهمیت دانشگاه آزاد در پیشرفت مناطقی چون قاراداغ پی بردم. استادان دانشگاه آزاد در آن منطقه كه فرزندان آن منطقه بودند در آگاهی رسانی و ارتباط برقرار كردن با نیروهای مردمی كمك رسانی در اینترنت نقشی یگانه ایفا می كردند. با مطالعه سایت ها و وبلاگ هایشان دریافتم فعالیت آنها برای منطقه شان بسیار قبل از زلزله آغاز شده بوده و كارهای فرهنگی اساسی به طور آهسته و پیوسته انجام می داده اند. با دید و روش شناسی مدرن و علمی  به سنت محلی خود نگاه می كنند و این خیلی ارزشمند هست.
در آن هیری ویری زلزله ارتباطی كه این استادان با علاقه مندان به كمك رسانی برقرار می كردند بسیار حیاتی بود. چه بسا اگر  آنها نبودند مردم محلی نمی توانستند خواست خود را با بقیه با ادبیاتی كه دیگران هم می فهمند بیان كنند.
این خیلی مهمه! ببینید! چندی پیش در همین وبلاگ بحثی داشتیم در مورد شبكه دریانی های مقیم تهران و "كند اوشاغی" گفت كه فلان نویسنده ی  تهرانی در كتابش از دریانی ها به خوبی یاد نمی كند. من هم اشاره كردم كه من از همان نویسنده مطلبی در مورد زلزله زدگان قاراداغ خواندم و این نویسنده با لحنی حماسی از مردم محل یاد كرده بود.  ببینید! این خیلی حرفه كه این نویسنده تهران نشین توانسته با مردم منطقه قاراداغ آن قدر ارتباط برقرار كند كه بتواند در موردشان حماسه بنویسد. در صورتی كه در همین تهران نتوانسته با سوپر دریانی ها ارتباطی برقرار كند تا جایی كه آنها را به صورت "شخص" ببیند نه به صورت "تیپ!"
گمان من این هست كه این نویسنده مجرای ارتباطش با مردم محل همان استادان دانشگاه آزاد محل و اشخاصی از آن دست بوده. این واسطه  به دلیل داشتن زبان مشترك ارتباط را تسهیل نموده.  هر چند به روند كمك رسانی انتقادات زیادی وارد بود اما اگر این ارتباط برقرار نمی شد همان كمك هایی هم كه شد  صورت نمی گرفت.

تاثیر این گونه كارهای فرهنگی محلی استادان محلی دانشگاه آزاد در ابعاد ملی رفته رفته نمایان خواهد شد. هنوز مانده كه اثرش را در سطح ملی نمایان كند. توسعه و پیشرفت پایدار اجتماعی و سیاسی كشور در گرو چنین فعالیت هایی خواهد بود كه فرزندان هر منطقه از ایران برای آب و خاك خود انجام می دهند.
نكته در اینجاست كه این دانشگاه آزاد بوده كه این بستر را فراهم نموده. اگر دانشگاه آزاد نبود آن  اساتید قطعا به شهرهای بزرگ برای اشتغال كوچ می كردند و ارتباطشان با مردم منطقه شان كمتر می شد و نمی توانستند از نزدیك تاثیر گذار باشند. نمی توانستند این نقش پل ارتباطی بودن را ایفا كنند.

خوب! همه می دانیم در شهرهای كوچك هوا تمیز هست. آرامش هست. مسكن خیلی گران نیست. تنش و استرس كمتر هست و... همه ی اینها را می دانیم. اما با این وجود بازهم تحصیلكرده ها عموما علاقه ی زیادی برای ماندن در شهرهای كوچك ندارند. با این كه برای پزشك ها و داروساز ها و.... به لحاظ اقتصادی به صرفه تر هست كه در شهر كوچك باشند ولی عموما پول هایشان را جمع می كنند  و كوچ می كنند به تبریز و تهران و مشهد و.... این برای شهرهای كوچك خوب نیست. اولا دكترشان را ازدست می دهند. دو م این كه اگر آنها در شهر كوچك بمانند و همانجا پول هایشان را خرج كنند باعث رونق اقتصادی آن محل می شود. به نفعشان هست دكتر و داروساز و ... را آنجا نگه دارند.
حالا چرا تحصیلكرده ها مایل هستند كه به شهرهای بزرگ تر بروند؟! یك علتش این هست كه در شهرهای بزرگ تر افراد همتیپ خود را بیشتر می یابند. با افراد همتیپشان معاشرت می كنند, بچه هایشان را به یك مدرسه غیرانتفاعی می فرستند, معلم موسیقی و باله و.... مشترك برای بچه هایشان  می  گیرند. در شهرهای كوچك آن قدر افراد همتیپ خودشان نمی یابند تا تفریحات و برنامه های مناسب خودشان تدارك ببینند. درسته طبیعت شهر های كوچك زیباتر هست اما بعد از مدتی حوصله شان سر می رود. حضور دانشگاه آزاد و استادانش در شهرهای كوچك  این امكان را برای پزشكان و.... آن منطقه هم فراهم می كند كه همانجا بمانند و سبك زندگی خود را داشته باشند. معلم مدرسه هم از بین فرزندان آنها شاگرد خصوصی خواهد داشت و لزومی نمی بیند مهاجرت كند به شهرهای بزرگتر. این طوری یك عده با تخصص و سبك زندگی طبقه متوسط در شهرهای كوچك شكل می گیرد. این در شبستر به بركت دانشگاه آزادش رخ داده. پزشك های شبستر دوست دارند همان جا بمانند.  شكل گیری  این طبقه متوسط در شهرهای كوچك در دراز مدت تاثیری در مناسبات سیاسی و اجتماعی  در ابعاد ملی خواهد داشت.

