+0 به یه ن
مطالب زیر را در بهمن 86 نوشته بودم. به نقل از وبلاگ گروهی هموردا:
حدود دو سال پیش ما (محققان پژوهشكده) را جمع كردند تا درباره اخلاقیات استفاده از
اینترنت در محل كار نصیحتمان كنند. جلسه ی
خوب و صمیمی ای بود. استاد پیشكسوت
بدون این كه خیلی در كار خصوصی افراد سرك بكشد با لحن طنز اما كاملا حرفه ای توضیح
داد كه امكانات اینترنت برای استفاده كاری است واز آن نباید برای كارهای شخصی
استفاده كرد. بعد هم اضافه كرد البته اگر شما از این اینترنت برای خرید بلیط
و
یا رزرو هتل ویا مواردی از این دست استفا ده كنید اشكالی ندارد چرا كه به این ترتیب
در زمان خود صرفه جویی می كنید اما سرك كشیدن به سایت های غیراخلاقی و یا تجارت از
طریق اینترنت مركز به هیچ وجه قابل توجیه نیست.به نظر من
همه این حرف ها به جا
هستند. به خصوص از زبان شخصی در آن سن و آن موقعیت كاملا قابل قبولند.
so far so
good!
اما در این هنگام یكی از همكاران جوان تر(حدود چهل ساله) كه از قضا
خیلی هم دم از مدرن بودن و دموكراسی و چیزهای از این دست می زند و نظرات
خودرا
در زرق ورق هایی شیك و جوان پسند می پیچد سررشته كلام را در دست گرفت و به
بیان خاطرات خود از دوره پست-داكی اش در آلمان پرداخت. او تعریف می كرد كه یكی به
عنوان تعریف از یك دانشجو در توصیه نامه او
(recommendation letter)
نوشته كه
مانیتور كامپیوتر این دانشجو همواره رو به در و قابل مشاهده است! نمی دانم نظر شما
درباره این "به اصطلاح تعریف" چیست. اما من اگر چنین توصیه نامه ای را بخوانم اولین
چیزی كه به ذهنم می رسد این خواهد بود كه این دانشجوی بدبخت حسن دیگری ندارد كه
چنین موضوعی از نظر استاد راهنمایش جزو محاسنش قلمداد می شود. در توصیه نامه درست و
حسابی كه راجع به این چیزها نمی نویسند! (مهم نیست كه طرف آلمانی و خارجی بوده!به
نظر منجوق طرف بلد نبوده توصیه نامه بنویسد.)
توصیه نامه فرمت استانداردی دارد:
ابتدا ازقابلیت های علمی و سرعت پیشرفت دانشجو می نویسند و آنگاه به طور گذرا به
قابلیت های او در همكاری به عنوان عضوی از گروه اشاره می كنند.
به هر
حال باب شدن فرهنگ "مانیتور خود را به سمت در بگذار" می تواند خطرناك باشد. مهم
نیست حضرات آلمانی چه می كنند و یا این نوع فضولی در چه زر ورق شیكی عرضه می شود.
البته خوشبختانه این همكار ما به هیچ وجه اصرار نداشت كه این كار باید اجباری شود.
اما تاریخ نشان می دهد كه بساط تفتیش عقاید و توتالیترینیزم از همین تئوری پردازی
های معصومانه و خوشدلانه بر می خیزد. خوب! از جمله استفاده های شخصی اما مهم كه ما
از این اینترنت می كنیم كسب اطلاعات بهداشتی است كه بعضا به شدت خصوصی
هستند.
با چیده شدن بساط فضولی سلامت روانی و اخلاقی از محل كار رخت بر می
بندد. برای این كه محیط حرفه ای تر و جدی تر شود باید سمینار ها را جدی تر
گرفت.باید ارتباط خود را با پژوهشگران مطرح دنیا بیشتر كردو .... والا با ترویج
فرهنگ فضولی هیچ گروهی به فضل علمی نمی رسد.
دومین چیزی هم كه از خواندن آن توصیه نامه به ذهن من می رسد این است كه نویسنده
توصیه نامه آدمی بیكارو فضول بوده والا به این موضوع این همه توجه نمی كرد. هر عمل
و كار استادان خارجی كه لزوما قابل تقلید نیست! اگر من از پسكین همواره به نیكی یاد
می كنم به خاطر خارجی بودن و یا حتی شهرتش نیست. یكی از دلایل احترام من به او و
یاد كردنم از وی به خاطر این است كه در طول سه سالی كه به طور مرتب او را می
دیدم
وبا وجود صمیمیت وتوجه ویژه پدرانه ای كه او به من داشت حتی یك بار عملی
ناشی از فضولی از او سر نزد
البته جهت گیری مانیتور مهم است و باید
درباره آن صحبت كرد وتوضیح داد اما نه به دلیلی كه در آن توصیه نامه آمده بود. بلكه
به آن دلیل كه موقعیت نامناسب مانیتور باعث درد گردن و كمر می شود.
و اگر نور
پردازی مناسب نباشد باعث خستگی چشم
توضیح آخری برای این بود كه دانشجویانم
یك وقت به من نگویند"رطب خورده نهی رطب می كند!"
یك نكته كوچك اما مهم هست كه من و ظیفه می دانم به نسل بعد از خودمان گوشزد كنم.
