مینجیق

بیشتر این فیزیکدانان درجه یک روسی دلشان نیامد که بعد از آن آدرس دانشگاه خود در روسیه را در مقالات نگذارند. با این که دیگر در آنجا نبودند و پولی نمی گرفتند. موسسات علمی و دانشگاه های غربی سرمست از جذب این نخبگان بودند. درک هم می کردند که چه قدر شرایط روحی آنها سخت باید باشد برای همین ابدا در این مورد سخت گیری نکردند و اجازه دادند که آدرس دانشگاه قبل آنها در کنار آدرس جدید بر مقالات آنها باشند. حضور این نخبگان در دانشگاه های آنها چنان اعتبار و پرستیژ می آورد که یک آدرس اضافی بر روی مقالات اهمیتی نداشت.

در سال های اولی که به ایران بازگشته بودم بحث اخلاقیات علمی داغ بود. هر کسی از رختخوابش بلند می شد برای خودش معیار سنجش اخلاقیات علمی صادر می کرد و دیگران را با معیار خود می سنجید. طبعا کسانی به این کار بیشتر مبادرت می کردند که کار مهمتری -نظیر پژوهش یا آموزش- انجام نمی دادند. در واقع در زمینه پژوهش و اموزش از دیگران بیگاری می کشیدند و به اسم خود می نوشتند و خود به ارزیابی اخلاقیات دیگران با معیارهای خودشان مشغول بودند!

من اولش فکر می کردم اینها یگ چیزهایی حالیشون هست و واقعا اخلاق گرا هستند. یکی از آنها «شکر خوری» اضافی کرد و به استاد راهنمای من هم ایراد اخلاقی گرفت که آدرس دانشگاه قبلی خود را هم می گذارد تا از اونجا هم پول بگیرد. به قول معروف، کافر همه را به کیش خود پندارد! جز پول چیزی به ذهنش نمی رسید. واقعیت این بود که استاد من پولی از دانشگاهش نمی گرفت. علت این که آدرس آن دانشگاه را می ذاشت این بود که دلش نمی آمد دانشگاهی با آن شکوه یکباره از نقشه علمی دنیا حذف شود.

برای این که روشن باشد این استاد من چه جور آدمی هست یک خاطره از او تعریف میکنم. برای همایشی او را به ایران دعوت کرده بودم. به او هم گفته بودم که در فرودگاه یورو تبدیل به ریال نکند چون که به نرخ دولتی خواهد بود و کلاه سرش خواهد رفت. استادم آمد چندین لکچر عالی داد. خرج سفرش را هم خودش داد. ما در پژوهشکده فیزیک به سخنرانان پول نمی دهیم مگر به ندرت به برخی پست داک های خودمان که کمک خرجی باشد. به سخنران خارجی که هرگز پول نداده ایم. بعدش استادم در ایران سفر کرد. هنگام بازگشت گفتم حالا می تونی باقی مانده ریال هایت را در فرودگاه به یورو تبدیل کنی که به سودت هست. اون قدر از این حرف من ناراحت شد! از این که آشفته بازار اقتصادی ایران نفعی به او رسد بر آشفت. رفت و تا دینار آخر محصولات فرهنگی ایرانی خرید که به اقتصاد محلی کمکی کرده باشد.

همچین آدمی است.

برویم سراغ او یارو که «شکر خوری» اضافی کرده بود و استاد مرا بی اخلاق خوانده بود. راستش من اون موقع فکر کردم این یارو خیلی اخلاق مدار هست. خیلی هم ناراحت شدم که چرا استادم با معیارهای اخلاقی او درست عمل نکرده.

چند سالی گذشت. خبر یک رسوایی آمد.گویا او و چند نفر از همدانشکده ای هایش- که همگی زن و بچه داشتندو سر برخی شان هم تاس بود- به دختری دانشجو نظر داشتند. دختر هم که از قضا جزو دانشجویان نخبه و ممتاز بود به همه شان نه گفته بود. خودش با یکی از همرشته ها که پسری جوان بود دوست بود. من جزئیات را نمی دانم ولی آن استادان مدعی اخلاقیات ان دختر و آن پسر را اذیت کردند که از ایران فراری دادند. استادان زن و بچه دار و کله-تاس و از همه مهمتر مدعی معیار- سنجش- اخلاقیات (چه شکرخوری اضافی ای !!!) سر این موضوع با هم هم دعوا راه انداخته بودند و پته هم را روی آب می ریختند بعدها در خبر خواندم که آن دختر در خارج به افتخارات علمی دست یافته.