اشتراک و ارسال مطلب به:


فیس بوک تویتر گوگل

دانشگاه آزاد

+0 به یه ن

دانشگاه آزاد

1) دانشگاه آزاد در چند دهه ی اخیر دانش آموزان با استعدادی را كه با "شیوه ی كنكوری درس خواندن" خیلی میانه نداشتند توانسته جذب كند. برخی از دانش آموختگان دانشگاه آزاد جزو بهترین تحصیلكردگان و كارشناسان و دانشپیشگان كشور هستند.

2) دانشگاه آزاد از خروج سرمایه ها از كشور جلوگیری كرده. درست است كه شهریه ی دانشگاه آزاد گاهی سرسام آور می شود اما اگر دانشگاه آزاد نبود همان خانواده ها فرزندان خود را برای ادامه ی تحصیل روانه ی خارج می كردند. هم هزینه بیشتر می شد و هم با خروج ارز از كشور به اقتصاد كشور ضربه می خورد.
3) شعبات دانشگاه آزاد در شهرهای كوچك و دور افتاده باعث رونق اقتصادی محل شده اند. اقتصاد خیلی از این شهرهای كوچك حول دانشگاه آزادش می چرخد. عده ای از مردم محل كارمند دانشگاه آزاد شده اند. به خاطر دانشگاه آزاد یكی دو تا رستوران و اغذیه فروشی باز شده. یكی دو تا آژانس تاكسی تلفنی باز شده. مردم خانه شان را اجاره می دهند.... این ها همه یعنی ایجاد اشتغال در شهرهای كوچك و رونق اقتصادی برای آنها. همان ارزی كه بدون دانشگاه آزاد از كشور خارج می شد باعث شده دستی به سروروی مناطق دور افتاده ی كشور كشیده شود.
3) حضور دانشگاه آزاد در این مناطق دور افتاده و رفت و آمد استادان و دانشجو ها تاثیر فرهنگی و اجتماعی غیر قابل باوری در مناطق دور افتاده كشور داشته. سطح فرهنگی این مناطق به طرز عجیبی به علت دانشگاه آزاد بالا تر رفته است. دانشگاه آزاد به دنبال خود پای اینترنت را هم به مناطق دور افتاده كشانده كه تاثیر فرهنگی آن می تواند در آینده ای نزدیك قابل مشاهده شود. دانشگاه آزاد باعث شده افق دید در این مناطق وسیع تر شود.
5) وقتی می خواهم اطلاعی علمی در مورد گوشه و كنار كشور داشته باشم تا مبنای تحلیل هایم باشد به اینترنت مراجعه می كنم. در اكثر موارد می بینم پژوهش مورد نظر توسط دانشجویان دانشگاه آزاد انجام گرفته است. شاید به علت سفر دانشجویان دانشگاه آزاد از شهرهای بزرگ به شهر های كوچك باشد كه آنها بیش از افراد مانند ما با مسایل گوشه و كنار كشور آشنا هستندو موضوع پروژه شان را موضوعی مرتبط با نیازهای مردم روستاها انتخاب می كنند. چنین پتانسیلی برای كشور سرمایه عظیمی برای توسعه ی پایدار است.
6) دانشگاه آزاد تهران مجهز به آزمایشگاه های نسبتا پیشرفته (پیشرفته در سطح ایران) است. حداقل در رشته ی فیزیك آزمایشگاه های دانشگاه آزاد در تهران جزو مجهز ترین آزمایشگاه های ایران است.
7) دانشگاه آزاد برای عده ی كثیری از فارغ التحصیلان دكتری اشتغال ایجاد كرده است. به این ترتیب دانشگاه آزاد جلوی فرار مغزها را می گیرد.

8) حضور دانشجویان دختر دانشگاه آزاد و همچنین خانم های استاد در شهرهای دور افتاده و همچنین رفت و آمد همسران استادان مرد در این مناطق نگاه سنتی مرد سالارانه را در این گونه مناطق چنان به چالش كشیده كه 25 سال پیش حتی قابل تصور نبود.

