چهارشنبه 25 مرداد 1402
+0 به یه ن
امروز هفتادمین سالگرد کودتای ۲۵ مرداد است. در مورد کوتای ۲۸ مرداد حتما می دانید اگر در مورد کودتای سه روز پیش آن نمی دانید توصیه می کنم حتما دراین باره بخوانید.
همان طوری که می دانید من مصدق را بسیار تحسین می کنم و محترم می دانم. این را هم قبلا گفته ام که مطلب زیادی در مدح مصدق نخوانده ام. بیشتر نقد و هجو او را خوانده ام و بعد توضیحات و دفاعیات طرفداران مصدق را در مورد آن نقدها و هجوها- و نیز تهمت ها- خوانده ام. متقاعد شده ام که یا حق کاملا با مصدق بوده است یا در آن شرایط بهتر از آن نمی شد عمل کرد.بعد از موج لجن پراکنی علیه مصدق احترام من نسبت به او بیشتر و بیشتر شده است.
در این مورد هم قبلا نوشته ام که رفتار او در تبعید در احمد آباد را بسیار تحسین می کنم. اگر فیلم مستندی را که زنده یاد هدی صابر در مورد این دوره از زندگی او و تاثیراتش بر احمد آباد ساخته ندیده اید توصیه می کنم حتما ببینید:
اما می خواهم اینجا خودم-برای اولین بار- نقدی جدی به رفتار مصدق داشته باشم. به رفتار او در دادگاهش.
دلش را شکستند؟! درست!
به جای پاس داشتن زحماتش برای کشور با او بی مهری شد؟! درست!
اتهامات وارده به او مسخره بودند؟! درست!
شاکیان اصلا در قد و قواره ای نبودند که بخواهند مصدق بزرگ را به چالش بکشند؟! درست!
اما مصدق نمی بایست دادگاه را به مسخره بکشد. نمی بایست با این کار سرمایه سیاسی ای که پشت جریان ملی جمع شده بود بسوزاند. کشور به این سرمایه اجتماعی نیاز داشت.
درست هست که با واکنش هایی که مصدق در دادگاه نشان داد (نظیر خود را به خواب زدن و برخی شوخی ها) آن جلسات دادگاه جاودانه شد اما باعث شد که سرمایه عظیم اجتماعی سیاسی پشت نهضت ملی تحلیل رود.
در دنیای سیاست از این پاپوش دوختن ها زیاد هست. از این اسب افتادن قهرمان ها، توسط موش ها، زیاد هست. اگر با رفتارهای تمسخر آلودش در دادگاه حریف را عصبانی نمی کرد خیلی زودتر از دی ماه ۱۳۵۷ (زمان شاهپور بختیار) دوباره به سراغ نهضت ملی می آمدند و سیر تحولات تاریخ ایران روند دیگری می گرفت. به جای آن که این بازگشت به سوی نهضت ملی ۲۵ سال طول بکشد چهار پنج سال بیشتر طول نمی کشد. ۴-۵ سال بعد دوباره نهضت ملی در سپهر سیاسی ایران نیرویی در خور توجه می شد و می توانست در آن مقطع معجزه ها کند.
آن انرژی که برای احمدآباد صرف شد اگر برای کل کشور صرف می شد ایران امروز می توانست یک کشور دموکراتیک در ردیف کشورهای درجه یک دنیا باشد. جایی ایده ال برای زندگی که مردم دنیا برای دریافت ویزا یا پاسپورتش دست و پا می زدند.
نشنیدم کسی به این برهه از تاریخ ما این گونه نگریسته باشد.
در مرداد ۵ سال پیش طوفانی در استکانی افتاد که می توانست شاپرکان کوچکی مثل راقم این سطور را غرق نماید. تقارن زمانی آن طوفان در استکان با سالگرد کودتای ۲۵ مرداد ، مرا وا داشت که در تاریخچه کودتا های مرداد ۱۳۳۲ مطالعه کنم. نمی خواستم کودتای ۲۵ مرداد فرجامی چونان کودتای ۲۸ مرداد داشته باشد. از اشتباهات مرداد ماه مصدق درس گرفتیم و طور دیگر عمل کردیم.
