شنبه 29 تیر 1392
+0 به یه ن
فلورانس نایتینگل را در غرب بنیانگذار پرستاری نوین می دانند. این سخن بر دكتر علی شریعتی و همفكرانش گران می آمد و خاطر نشان می كردند كه قرن ها قبل از فلورانس نایتینگل، بانوانی چون نسیبه در صدر اسلام در راه پرستاری از مجروحین جنگی، ایثار و از جان گذشتگی كردند.
به طور مسلم پرستاری با فلورانس نایتینگل شروع نشده! هزاران سال پیش از نسیبه و نایتینگل، حتی پیش از آن كه بشر نوشتن را بیاموزد، مادران از فرزندان بیمار خود پرستاری كرده اند و زخم های همسران و پدران و برادرانشان را پس از بازگشت از جنگ و شكار تیمار كرده اندو...
به طور قطع آنان كه فلورانس نایتینگل را بنیانگذار پرستاری نوین می دانند، این واقعیت را انكار نمی كنند! فلورانس نایتینگل چندین كتاب و جزوه در پرستاری نوشته است كه تا مدت ها در مدارس و دانشكده های پرستاری تدریس می شده و یا مورد استناد قرار می گرفته. فلورانس نایتینگل تجربیات خود در امر پرستاری را مدون كرده و به طور علمی به نسل بعد پرستاران منتقل نموده است. دانشكده پرستاری بنیان نهاده و نسلی از پرستاران را آموزش داده. نایتینگل كه در ریاضیات متبحر بوده روش های آماری نوینی برای بررسی های آماری پزشكی بنیان نهاده. به خاطر این گونه نوآوری ها ست كه او را بنیانگذار پرستاری نوین می دانند.
تا جایی كه من اطلاع دارم نسیبه چنین دستاوردهای علمی ای نداشته. بنا بر این نمی توان او را به جای فلورانس نایتینگل بنیانگذار پرستاری نوین دانست. البته این از ارزش كار نسیبه نمی كاهد! فداكاری او و احساس مسئولیتش كم نظیر و ستودنی است.
نمی دانم چه قدر در زمینه تاریخچه پرستاری و یا نقش زنان در طب در ایران مطالعه شده است. بگذارید كمی گمانه زنی كنیم. (به قول خارجی ها some educated guess)
می دانیم كه در زمان ساسانیان در زمینه علم حقوق، برخی زنان در ایران صاحبنظر بوده اند(مرجع: ص 33، زن در ایران باستان، از هدایت الله علوی). بعید نیست زنان در آن دوره در علم پزشكی و پرستاری نیز صاحبنظر بوده باشند و از دیدگاه علمی -و نه صرفا احساسی و از منظر ایثار گری و فداكاری- به مسئله پرداخته باشند. می دانیم ابوریحان به سفارش ریحانه، شاهزاده خانم خوارزمی كه دل نیز در گرو او نهاده بود، كتاب التفهیم را نوشت. (التفهیم برعكس اكثر كتب علمی آن زمان به جای عربی به زیان فارسی است.) با این اوصاف، بعید می دانم ابن سینا و پزشكان بزرگ معاصر او دستیار زن نداشته باشند. می دانیم این خواهر رازی بود كه كتاب الحاوی را پس از مرگ او منتشر كرد. نمی دانم نقش او دقیقا تا چه اندازه بوده است. می توان در این موارد مطالعه كرد. البته چنین مطالعه ای یك كار تحقیقی اساسی بین رشته ای می طلبد كه خارج از تخصص من ( و همچنین خارج از تخصص دكتر علی شریعتی) است.
تاریخ نگاری علمی و همچنین نگارش بیوگرافی علمی خود علمی پیچیده است كه متخصص خود را می طلبد.
ورای این حاشیه ها نكته اصلی كه من می خواهم بگویم آن است كه دقت علمی را در اظهارات نباید فدای پیش داوری های ایدئولوژیك كرد. در فضای ملتهب و انقلابی همیشه این خطر هست كه دقت علمی در اظهارات فدای شور آرمان خواهی شود. وقتی اندیشمندانِ قومی، متدلوژی علمی را در راه تعهد به یك ایدئولوژی فراعلمی قربانی می كنند، اندكی بعد خود ویا آثارشان قربانی تعبیرات عوام زده از دستپخت خویشتن می گردند.
پی نوشت: ابعاد شخصیتی و فكری فلورانس نایتینگل در دستاوردهای علمی او در زمینه پرستاری خلاصه نمی شود. توصیه می كنم زندگی نامه او را مطالعه كنید.