اشتراک و ارسال مطلب به:


فیس بوک تویتر گوگل

صنعت نفت نروژ

+0 به یه ن

درمیان كشورهای اسكاندیناوی, سوئد در چند صد سال اخیر قدرت برتر بوده و نسبت به نروژ كه فقیر بوده حس برادر بزرگتری داشته. در استكهلم جوك ساختن علیه نروژی ها و فنلاندی ها خیلی مرسوم هست. یك جورهایی خودشان را بالاتر می بینند! بعد كه  نروژ به نفت رسیده و ثروتمند تر شده ورق برگشته! البته هنوز هم گویا نروژی ها در شوك این هستند كه یهو از سوئدی ها ثروتمند تر شده اند. نفت برنت كه مرتب در اخبار می شنویم مال همین نروژه. از علیرضا سئوال كردم آیا در نروژ مهندسین نفت خیلی برو بیا دارند (برو بیایی مثل پزشك ها در تبریز منظورم بود). جواب علیرضا را در زیر می خوانید:
در نروژ خود نروژی ها ظاهرا خیلی مهندسی نفت نمی خونند در دانشگا هاشون (كلا 5 میلیون جمعیت داره). ولی بعد از فارغ التحصیلی خیلی هاشون جذب صنعت نفت می شوند. دانشجوهای نفت و مهندسی اكثرا خارجی هستند. ولی كلا در نروژ همه چی به طور محسوسی وابسته به "صنعت نفت" است. (كلا صنعت نفت از نظر من شامل مهندسی نفت برق مكانیك مواد ژیوفیزیك و مدیریت پروژه می شه) منظورم اینه كه یه صنعت واقعی نفت دارند كه حتی اگه روزی خودشون هم نفت نداشته باشند می تونند برای كشورهای دیگه كار كنند. رشته های برق و مكانیك مدیریت پروژه و حتی برخی از رشته های تجربی فیزیك و فیزیك محاسباتی پروژه هایی در زمینه صنعت نفت در دوره های ارشد و دكترا دارند. خیلی هم راحت بچه های ایرانی مهندسی یا اونایی كه ریاضیات محاسباتی و فیزیك تجربی و ژیوفیزیك خونده باشند جذب صنعت نفت نروژ می شوند. حتی نروژی ها هم كه فیزیك تیوری یا ریاضیات محض خوندند كه به صنعت نفت ربطی ندارند بعد از دكترا جذب این صنعت می شوند (شركت ها دوره های 6 ماه تا دوسال آموزشی میذارند و از یك فیزیك پیشه ی انرژِی بالا یه مهندس صنعت نفت می سازند!)
این جور كه فهمیدم دو شركت بزرگ نفتی دارند (استات اویل و آكر سالوشن) و كلی شركت كوچك كه هر كدوم پروژه هایی از این شركت های بزرگ می گیرند و وابسته به اون ها هستند (این پروژه ها شامل كارهایی مانند تحلیل داده ها می شه تا كارهای آكادمیكی مانند توسعه روش هایی برای كشف نفت در اعماق یا یافتن روش های بهتر برای انتقال نفت و ... كه منجر به ثبت پتن و یا مقاله هم می شه ). خلاصه به نظر من هم ایران اگر روزی در زمینه "صنعت نفت" فعالیت كنه و یكی دو شركت مهم نفتی تشكیل بده هم كلی كار آفرینی می شه برای رشته های گوناگون (در نروژ به خاطر كمبود نیرو حتی ریاضیدان و فیزیكدان تیوری هم استخدام می كنند) و هم اینكه جز كشورهای تولید كننده علم می شه در این صنعت. نمی دونم از آلمان بالاتره یا نه. مگه آلمان صنعت نفت داره؟ میدونم هلند داره (شركت شل)
دكتر دكتر سید مهدی واعظ علایی زمانی كه در مركز زنجان دانشجوی دكترای دكتر محمد سهیمی بود روی پروژه ای كار می كرد كه یه جورایی مربوط می شد به روش های یافتن نفت به وسیله امواج. شاید كسی علاقه داشته باشه می تونه از ایشون اطلاعات بگیره. تا ربط فیزیك و نفت هم مشخص تر بشه.