سخنرانی شاهین در مورد میراث علمی هاوکینگ در روز ۲۴ مرداد ۱۳۹۷ ارائه شده است. همه در آن روز می دانستیم که در استکان ما قرار هست طوفانی به پا شود. عده ای می گفتند سخنرانی باید کنسل شود. اون عده دقیقا از جنس همان هایی بودند که در مورد شان گفته شده «تغاری بشکند ماستی بریزد جهان گرددبه کام کاسه لیسان». فکر می کردند اگر آن طوفان دراستکان را خیلی بزرگ جلوه دهند و خود را منجی در آن طوفان سهمگین معرفی نمایند از کاسه شکسته ماستی برای لیسیدن برای آنها فراهم خواهد آمد. الغرض! به اصرار من سخنرانی برگزار شد. بسیار خوشوقتم که ضبط شده و از آن روز به یادگار مانده است:
سخنرانی ارزشمندی است. توصیه می کنم که آن را بشنوید.
بذارید یک موضوع را روشن کنم. اگر شما کاری ارزشمند انجام دهید حتما یک عده قلقلکشان می شود و می خواهند زیرآب شما را بزنند. فکر هم نکنید که فقط در ایران چنین هست. همه جای دنیا آسمان به همین رنگ هست. اما در کشورهای پیشرفته سیستم طوری است که «طوفان در استکان» کسی را غرق نمی کند. ولی در کشور هایی مثل کشور ما همین طوفان در استکان هم معمولا قسمت اعظم دستاوردها و نتایج تلاش های چندین ساله را از بین می برد. اگر واقعا دلتان می سوزد و می خواهید حافظ دستاوردها باشید، اگر می خواهید بعد از مدتی که طوفان گذشت راه را ادامه دهید از پاپوش های مسخره شوکه نشوید. بدانید که تا بوده رسم همین بوده. با حوصله و بدون این که به روی خود آورید چه قدر اتهامات مسخره هستند توضیحاتی روشنگر دهید وبعد مدتی کنار بکشید. یعنی توی چشم نباشید. دوباره سراغتان خواهند آمد. یعنی نیاز حس خواهند کرد که دوباره به سراغتان بیایند.
من در مورد تاریخ فلورانس هم زیاد خوانده ام. از آن بلاها که بر سر مصدق آوردند بر سر بزرگان رنسانس هم کم نیاوردند. حتی بیشتر از آن هم بلا بر سر بزرگان فلورانس آوردند. این که نهضت ملی ما با آن همه شور به این حال و روز افتاده (در موردش در ۲۸ مرداد خواهم نوشت که منظورم از این حال و روز چه هست) اما رنسانس جلو رفت و شکوفاتر شد و دنیا را عوض کرد تا حد زیادی به تفاوت عملکرد این بزرگان در زمانی که برایشان برایشان پاپوش دوخته بودند بر می گردد. در ۲۵ مرداد ۱۳۹۷ تصمیم من بر این شد که الگویم در پشت سر گذاشتن طوفان در استکان، بزرگان رنسانس باشد نه مصدق. از تصمیم خود راضی هستم. طوفان در استکانی بیش نبود. اما من هم چندان فرد قوی ای نیستم. پشتوانه و کس و کاری ندارم. علی الاصول همان طوفان هم برای غرق کردن من کافی بود.
فکرمی کنم از این طوفان ها برای همه مان در حد قدو قواره خودمان پیش خواهد آمد. فکر می کنم بسیار مهم و حیاتی است که این تجارب- فارغ از مصداق ها- به اشتراک گذاشته شود تا دستاورد های تلاش های چندین ساله با طوفانی از بین نرود.
اشتراک و ارسال مطلب به:
فیس بوک
تویتر
گوگل