نوشته شده توسط منجوق (یاسمن فرزان در دی ماه سال ۸۸)
به طور مسلم پرستاری با فلورانس نایتینگل شروع نشده! هزاران سال پیش از نسیبه و نایتینگل، حتی پیش از آن كه بشر نوشتن را بیاموزد، مادران از فرزندان بیمار خود پرستاری كرده اند و زخم های همسران و پدران و برادرانشان را پس از بازگشت از جنگ و شكار تیمار كرده اندو...
به طور قطع آنان كه فلورانس نایتینگل را بنیانگذار پرستاری نوین می دانند، این واقعیت را انكار نمی كنند! فلورانس نایتینگل چندین كتاب و جزوه در پرستاری نوشته است كه تا مدت ها در مدارس و دانشكده های پرستاری تدریس می شده و یا مورد استناد قرار می گرفته. فلورانس نایتینگل تجربیات خود در امر پرستاری را مدون كرده و به طور علمی به نسل بعد پرستاران منتقل نموده است. دانشكده پرستاری بنیان نهاده و نسلی از پرستاران را آموزش داده. نایتینگل كه در ریاضیات متبحر بوده روش های آماری نوینی برای بررسی های آماری پزشكی بنیان نهاده. به خاطر این گونه نوآوری ها ست كه او را بنیانگذار پرستاری نوین می دانند.
تا جایی كه من اطلاع دارم نسیبه چنین دستاوردهای علمی ای نداشته. بنا بر این نمی توان او را به جای فلورانس نایتینگل بنیانگذار پرستاری نوین دانست. البته این از ارزش كار نسیبه نمی كاهد! فداكاری او و احساس مسئولیتش كم نظیر و ستودنی است.
نمی دانم چه قدر در زمینه تاریخچه پرستاری و یا نقش زنان در طب در ایران مطالعه شده است. بگذارید كمی گمانه زنی كنیم. (به قول خارجی ها some educated guess)
می دانیم كه در زمان ساسانیان در زمینه علم حقوق، برخی زنان در ایران صاحبنظر بوده اند(مرجع: ص 33، زن در ایران باستان، از هدایت الله علوی). بعید نیست زنان در آن دوره در علم پزشكی و پرستاری نیز صاحبنظر بوده باشند و از دیدگاه علمی -و نه صرفا احساسی و از منظر ایثار گری و فداكاری- به مسئله پرداخته باشند. می دانیم ابوریحان به سفارش ریحانه، شاهزاده خانم خوارزمی كه دل نیز در گرو او نهاده بود، كتاب التفهیم را نوشت. (التفهیم برعكس اكثر كتب علمی آن زمان به جای عربی به زیان فارسی است.) با این اوصاف، بعید می دانم ابن سینا و پزشكان بزرگ معاصر او دستیار زن نداشته باشند. می دانیم این خواهر رازی بود كه كتاب الحاوی را پس از مرگ او منتشر كرد. نمی دانم نقش او دقیقا تا چه اندازه بوده است. می توان در این موارد مطالعه كرد. البته چنین مطالعه ای یك كار تحقیقی اساسی بین رشته ای می طلبد كه خارج از تخصص من ( و همچنین خارج از تخصص دكتر علی شریعتی) است.
تاریخ نگاری علمی و همچنین نگارش بیوگرافی علمی خود علمی پیچیده است كه متخصص خود را می طلبد.
ورای این حاشیه ها نكته اصلی كه من می خواهم بگویم آن است كه دقت علمی را در اظهارات نباید فدای پیش داوری های ایدئولوژیك كرد. در فضای ملتهب و انقلابی همیشه این خطر هست كه دقت علمی در اظهارات فدای شور آرمان خواهی شود. وقتی اندیشمندانِ قومی، متدلوژی علمی را در راه تعهد به یك ایدئولوژی فراعلمی قربانی می كنند، اندكی بعد خود ویا آثارشان قربانی تعبیرات عوام زده از دستپخت خویشتن می گردند.
پی نوشت: ابعاد شخصیتی و فكری فلورانس نایتینگل در دستاوردهای علمی او در زمینه پرستاری خلاصه نمی شود. توصیه می كنم زندگی نامه او را مطالعه كنید.
نوشته شده توسط منجوق (یاسمن فرزان در دی ماه سال ۸۸)
اشتراک و ارسال مطلب به:
فیس بوک
تویتر
گوگل