پی نوشت: احتمالا اگر وضعیت اقتصادی و روابط خارجی كشورمان یك كمی بهبود پیدا كنه صنعت نفت ما بهبود پیدا می كنه و مهندسی های مربوط به صنعت نفت هم رو می آیند.  فكر می كنم كسانی كه  می خواهند ایران بمانند و از برو بیا هم خوششان می آید خوبه به جز رشته پزشكی و دندانپزشكی و داروسازی به این سو هم نظری بیافكنند. اگر فردا در باكو بیمارستان ها پیشرفت كنند ( كه حتما خواهند كرد) از برو بیای جامعه پزشكی تبریز كاسته می شه. تبریزی ها كه برو بیا دوست دارند بهتره به فكر رشته های دیگه باشند كه در آینده برو بیا زیاد داره. آی-تی, مهندسی های مربوط به نفت و.....
برو بیای صنعت نفت باكو هم در اوایل قرن 20 نصیب خانواده های یهودی امپراطوری روسیه شده بود.
دمشان گرم! عرضه داشتند, توانستند, كردند.
 لاندائو فیزیكدان برجسته روس فرزند یكی از مهندسین ساكن باكو بود. خلاصه اگر برو بیا بخواهید باید روح زمان را دریابید و آینده نگری داشته باشید. وگرنه یك عده دیگه می پرند و پست ها و مشاغل برو بیا دار را صاحب می شوند.

اشتراک و ارسال مطلب به:


فیس بوک تویتر گوگل

همفكری

+0 به یه ن

چند سال پیش دوست و همكار تركیه ای ام را به پژوهشگاهمان دعوت كرده بودم. با هم پروژه ای را انجام می دادیم. سر ناهار این دوستمان یكهو برگشت و گفت: "حتما شما در ایران مهندسی نفت خیلی پیشرفته ای دارید و حسابی برای پژوهش در این رشته سرمایه گذاری می شه و لابد بهترین دانشجو هاتون هم تمایل دارند بروند به سراغ این رشته."

راستش نمی دانستم چه طور جوابش را بدهم. حرفی كه می زد خیلی منطقی می نمود.اما با این كه من از بچگی در فضای دانشگاهی ایران بوده ام نشنیده بودم كه به این صورت به موضوع نگریسته شود! الكی گفتم "همین طوره" كه كم نیاورده باشم و بعدش هم حرف را سریع عوض كردم چون ترسیدم بپرسه كدام دانشگاه بهترین دانشكده مهندسی نفت را داره یا چیزی شبیه این كه من جوابش را نمی دانم!

ما در ایران به این موضوعات زیاد فكر نمی كنیم. در صورتی كه برای این دوستان تركیه ای مان خیلی طبیعی به نظر می رسه كه به اون موضوع فكر بكنند كه هر منطقه با توجه به استعدادها و قابلیت های خاص خودش دانشگاهی باید داشته باشه كه با هویت آن متناسب باشه.

این خاطره را به عنوان مقدمه ای عنوان كردم كه به این موضوع فكر كنیم. بیایید درباره آن بحث كنیم. فكر كنیم و ببینیم كه دانشگاه های شهر های مختلف روی چه چیزی باید سرمایه گذاری كنند.

این فكر و این بحث چه نفعی داره؟ در كوتاه مدت این نفع را داره كه ما بحث و همفكری را تمرین می كنیم. در دراز مدت سمت و سوی تصمیم سازی ها را همین فكر جمعی می سازه. ببینید! محاله در سوئد "بوكو حرام" سبز بشه. "بوكو حرام" مال كشورهایی مثل نیجریه هست. چرا؟! یك نگاهی به این سایت بیاندازید تا ببینید چرا:

http://www.studieforbunden.se/in-english/

منظورم این هست كه سوئدی ها الان یكی دو قرن هست كه به طور منظم جمع شده اند و با مطالعه و ..... سطح فكرشان را بالا برده اند. این گونه بحث ها و همفكری ها می تواند ما را در مقابل نگرش "بوكو حرامی" ایمن بكند.

سئوال ام را تكرار می كنم. به نظر شما دانشگاه های مختلف شهرهای ما روی چه موضوعاتی باید تمركز كنند. قبلا گفتم نهاد دانشگاه از عناصر قوی هویت ساز هست. این را هم به شدت تاكید كردم هویت سازی را به هیچ وجه نباید به معنای یكدست سازی قومی در نظر گرفت. چنین یكدست سازی منجر به انحطاط می شود. بیایید بحث كنیم كه چه نوع هویت سازی ای می تواند مفید و سازنده باشد.

اشتراک و ارسال مطلب به:


فیس بوک تویتر گوگل

استنفوردها-تكرار از آذر 1386

+0 به یه ن

كلام آخر-انتظار ویا...




