مینجیق

+0 به یه ن

اگر به خاطر داشته باشید من چند بار در این وبلاگ این ایده را مطرح كردم كه به جای این كه شكایت كنیم كه در فیلم های ایرانی تصویر ناخوشایند و غیر منطبق بر واقع از ترك ها ی ایران ارائه می شود سعی كنیم سینمای مستقلی را به وجود آوریم كه در آن تصویری واقعگرایانه از ما ارائه بشه. تاكید هم كردم منظورم این نیست كه یك تصویر آرمانی و یا شعاری ارائه بشه. نه! اتفاقا من ترجیح می دهم گاهی تصویری كه ارائه می شود با نقد طنزگونه همراه باشد. می خواهم آیینه ای باشد كه در آن عیب هایمان را هم ببینیم تا بتوانیم آنها را اصلاح كنیم. اما می خواهم عیب هایی كه واقعا داریم تصویر بشه  نه هجوهای مبتذلی كه سنخیتی با آن حس نمی كنیم.
این ایده را مطرح كردم اما همه می دانیم كه اجرا كردن آن كاری سخت و تخصصی است. هرچند غیر عملی نیست. اگر همت لازم باشد عملی می شود. با پیشرفت های تكنولوژیكی هزینه های ساخت فیلم مستقل كم شده. مشكل  سینمای مستقل در كشوری مثل آمریكا آن هست كه با غول های سینمای هالیوود نمی تواند در گیشه رقابت كند. این مشكل در كشور ما به نظرم كمتر خواهد بود. اگر چنین فیلم هایی ساخته شود و مردم تركزبان تصویری واقعی از خود بر صفحه سینما ببینند حتما استقبال می كنند. چه طور كه بعد از این همه سال باز مشدی عباد و آرشین مالالان حتی در بین نسل جوان بیننده دارد! چرا؟! چون خیلی راحت هست با گلچهره و عسگر همذات پنداری كردن و در و همسایه را در قامت مشدی عباد و پدر گلچهره و خاله عسگر دیدن! یك همچون فیلمی با مختصات قرن بیست و یكمی اگر ساخته شود بسیار بیشتر مخاطب خواهد داشت. پس  جذب مخاطب, مشكل نیست! مشكل سینمای مستقل در ایران مسایل سیاسی و خط قرمزهاست. اگر سوژه ی فیلم یك ملودرام عشقی یا یك مسئله خانوادگی باشد كه دیگه خط قرمز چندانی برایش مطرح نخواهد بود. حالا تا ده ها سال همین سوژه های معمولی می توانند برای مخاطبان جذاب باشند چه طور كه مشدی عباد و آرشین مالالان با وجودتكراری  بودن هنوز  جذاب و پرمخاطب هستند! بیست سال دیگه كه مخاطبان از این سوژه ها خسته شدند می شه رفت سراغ موضوعی پیچیده تر كه احتمالا جنجال برانگیزتر باشد! حالا كو تا بیست سال دیگه!
 به هر حال امیدوارم چنین سینمای مستقلی دیر یا زود پا بگیرد. اما یك كار راحت تر هم می شه كرد. می شه وبلاگ یا وبسایتی برای نقد فیلم و داستان -با عنایت به مسایل هویت قومی و زبانی - ساخت. منظورم نوعی سایت هست كه فضای گفتمان ایجاد كنه طوری كه سو تفاهم ها حل و فصل بشوند نه آن كه به آنها دامن زده بشه! اگر چنین سایتی پا بگیره و مرجعیت پیدا كنه می تونه در شكل دادن سلایق سینماگران و تماشاگران سینما نقش بازی كنه. منظورم از مرجعیت این هست كه سینماگران حس كنند برای این كه مزه ی دهن مخاطبان خود را بدانند به این سایت مراجعه كنند و برایشان مهم باشه كه چه  نقدی در مورد آثارشان در این سایت می شه. برای این كه سایتی چنین مرجعیتی پیدا بكنه باید بتونه بین طیف وسیعی از مخاطبان با سلایق گوناگون جا باز كنه. اگر چنین سایتی باشه و به مسایل هویت قومی و هویت زبانی هم عنایت داشته باشه دیگه از شوخی های سخیف قومی در سینما اثر چندانی باقی نمی مونه.
اگر به این موضوع علاقه دارید پیشنهاد می كنم در همین تعطیلات عید در همین دامنه آرزوبلاگ چنین وبلاگی برای نقد فیلم بزنید. امتحانش مجانی است:
http://www.arzublog.com
 بعد از مدتی كه تجربه تان بیشتر شد می توانید آن را تبدیل به سایت كنید.

