+0 به یه ن
نقشه خط آهن ایران به اصطلاح سراسری ایران در زمان رضاشاه را ببینید. این دیگه شاهکار «دیکتاتور دلسوز» است که صد سال هست برسر ملت منتش را می ذارند! «دیکتاتور دلسوزی» که از برکت حکمرانی ناکارآمد چهل و چند سال اخیر، آرمان و رویای حدود ۲۰-۳۰ درصد از مردم این سرزمین شده! شما را به خدا شاهکارش را بنگرید! خط راه آهن را کشیده اند اما از شیراز و اصفهان عزیزدردانه خودشان هم نگذرانده اند! حالا من نمی گم از تبریز می گذراندند. ما که ناتنی بودیم! حداقل از شیراز و اصفهانِ جان جانانشان می گذراندند! (البته تبریز از زمان قاجار خط آهن به سوی قفقاز داشت که از سال ۱۲۹۵ خورشیدی-یعنی حدود ده سال پیش از تاجگذاری رضا شاه و چهار سال پیش از نامبرده شدن از او به عنوان سپهسالار- به بهره برداری رسیده بود! در نقشه اگر دقت کنید این خط آهن به رنگ قرمز و با برچسب خط های قدیمی تر نشان داده شده است.)
توجه کنید: هرچند خط راه آهن رضا شاه از اصفهان و شیراز و یزد و کرمان و بندرعباس و بوشهر نمی گذرد اما از «قم» که می گذرد! خوب نگاه کنید! قشنگ از اراک به سوی قم خم می شود! از اراک به تهران روی خط مستقیم نمی رود! یادآوری می کنم که حوزه علمیه قم در زمان همین دیکتاتور دلسوز توسط حائری یزدی پا گرفت. دقت کنید: زمان رضا شاه را عرض می کنم نه زمان محمد رضا شاه. زمانی که هنوز ملکه مادر گرفتار دعوا با هوو های خویش بود و زیر سیطره شوی تاجدار خویش مجال نمی یافت سلیقه خود در کشورداری را اعمال نماید. از این جهت تاکید کردم که قدرت گرفتن اجتماعی روحانیت در دهه بیست خورشیدی را-که مورد نقد شدید کسروی بود- به مذهبی بودن خود محمد رضا شاه و ملکه مادر نسبت می دهند. قبل از سلسله پهلوی، عتبات در عراق مرکز تشیع بودند و حوزه علمیه قم نفوذ و قدرت چندانی نداشت. زمان رضا شاه بود که حوزه علمیه قم پاگرفت.
به خط آهن احداثی در زمان رضا شاه برگردیم.خط آهن حتی از قم به سوی تهران مستقیم نمی رود و یک قری می دهد تا به تهران برسد. علت چیست؟ علت مهندسی -نظیر شل بودن شن های صحرا یا کوه و...- داشته یا حضرات در اونجا زمین هایی داشتند که خواستند خط آهن از آن بگذرد و قیمتشان بالا رود؟ راستی زمین های مش قاسم دایی جان ناپلئون اونجا نبود؟!!!!
البته از حق نگذریم این مسیر کوتاه تر از مسیر بوشهر-شیراز-اصفهان-تهران و یا بندرعباس-کرمان-یزد-تهران بود. اما اگر راه آهن برای مردم کشیده می شد می بایست از شهرهای پرجمعیت آن دوران می گذشت. در آن دوران قم و اراک و.... جمعیت خیلی اندکی داشتند. به علاوه به لحاظ منابع آب، قم جای مناسبی برای کلانشهر شدن نبود ونیست! این را هم خودم می دانم که نمی توان همه را راضی کرد. ولی طبعا می شود طرح را طوری ریخت که اولا در همان فاز اول عده ی بیشتری خیر ببینند و ثانیا، زیر ساخت مدولار باشد و قابلیت توسعه تدریجی داشته باشد (یعنی بشود با خط های فرعی شهر های دیگر را هم به خط سراسری مربوط ساخت). ولی عملا چنین نشد. هنوز ساختار راه آهن کشور ما ضعیف است. اگر از اول سنگ بنا درست گذاشته می شد این همه مدعیان سازندگی که دنبال شو-آف بودند در طول دهه ها آن را تکمیل می کردند و اکنون شبکه راه آهن درست و درمونی داشتیم. من البته نمی خواهم منکر این واقعیت شوم که خط آهنی که زمان رضا شاه کشیده شد هم از خط آهنی که روس ها در زمان قاجار از تبریز کشیدند و هم از خط آهنی که جناب احمدی نژاد برای شیراز کشید خیلی روان تر و مستحکم تر بود . در مورد اولی می شه گفت که تجربه اول بود و تکنولوژی آن زمان عقب مانده تر بود. ولی این که خط راه آهن احمدی نژاد از خط آهن رضا شاه عقب تر بود باید خیلی مایه شرمساری مسئولان باشد. منتهی آستانه شرمساری مسئولان چهل سال اخیر در قبال ندانم کاری هایشان خیلی بالاست. در مورد این تئوری توطئه که خط آهن سراسری رضا شاه دستور انگلیس بود من هنوز قانع نشده ام. ظن من این هست بیشتر سر لجبازی دیکتاتور مآبانه خود و به هیچ گرفتن نظر مشاوران چنین تصمیمی گرفته شده. در مورد سید ضیا شکی ندارم که «آدم انگلیسیا» بود خیلی از مصیبت های ما از حرکت های زیر پوستی همین سیدضیا نشات گرفته: از حجاب اجباری گرفته، تا نا امیدشدن پیشه وری از مجلس تا دعواهای زن و شوهری بین شاه و فرح که بیگانگان وبدخواهان از آن سود جستند و به مملکت ضربه زدند. ولی در مورد رضا شاه فکر نمی کنم آدم بیگانگان باشد. رضا شاه، «آدمِ خودش» بود. رضا شاه محصول و فرزند زمانه خویش از بطن جامعه ایران بود. جامعه ما به حال خود نیز گذاشته شود باز پتانسیل پروراندن کیش شخصیت حول و حوش دیکتاتور هایی مثل رضا شاه را دارد. این نقطه ضعف فرهنگ ماست که ما را از داشتن حکمرانی بهتر و کارآمدتر و انسانی تر از فرمانروایی «دیکتاتور دلسوز» محروم می کند. تا جایی که حتی در رویاپردازی هایمان هم جسارت نمی کنیم به چیزی فراتر از «دیکتاتور دلسوز» بیاندیشیم!
اشتراک و ارسال مطلب به:
فیس بوک
تویتر
گوگل