آیا پژوهشگاه ما و یا دیگر موسسات علمی ایران هم كه در بیست-سی سال گذشته تاسیس شده اند مانند استنفورد پس از گذشت صد سال هنوز سرپا خواهند بود؟ نمی دانم جواب شما چیست. اما حدس می زنم اگر از دانشگاهیان ایران در این مورد یك نظرسنجی بكنیم جواب بیش از نیمی از آنها چیزی خواهد بود با مضمون "تا قسمت چه باشد!" البته با جمله بندی شیك دانشگاهی پسندی مانند این:"جواب این سئوال به فاكتورهای متنوع بسیاری بستگی دارد كه متاسفانه كنترل خیلی از آن ها از دست دانشگاهیان خارج است." اگر بپرسید این فاكتورها چه هستند جواب خواهند داد "عواملی مانند زلزله مشكلات مالی جنگ و بی ثباتی سیاسی و..." اگر به آنها یادآوری كنیم كه استنفورد هم در بدو پیدایش با مشكلات مالی و همچنین زلزله دست وپنجه نرم كرد چه جوابی خواهند داد؟ اگر به آنها بگوییم كمبریج و آكسفورد در طول تاریخ طولانی خود مشكلات مالی, طاعون, آتش سوزی, دو جنگ جهانی, چندین جنگ ویرانگر با فرانسه و بدتر ازهمه انواع و اقسام آزار و اذیت از طرف افراطیون مذهبی به هنگام تغییر مذهب از كاتولیسم به دیگر مذاهب و هزاران مشكل خرد و درشت دیگر را متحمل شده اند اما ایستاده اند چه خواهند گفت؟!بیایید واقعیت را قبول كنیم. این دانشگاه ها مشكلاتی مهیب تر از آنچه كه به دانشگاه های ما رفته (حتی مهیب تر از وقایع دهه شصت)را پشت سر گذاشته اند اما سرپا ایستاده اند فقط به این علت كه جامعه دانشگاهی در آنها قوی بوده هم از نظر سطح علمی و هم ازنظر ایده هاو روش های مدیریتی.

قسمت قابل توجه وقت دانشگاهیان ایران و دانشگاهیان دیگر كشورهای جهان سوم صرف مسخره كردن باورهای مردم كوچه و بازار و یا به قول خودشان عوام الناس می شود.در این میان استهزای باور به قضا و قدر جایگاه ویژه ای دارد! جالب است وقتی همین دانشگاهیان به مسایلی از این دست می رسند خود كاملا جبری می اندیشند و خود را موجودی دست وپا بسته در مقابل عوامل خارجی می دانند.


در داستان استنفورد دیدیم كه مدیریت جردن نقشی اساسی وغیر قابل انكار در پیشرفت استنفورد داشت. اگر دانشگاهیانی كه جردن را احاطه كرده بودند كسانی بودند كه خود نمی دانستند "چه می خواهند." اگر بلد نبودند كه مطالبات معقول و منطقی خود را به صورت مدون و با رعایت روال اداری مطرح سازند از جردن هم كاری ساخته نبود. اگر كادر استنفورد مطالبات وانتقادات خود را به هنگام پرسش از آنها به علت ترس, تعارف ویا بهره نداشتن از قدرت كلام فرو می خوردند و به جای آن درخلوت غرولند می كردند جردن هم "جردن" نمی شد.به تعبیری دیگر "جردن" را هم استادان و دانشجویان استنفورد "خود" ساختند.




من این داستان را تعریف نكردم تا ما نیز به مانند دختران دم بخت صدسال پیش كه به انتظار خواستگاری چون پسر للاند می نشستند به انتظار رئیسی چون جردن بنشینیم! اگر رویای ساختن استنفورد در سر داریم "جردن‌" خود را هم باید "خود" بسازیم!

اشتراک و ارسال مطلب به:


فیس بوک تویتر گوگل

استنفوردها-تكرار از آبان 1386

+0 به یه ن

Stone ages


وقتی اختلاف نظری بین یك كارفرما و كارمند, رئیس با مرئوس, زبردست یا زیردست پیش می آید طبیعی است كه بالادست به راحتی می تواند حرفش را به كرسی بنشاند و قول بعضی ها "روی زیر دست را كم كند." متاسفانه بیشترمدیران ایرانی (حتی مدیران علمی در پیشرو ترین دانشگاه ها و پژوهشگاه های كشور) گمان می كنند این به كرسی نشاندن نهایت حكمت و مدیریت و نوعی فتح خیبر است! در صورتی كه در جوامع پیشرفته تر اولین توصیه ای كه به یك رئیس یا مدیر می كنند این است: "خیلی مواظب باشید كه وقتی با كارمندانتان اختلاف نظر پیدا می كنید آن قدر غرق پیروزی در این جدل نشوید كه كارمندانتان را (چه به طور فیزیكی و چه به طور عاطفی) از دست بدهید."به داستان استنفورد برگردیم.جین اصرار داشت كه یك كلیسا در محوطه اصلی استنفورد بسازد. برای این كار بهترین هنرمندان اروپایی را به استنفورد كشاند. این اقدام او مورد اعتراض جردن و دیگر دانشگاهیان واقع شد. جین حرف خود را البته به كرسی نشاند اما نه به قیمت از دست دادن جردن. جین مدبر تر از این ها بود كه بخواهد كسی چون جردن را با دیكتاتور منشی از خود و از استنفورد دلزده كند. بگذارید برای روشن تر شدن منظورم به همان مثال باغچه كاكتوس و داستان خیالی كاشتن چنار بر گردم. اگر جین به جای آن كه به باغبان دیگری دستور كاشت چنار را می داد خود باغبان مسئول كاكتوس ها را به نزد خود فرا می خواند و از او می خواست كه چنار را بكارد هرگز باغبان از او دلچركین نمی شد. طبعا باغبان اعتراض
می كرد كه چنین كاری شدنی نیست. در این صورت جین می توانست با گفتن جمله ای چون" یكی از بهترین باغبان سرتاسر آمریكا و بزرگترین متخصص كاكتوس دنیا را استخدام كرده ام تا غیر ممكن ها را ممكن سازد!" اورا به انجام دادن كار ترغیب كند. باغبان با شنیدن چنین جمله ای غروغركنان خارج می شد اما سرانجام راهی برای اجرای دستور كارفرمایش پیدا می كرد بدون آن كه بوته های عزیزش آسیب ببینند. پس از مدتی هم كه سختی های كار فراموش می شدند هم اعتماد به نفس و تجربه كاری باغبان بالاتر می رفت وهم احترام و وفاداریش نسبت به جین. به این ترتیب چنار كاشته می شد بدون این كه تخم اختلاف وفتنه ویا كینه افكنده شود. ساختن كلیسا وسط استنفورد بی شباهت به كاشتن چنار وسط باغچه كاكتوس نبود! اما جین با تدبیر حرف خود را به كرسی نشاند بدون آن كه تخم فتنه ای بكارد كه در دراز مدت پایه های استنفورد را سست كند.

البته باید جردن را هم در این مورد تحسین كرد. او آشكارا از چنین اقدامات جین ناراضی بود به طوریكه سال های ساخت كلیسا را به طعنه و ایهام
stone ages
خوانده بود. با این حال "قهر" نكرد. نخواست "به خاطریك دستمال قیصریه را به آتش بكشد."او می دانست بنا به جبر زمان جین به زودی كنار می رود و او سكاندار كشتی استنفورد خواهد شد. پس صبر پیشه كرد و كوشید در این مدت به جای جدال بی حاصل تجربه كسب كند و بدنه كشتی اش را تقویت كند.


اكنون كه سالها از این جدال می گذرد كلیسای جین در وسط استنفورد چون نگینی بر انگشتری است. روزهای شنبه و یكشنبه محوطه استنفورد پر می شود از عروسانی كه چون یاس زینت بخش چمن های استنفورد هستند. افراد با ملیت های گوناگون در محوطه استنفورد قدم می زنند و عكس می گیرند. عده ای هم كه خوش ذوق ترند لباس های رنگارنگ محلی خود را می پوشندو چون طاووس ها می خرامندو به زیبایی استنفورد می افزایند.

اشتراک و ارسال مطلب به:


فیس بوک تویتر گوگل

استنفوردها-تكرار از آبان 1386

+0 به یه ن

اختلاف نظر بین كلئوپاترا و كنفوسیوس

در طول سال های سخت مشكلات مالی جردن و جین یكدله در دو جبهه مختلف با مشكلات مالی جنگیدند تا قلعه عزیزشان را از گزند مصادره كنندگان در امان نگاه دارند. اما همان طوركه انتظار می رفت اندكی پس از حل مشكلات مالی اختلاف نظرها بین جین و جردن پدید آمدند. جین عجله داشت تا تمام ساختمان هایی كه در طرح اولیه استنفورد پیش بینی شده بودند ساخته شوند. او آرزو داشت قبل از مرگش طرح عظیم عمرانی را كه به همراه همسر محبوبش ریخته بودند به طور مجسم مشاهده كند.تنها در این صورت باور می كرد كه زیبای خفته اش از بستر مرگ به پا خاسته.

در بعضی موارد انسان ها مستقل از فرهنگی كه در آن تربیت شده اند به یك گونه می اندیشند. جالب تر آن كه این تشابه رفتاری محدود به مسایل طبیعی چون میل به غذا یا مهر مادری و چیز هایی از این دست نیست. حتی وقتی از این نیازهای اولیه فراتر می رویم باز هم به الگو های رفتاری مشابه می رسیم. تو گویی تمام ثروتمندان عالم معیار حشمت و جلال را در ساختمان های پرعظمت می دانند!در این مورد جین دقیقا مانند فراعنه می اندیشید. او نیز چون كلئوپاترا, امپراطور و ژنرال های ژاپن, جهانگیر شاه و مهاراجه های هند و...و بالاخره همچون ثروتمندان برجساز فرمانیه و نیاوران نشین (همسایه های ما در پژوهشگاه)به دنبال ساخت ساختمان هایی بود كه "چشم آدم را بگیرد."