در صورتی چنین وبلاگی می تونه تاثیرگذاری بلند مدت و عمیق داشته باشه كه آهسته و پیوسته حركت كنه نه آن كه بیاد جنجالی به پا كنه و بعدش به محاق بره. برای موفقیتش استمرار لازمه و در صورتی می تونه استمرار داشته باشه كه خیلی چالشی نباشه. نگرش مثبت اندیشی داشته باشه, دشمن تراشی نكنه, خیلی اهل گلایه نباشه, نگرش بدبینانه نداشته باشه, توهم توطئه نداشته باشه و....

اگر چنین سایتی كه دغدغه ی هویت قومی و یا هویت زبانی داره بخواهد مشكلی را حل كنه و مثبت و سازنده باشه باید توجه كنه كه هویت ها لایه لایه هستند. همه ی مسایل هویتی را به هویت قومی فروكاستن صحیح نیست. این راهم باید مورد توجه قرار بده كه  حساسیت مخاطبینش نسبت به هویت قومی درجات مختلف داره. اگر بخواهد تاثیرگذاری لازم را داشته باشه باید این طیف وسیع از حساسیت ها را همزمان راضی نگه داره (كه كار سختی هست و نیازمند ظرافت و  تدبیر و همچنین میانه روی و اعتدال).

یك بحثی قبلا در مورد تصویرسوپر دریانی ها در سینما و داستان های ایرانی شد. دوباره خوانی آن بحث در این پیش زمینه مفید می تواند باشد.

اشتراک و ارسال مطلب به:

فیس بوک

تویتر

گوگل

آردینی اوخو

+0 به یه ن

این  یكی دو فیلم اخیر داریوش مهرجویی انتظاری كه از فیلم های داریوش مهرجویی داریم بر آورده نمی كنه. ما امروز فیلم "چه خوب شد برگشتی" را دیدیم و واقعا متاسف  شدیم كه كسی مثل داریوش مهرجویی چنین فیلم ضعیفی ساخته. در مورد این فیلم نقدهای زیادی توسط منتقدان حرفه ای سینما و علاقه مندان سینما شده. من به عنوان یك تماشاگر عادی و غیر حرفه ای می خواهم چند نكته بنویسم چون یك مقدار در امتداد صحبت های قبلی ام هست.

فیلم اخیر داریوش مهرجویی به نظرم یه ذره از فیلم دایی جان ناپلئون در دعوای بین همسایه ها و خرابكاری علیه همدیگر تاثیر گرفته. اما این كجا و آن كجا؟! در فیلم یك مهندس و دكتر همسایه بودند كه با انگلیسی بلغور كردن و اپرای فیگارو تقلید كردن و تاكیدفراوان بر "از فرنگ برگشتن "می خواستند به زور به تماشاگر بقبولانند كه خیلی امروزی و مدرن هستند. بسیار خوب! من به عنوان تماشاگر قبول كردم كه این آقای دكتر و آن آقای مهندس خیلی خیلی مدرن هستند! اما چیزی كه توجهم را جلب كرد این بود كه رفتارشان با خدمتكارشان با رفتار دایی جان ناپلئون با "مش قاسم" فرقی نداشت. باباجون! دایی جان 60 سال پیش یك پیرمرد بود. رفتار نسل او با خدمتكار همان جوری بود. غیر طبیعی نمی نمود وقتی به مش قاسم پس گردنی می زد! اما این روزها كدام دكتر یا مهندس با كارگر آن جوری رفتار می كنه؟! یكی از مشكلاتی كه در مراقبت از افراد 80 ساله از طبقه ی مرفه هست اینه كه درك نمی كنند با كارگری كه پرستاری شان را می كنند چه طور با معیارهای امروزی رفتار كنند.  گاهی مثل نسل دایی جان ناپلئون رفتار می كنند و به خدمتكار هم بر می خورد! حتی همان پیرمرد و پیرزن 80 ساله "پریروزی" باز درك می كنند نباید با بچه ی خدمتكار تند حرف بزنند. اگر هم با مادرش بد حرف بزنند با بچه معصوم خدمتكار مثل نتیجه ی خودشان رفتار می كنند. اما این آقای دكتر از فرنگ برگشته با بچه های خدمتكار ها هم بد حرف می زد. خیلی از ان صحنه كه به بچه های خدمتكار فحش داد بدم اومد. با نمك نبود! چندش آور بود!

