+0 به یه ن
"اؤزون بولسن" یعنی "خودت می دونی." البته به گویش تبریز. "اؤزون" یعنی خودت. در آذربایجان بیشتر این كلمه به كار می بره. در تركیه به "خودت" بیشترمی گویند "كندین". تا جایی كه می دانم خارج از تبریز "بیلسن" می گویند نه "بولسن".
به هر حال معنی تحت اللفظی اش می شود "خودت می دانی." این جمله ی ساده طنین و معنایی كه در ولایت ما دارد در جاهای دیگر ندارد.
یك دختر كوچولو سه ساله بود كه این جمله را مثل فحش به كار می برد. از بس كه این جمله را به لحن پرخاش از والدینش شنیده بود خیال می كرد "اؤزون بولسن" یك جور فحش است. خیلی هم بامزه می شد وقتی به عنوان فحش از زبان او می شنیدیم "اؤزون بولسن"! این ماجرا با نمك هست اما فرهنگ "اؤزون بولسن" می تواند عواقب دردناكی داشته باشد.
چند ماه پیش یك گزارش از مرگ دردناك یك همشهری در غربت خواندم. برایش در زندگی مسایلی پیش آمده بود كه از خانواده بریده بود و جلای وطن كرده بود. مصاحبه ای هم چند ماه قبل از درگذشت غریبانه اش چاپ شده بود كه ضمیمه ی گزارش بود. آن شخص به مصاحبه گر گفته بود وقتی فلان مشكل به من رو كرد و من تصمیم گرفتم برای حل مشكل خود به فلان راه حل رو آورم با والدینم ماجرا را در میان گذاشتم. والدینم كه اوضاع را درك نمی كردند مخالفت كردند و بعد هم كه اصرار مرا دیدند گفتند "خودت می دانی" من هم پشت خودم را خالی دیدم و جلای وطن كردم. دختر نازنین ادامه داد می دانم اگر والدینم این مصاحبه را بخوانند خواهند گفت تف به رویت! كم برایت زحمت كشیدیم؟! كم برایت فداكاری كردیم؟! این بود مزد زحمت های ما؟! و.....
چیزی كه می خواهم بگویم بین كنترل كامل و مرحله ی "اؤزون بولسن" طیف گسترده ی پیوسته ای هست كه متاسفانه برخی بزرگترها اصلا نمی خواهند به آن طیف بنگرند. بعد از مدتی كه یك نوجوان یا یك جوان احساس استقلال نسبی كرد می خواهد خودش برود و زندگی را تجربه كند. این كه جلوی تجربه اش را یگیری درست نیست. ولو این كه صد در صد باور داشته باشی راهش اشتباه هست. باور كنیم كه هر كسی می تواند اشتباه كند حتی خود ما! اگر باور داریم نظر ما درست هست و مصلحت را ما بهتر می توانیم تشخیص دهیم علی الاصول با زبان منطق و یا زبان قصه گویی و تمثیل آوردن می توانیم او را قانع كنیم. اگر نتوانستیم ضعف از استدلال و تجربه و آگاهی ماست نه او. شاید هم آن قدر كه ادعا می كنیم حقیقت را در خشت خام نمی بینیم. ما هم داریم اشتباه می كنیم. شاید هم بگویید كه او اصلا به حرف ما گوش نمی دهد. باز هم این از ضعف ماست. ما باید به عنوان بزرگتر بتوانیم فضایی را به وجود آوریم كه او آن قدر احساس راحتی و آرامش و اطمینان كند كه گوش كند. گوش كردن به معنای لزوما قبول كردن نیست. شاید او هم قابلیتی در خود سراغ دارد كه ما از آن بیخبریم.
به هوش باشیم كه در این میان كسانی كه دور وبر ما را می گیرند و فداكاری های ما را یادآوری می كنند و برایمان اشك تمساح می ریزند كه چه طور آن همه فداكاری با ناسپاسی و قهر و غضب جواب داده شد آتش بیار معركه هستند. ببینید! اگر فداكاری از روی عشق نبوده باشد ارزشی ندارد. زبان عشق با زبان سوداگری فرق دارد. عاشق فداكاری نمی كند كه بعدش سپاس دریافت كند. عاشقی كه دیروز آن گونه فداكاری می كرد امروز اگر هنوز عاشق باشد از جور معشوق و قهر و نازش آن قدرنمی رنجد كه او را طرد كند. اگر قهری می بیند با خود می گوید شاید به صلاح خود محبوب باشد كه مدتی از من دور شود تا استقلال را تجربه نماید. اگر تحمل درد فراق ندارد با خودمی اندیشد چه كنم و چگونه رفتارم را بازبینی نمایم كه محبوب باز به سراغم آید و باز درد دل با من باز گوید. چگونه به او اطمینان دهم كه همیشه جای او در خانه ی دل من محفوظ است؟
الغرض! برگردیم سراغ بحث "اؤزون بولسن"! معمولا در فرهنگ ما هر چه دارند در طبق اخلاص عشق فرزند و یا خواهر برادر كوچكتر و... می گذارند. این را هم تلویحا در ذهن دارند كه صلاح كوچكتر را بهتر می دانند و می فهمند. اغلب دیر یا زود كوچكتر علم استقلال بر می دارد. در مقابل مستقل شدن فرزند یا .... می ایستند تاجایی كه او آن قدر اصرار می كند كه بزرگ تر به حال عصبی می گوید "اؤزون بولسن".
واقعیت این است كه این "اؤزون بولسن" حرف بدی نیست اما با آن پیش زمینه فرهنگی مثل شلاق می خورد توی صورت كوچكتر. گاهی كوچكتر زیاده روی می كند و آن را به معنای طردشدگی می گیرد هر چند معمولا معنایش این نیست.
به هر حال امیدوارم كمی ملایم تر و منطقی تر رفتار كنیم و بدانیم طیف وسیعی از رفتارها می توان از خود نشان داد. می شود میانه را گرفت. نه كنترل كامل و تحمیل نظر و نه طرد. چیزی در این وسط.
من این نوشته ها را برای خودم و همسن های خودم می نویسم. اما اغلب خواننده ها جوان هستند و احتمالا گاهی از بزرگتر ها "اؤزون بولسن" می شنوند. توصیه این است كه این حرف كه از روی عصبانیت هست به معنای طرد شدن نگیرید. بگذارید دعوا بخوابد و میزان آدرنالین كمی پایین بیاید بعد منطقی تر بحث و تبادل نظر كنید.
اشتراک و ارسال مطلب به:
فیس بوک
تویتر
گوگل