اماجردن به گونه ای دیگر می اندیشید. او به مانند كنفوسیوس وبیشتر اندیشمندان جهان باور داشت كه برترین سرمایه گذاری سرمایه گذاری بر روی "انسان" است. سرمایه گذاری بر روی "فكر" است. او معتقد بود كه اكنون كه مشكلات مالی حل شده به جای ساختن كلیسای پر زرق وبرق در وسط محوطه استنفورد باید به استخدام استاد و توسعه دانشكده ها همت گذاشت.

آری! چنین اختلاف نظر هایی بین دو انسان كه هر دو خود را صاحبنظر می دانند طبیعی است. اما باز هم به آن دو آفرین می گویم چرا كه با اختلاف نظرهایشان به گونه ای كنار آمدندو نگذاشتند این اختلاف نظر ها در دراز مدت سبب ویرانی استنفورد شود. این اختلاف به آن حد نرسید كه دو دستگی و گسست نسل ها در استنفورد به وجود آید. كه اگر می رسید مشكل"قحط الرجال" در استنفورد پس از گذشت یك نسل از بین نمی رفت و در نتیجه استنفورد در رقابت با دانشگاه های باسابقه و قدرتمند شرقی و همچنین در رقابت با همسایه جدیدالتاسیس اش بركلی در می ماند و از بین می رفت! جین در این میان سزاوار تحسین بیشتر است.به یاد داشته باشید كه از قدیم گفته اند "خوبی از بزرگتره." در نوشته بعدی سعی می كنم بیشتر به این موضوع بپردازم.

اشتراک و ارسال مطلب به:


فیس بوک تویتر گوگل

استنفوردها-تكرار از آبان 1386

+0 به یه ن

همان طور كه قبلا گفتم در این نوشته سعی خواهم كرد كه بر جنبه هایی از فرهنگ غربی كه به نظر من از ثروتمندان و دولتمردان آن دیار افرادی علم پرور چون جین و للاند می سازد انگشت بگذارم. در اینجاقصدمن به هیچ وجه تایید و یا ترویج و حتی نقد این فرهنگ نیست. بلكه این نوشته تنها كوششی است ابتدایی برای پاسخ گویی به این سئوال كه چرا در صد قابل توجهی از ثروتمندان آن دیار تا این اندازه علاقمند به حمایت از علم و عالم می شوند.

در خانه ثروتمندانی چون استنفورد كتابخانه های مفصلی وجود داشته و دارند كه امكان بالا بردن معلومات را فراهم می آوردند. اما همان گونه كه می دانید داشتن كتاب و كتابخانه كسی را به خودی خود علم دوست نمی كند. انگیزه مطالعه و جهت گیری در این كار باید در محیطی خارج از كتابخانه به وجود آید. به علاوه برای وجود آوردن چنین كتابخانه هایی هم ابتدا باید انگیزه داشت.


پس از رنسانس و در عهد روشنگری در كشور های غربی پدیده و جمعی به وجود آمد كه به آن اصطلاحا
High society
و یا اختصارا
society
می گویند. اشراف و ثروتمندان میهمانی ها و مراسم تفریحی پیچیده خود را به وجود آوردند. در این مهمانی ها هر از گاهی هنرمندان دانشمندان و اندیشمندان هم دعوت می شدند.البته باید توجه داشت كه این جمع ها با جمع های روشنفكری (كه اتفاقا ما در ایران نمونه قوی ای از آن داریم) فرق داشتند. در این گونه جمع ها اشراف حضور قوی تر داشتند و از چهره های شاخص روشنفكری تنها هر از گاهی دعوت به عمل آورده می شد. معروفترین این چهره ها ولتر بود كه در میان
High society
فرانسه و روسیه و نزد شخص كاترین كبیر محبوبیت فراوان داشت. هر چند بیشتر وقت "های سسایتی" به بطالت می گذشت اما در حضور اندیشمندانی كه هر از گاهی به جمع دعوت می شدندمباحث
جدی ای در می گرفت كه فرصتی برای افراد تیزهوش و عمیقی چون للاند و جین فراهم می آورد تا افق های دید خود را وسیع تر كنند و فكر خود را ورز دهند.
للاند وجین هم وقتی به اروپا یا شرق آمریكا سفر می كردند با"های سسایتی" حشر ونشر می كردند. در این جمع هم با ایده های جدید آشنا می شدند و هم با افراد كاردانی كه بعدا به استخدام آنها در آمدند طرح دوستی می ریختند