خوبه تاكید می شد این آقایان دكتر و مهندس پنجاه ساله هستند. این یعنی وقتی دانشجو بودند و شخصیت شان داشت شكل می گرفت دانشكده های مهندسی و پزشكی كه اینها در آن درس می خواندند پر از كسانی بودند كه دم از جامعه ی بی طبقه می زدند. داریوش مهرجویی به عنوان كسی كه سالها قبل از دنیا آمدن من فیلم گاو از روی نمایش نامه های غلامحسین ساعدی ساخته قطعا این را بهتر از من می داند! چه طور ممكن است كسی كه در چنین دانشكده ای جوانی خود را سپری كرده در 50 سالگی با خدمتكارش چنان رفتار كند؟!  درست ! قبول! دانشجویان آن دوره ها بعد از آن كه فارغ التحصیل شدند و پول دستشان رسید خیلی قسمت های ایدئولوژی هایی كه برایش گلو پاره می كردند كنار گذاشتند و قبول كردند كه ویلا داشتن حال می ده و ماشین مدل بالا حال می ده و حتی عتیقه جمع كردن هم شیرینه! حتی خدمه داشتن هم بد نیست! اما من دیگه باور نمی كنم كه آن قدر عوض بشوند كه با كارگرانشان اون جور رفتار كنند!

در نوشته های قبلی كه اندكی هم جنجال برانگیز شد گفتم متاسفانه خرده-فرهنگی در تهران هست كه زنی را كه می ایستد و از حق خود دفاع می كند به صورت دیو دو سر تصویر می كند. ظاهرا غیرجذاب معرفی كردن این زن سلاح جدیدی است برای توسری خور كردن زن!

این دو فیلم اخیر داریوش مهرجویی مرا از دید دیگر نگران می كند. در فیلم قبلی اش "نارنجی پوش ها" خانم ریاضی دان نابغه كه كارهایش را بر اساس منطق و بدون توسل به هیچ نوع خرافه ای پیش می برد سرد, بیروح، بی عاطفه، خشن، غیر جذاب (علی رغم زیبایی اش -نقشش را لیلا حاتمی بازی می كرد) نا مهربان و بی مسئولیت تصویر شده بود. اما دختری كه با عرفان شرق دور و كارما و از این چرت و پرت ها حال می كرد مهربان نجیب فهیم مسئولیت پذیر--و البته مدرن و امروزی-- جلوه داده شده بود. همین شخصیت در این فیلم تازه هم تكرار شده بود. یك زن فالچی مدرن كه خیلی ناز و مهربون است. اصلا فرشته است! جای واقعا تاسف دارد. حالا یك كارگردان دست چندم همچین فیلم هایی می ساخت باز یه چیزی! از داریوش مهرجویی انتظار خیلی بیشتری هست.

من اینجا یك نصیحت خواهرانه به پسرهای جوان می كنم. از دخترهایی كه به خرافات و فالچی - چه از نوع سنتی اش چه از نوع به اصطلاح مدرن یا نیو-ایج اش اعتقاد دارد حذر كنید. هیچ حساب و كتابی نداره كه این خرافات! فردا فالچی توی كله  ی او  یه چیز بیخود  فرو می كنه زندگی تان سر هیچ و پیچ به هم می ریزه! من نمی دانم چرا داریوش مهرجویی این قبیل زنها را این قدر جذاب می یابد. من یكی كه اصلا حوصله ی معاشرت با آنها را ندارم.

در نوشته ی قبلی ام با عنوان  "ده, شاهكار كیارستمی" نوشتم كه هنرپیشه ی زن فیلم شخصیتی جذاب دارد. حتی من با و جود این كه زن هستم این را درك كردم. اما  سر در نمی اورم چرا این خرافات مدرن ممكنه خانمی را جذاب كنه. چیزی كه من دستگیرم شد گرایش به این خرافات مدرن در این دو  فیلم  اخیر داریوش مهرجویی از ملزومات  جذابیت زنانه ی مدرن جلوه پیدا می كنه.  دیگه زن مدرن قرمه سبزی نمی پزه ! در مورد كشكی  بادمجان پختن با مادرش حرف نمی زنه كه از حرف آن هم بوی سیر بگیره و دمده بشه!!!! كارهای به اصطلاح مدرن می كنه. در مورد انرژی(!!!) سنگ حرف می زنه. تصور كنید به عنوان یك فیزیكدان وقتی در این كانكست خرافی واژه ی انرژی به كار برده می شه  چه  حالی می شم! بگذریم! این هم  یك روش جدید برای بدبخت  وزمینگیر كردن زن ! با كارما دهنش را می بندی! فقط توی فیلم هست كه با این مسخره بازی یارو 40 هكتار زمین هم در شمال صاحب می شه. در زندگی واقعی به این راحتی  كسی به یكی  یك چوب هم نمی بخشه . چه برسه به چهل هكتار زمین  به اضافه ی یك آپارتمان! هركسی باید چهار چشمی بپاد كه كلاه سرش نره. كسی كه خودش را با كارما و خرافات -چه نوع از سنتی و چه  از نوع نیو-ایج سركار بذاره همچین ملك و املاكش را بالا می كشند كه اگر پشت گوشش را دیده آنها را هم ببینه!

اگر در فیام نارنجی پوش ها  -به شیوه ی دیرینه - یك زن سنتی  را كه داشت قرمه سبزی می پخت توی سر خانم ریاضیدان می زدند باز قابل فهم بود. می گفتیم فیلمنامه نویس به یاد نوستالژی مادربزرگش افتاده و او را به سر زن ریاضیدان می زنه. به علاوه خانم ریاضیدان اگر فكر كنه پسرش خیلی قرمه سبزی دوست داره بالاخره یكی را پیدا می كنه كه برایش مرتب قرمه سبزی بپزه. عار نمی دونه! اما وقتی با "كارما" توی سرش بزنند هرگز حاضر نمی شه به عنوان یك دانشمند بیاید و برای خوشایند شوهر یا پسرش تن به خرافات نیوایج دهد كه جذاب شود!!

پی نوشت: چیزی كه به من بیشتر بر می خوره اینه كه روند این دو فیلم هم نشان می دادند كه خود فیلمنامه نویس هم چندان به این خرافات مدرن (مدرن برای من ایرانی یا فلان غربی- والا این چیزها در شرق دور چند هزار ساله رواج داره و جلوی هیچ كدام از فجایع انسانی نظیر قحطی و برده داری و استثمار و جنگ و خونریزی و شكنجه را نگرفته!) اعتقادی نداره. اما چنان جلوه داده می شه كه یك زن لطیف و جذاب و مهربان باید با این چیزها خودش را مشغول بكنه. گویا خمیره ی  زن جماعت همین هست! اگر بره سراغ مسایل جدی علمی یا اقتصادی از جذابیت زنانه و لطافت او كاسته می شه. حداقل مردهای  تحصیلكرده ی خطه ی آذربایجان این سلیقه را ندارند. اگر زنهای دور وبرشان بروند سراغ این چیزها  حسابی عصبانی می شوند. یكی از دلایلی هم كه به آنها انگ خشونت یا مردسالاری بیشتر زده  می شه همینه! اگر نشانه ی مردسالاری اینه من موافق مردسالاری هستم. بهتره یك آدم از شوهرش اطاعت كنه تا این كه عقلش را بده به فالچی جماعت!

اشتراک و ارسال مطلب به:

فیس بوک

تویتر

گوگل

آردینی اوخو