این فرهنگ جنبه هایی دارد كه با ارزش های ما نمی خواند (نه با ارزش های سنتی مان نه با ارزش های خانواده های متوسط و تحصیلكرده و نه با ارزش های جمع های روشنفكری آوانگاردی ایرانی). من به هیچ وجه آرزو نمی كنم چنین فرهنگی در ایران ایجاد شود. اما نكته ای در مورد دانشمندان غربی كه با این جمع ها حشر و نشر داشتند وجود دارد كه به نظر من ما از آن غافلیم. ببینید این افراد وقتی وارد این جمع ها می شدند نه تنها نحوه لباس پوشیدن خود را عوض می كردند بلكه حتی نحوه استدلال های خود را هم تغییر می دادند. در واقع افكار خود را برای این جمع "ترجمه" می كردند. آنها را به گونه ای بیان می داشتند كه برای آن جمع قابل فهم و سرگرم كننده باشد. مثلا بخش قابل توجهی از خاطرات لئوناردو داوینچی در مورد روش های سرگرم كردن خانم های "های سسایتی" است. لئوناردو با دقت و وسواس علمی خاص خود تمام ظرافت های این كار را به ثبت رسانده. بنجامین فرانكلین هم دست كمی از او نداشت.

اغلب می شنوم كه همكاران ما شكایت می كنند كه دولتمردان و ثروتمندان ایرانی علاقه ای به حمایت از علوم پایه ندارند. این شكایت به نظر من بی مورد است. بهتر است بگوییم ما در بین بزرگان جمع خود كم داریم كسانی را كه بتوانند در این جمع علاقه ای به سرمایه گذاری درعلوم پایه ایجاد كنند. این كار هم احاطه و تسلط به تمام جوانب و نتایج كار تحقیقی می طلبد هم ایمان راسخ قلبی به اهمیت تحقیق می خواهدو هم حوصله و صبر زیاد برای آموختن زبان و فرهنگ ثروتمندان و متقاعد كردن آنها لازم دارد. من در دور و بر خود كمتر چنین شخصی را سراغ دارم. در این مورد بیشتر خواهم نوشت.

اشتراک و ارسال مطلب به:


فیس بوک تویتر گوگل

استنفوردها-تكرار از آبان 1386

+0 به یه ن

یكشنبه ۲۰ آبان ۱۳۸۶ ه‍.ش.

افتتاح استنفورد

راه اندازی استنفورد شش سال طول كشید. در جلسه افتتاحیه تصویر تمام قد شاهزاده كه به نام و یاد او دانشگاه ایجاد شده بود در گوشه ای زینت بخش مجلس بود. قرار بر این بود كه پس از سخنرانی افتتاحیه للاند جین سخنرانی خود را ایراد كند اما غلیان احساسات به او اجازه چنین كاری را نداد. او تمام مدت به تصویر فرزند دلبندش چشم دوخت و اشك ریخت. با این حال در تمام مدت مراسم سر خود را بالا گرفته بود.

دو سال پس از افتتاح دانشگاه للاند از دنیا رفت و جین را با كوهی از مشكلات مالی تنها گذاشت.دولت فدرال بر آن بود كه زمین های دانشگاه را مصادره كند. بیشتر مشاورین به جین توصیه می كردند كه دانشگاه را تعطیل كند. به عقیده آنها راهی برای حفظ دانشگاه وجود نداشت. جواب شیر زن پیر مشخص و قاطع بود:"هرگز."

اما
للاند با رفتار معقول و فهم و شعور استثنایی اش گنجی عظیم و زوال ناپذیرو بسی باارزشتر از مال ومنالی كه اكنون به شدت در معرض مخاطره بود برای جین به یادگار گذاشته بود وآن همانا كارمندان وفاداری چون جردن بود.

وقتی پیری چون للاند به توانایی ها و ایده ها و صداقت و كاردانی و وفاداری جوانی چون جردن چنان اعتماد می كند كه للاند كرد جوان شیفته این پیر می شود! اعتماد پاكبازانه پیربه جوانی چون جردن از او برایش یك سرباز واقعی می سازد. جوان تا حد مرگ به پیر وفادار می ماند. جوان می خواهد به هر قیمتی شده به خودش و به پیر -چه در زمان حیاتش و چه بعد از مرگش- ثابت كند لیاقت این اعتمادرا داشته. به نظر منجوق چنین سرباز انسانی هر چندكه از خود اختیار دارد و بعضا اعتراض می كند و نارضایتی و یا طرح های جدید خود را ابراز می كند بسیار باارزش تر از مهره های سرباز چوبی و سنگی صفحه شطرنج است!

آری! جردن در كنار جین ماند و به هر قیمت كه بود دانشگاه را به هنگام مشكلات مالی سر پا نگه داشت. او در طول سال های سخت منبع عظیم انرژی و امید برای جین بود. همین احساس و رفتار را هم استادان و مدیران و كارمندان جوانی كه جردن استخدام كرده بود به نوبه خود نسبت به او داشتند.از طرف دیگر
دانشجویان استنفورد همین حس را نسبت به استادان خود داشتند. همگی به نوبه خود
تمام تلاش خود را می كردند تا چراغ آن خانه روشن بماند.

اشتراک و ارسال مطلب به:


فیس بوک تویتر گوگل