دوستان عزیز! هر چند در كشور ما فرهنگ سرك كشیدن و فضولی هنوز باب است. هرچند هنوز
محدودیت های زیادی در برابر آزادی های كوچك اما مهم اجتماعی شما ها هنوز وجود دارد
اما وضعیت با ده-پانزده سال پیش قابل مقایسه نیست. در سال های اخیر فرزندان
نسل
چهل ساله ها وارد دانشگاه می شوند. پدر و مادرها با دیدن آزادی های نسبی
جوانان به وجد می آیند و بعد از این كه جوانی آنها آنقدر محدود بوده تاسف می خورند.
می گویند دنیا عوض شده و حسرت می خورند. وقتی به آنها می گویم ""دنیا" خود به خود
عوض نشده! ما(منظورم نسل ماست كه اكنون سی تا سی و پنج ساله اند)" "عوضش" كردیم" می
خندند. گمان می كنند دارم شوخی می كنم!به هر حال مهمانی های خانوادگی جای سخنرانی
درباره تلاش های ما برای بهتر شدن جو دانشگاه ها نیست. اما این تلاش ها باید در
جایی ثبت شود. باید نسل جوانتر در این باره بدانند تا آگاه باشند و از این آزادی ها
كه به خون دل به دست آمده پاسداری كنند. اگر این تصور را داشته باشند كه این آزادی
ها خود به خود به دست آمده امكان دارد دوباره توتالیترینیزم را در یك زرورق زیبا
ویا فضولی را در قالب تكنولوژی های مدرن بپذیرند. جای تاسف است كه درآن جلسه ای كه
شرح آن را در نوشته قبلی ام دادم هیچ كس در برابر "دانشجوی خوب كسی است كه مانیتورش
رو به در باشد" اعتراض نكرد. پیر تر ها كه چندین بار با مسرت گفتند "چه جالب!!" (من
هم آن موقع آنقدر اعتماد به نفس نداشتم كه بگویم اینگونه "توصیه نامه" مایه
آبروریزی است!) عدم اعتراض از سوی جوانان می تواند زنگ خطری باشد كه نشان می دهد
آنچه كه مابا خون دل به دست آوردیم به سادگی می تواند پایمال شود. ای كاش صاحبنظران
اجتماعی در این باره بنویسند و نسل جوانتر چنین مطالبی را مطالعه كنند.
والا این
نوگل نوخاسته در زیر لگدها له می شود و از بین می رود
توضیح:
خوشبختانه در پژوهشكاه ما -تا جایی كه من می دانم- كسی زاغ سیاه مانیتور دیگری را
چوب نمی زند! اما باید به هوش بود! خطر از سر نگذشته... نمود این خطر هم در این است
كه عده ای در این پژوهشگاه(به خصوص آن عده كه خود را -درست مثل "فروغ بابا" در
سریال "باغ مظفر"- از اشراف و خیلی مهم می دانند) وقتی در اتاق كسی را می زنند قبل
از آن كه جوابی بشنوند دستگیره در را فشار می دهند ومثل قاشق نشسته می پرند وسط
اتاق! ... متاسفانه باید بگویم فضولی در لباس فضل فروشی درهر گوشه ای در كمین است و
مترصد شكار همه آزادی هایمان... مبارزه با این دشمن سگ جان (منظورم مبارزه با شخص
نیست بلكه منظورم مبارزه با طرز فكر است)هنوز باید ادامه داشته باشد...
حال كه آن جلسه را در ذهن خود مرور می كنم می بینم یكی دیگر از همكاران كه از
قضا در آلمان بزرگ شده و بسیار بهتراز دیگر همكارمان فرهنگ آلمانی را می شناسد به
صورت متین ومتقن به ترویج طرز فكر فضولی اعتراض كرد.
اما متاسفانه از
دانشجویان صدای اعتراضی بر نخاست. شاید هم سكوت دانشجویان علامت رضا نبود بلكه
علامت ترس بود.امیدوارم دانشجو ها با نسل ما از این گونه ترس ها نداشته باشند.
(حساب بردن مساله دیگری است....)
یكی از بچه های پژوهشگاه" گفت:
فقط یك نكته در مورد ابراز تاسف و دریغ نسل قبل و بعد بگم، این نتیجه گفتگوی
شخصی منه با افرادی از نسلهای مختلف:
60 به بالا: ما كه هیچی حالیمون نشد
اون زمان كجا اینقدر رادیو و تلوزیون بود، اصلا كی درس میخوند!!
برا همینه كه به
ما میگن نسل سوخته!!!
40-50 سال: ای بابا زمان جوانی ما كه با انقلاب و جنگ
گذشت ، دانشگاهها هم كه تعطیل بود كه بریم یه دكتر یا مهندسی بشیم!!!!!!! (حالا طرف
دیپلم هم نداره ها) ، رفتیم جنگ برای مملكت ، ما فدا شدیم تا آیندگان راحت باشن ،
راسته كه میگن انقلاب بچه های خودشو میكشه!!! برا همینه كه به ما میگن نسل
سوخته!!!
20- 40 : زمان ما كه اینقدر گرونی و بیكاری كه نگو، قبل ها میشد با
3-4 سال كار كردن یه خونه خرید ، تازه دانشگاه رفتن هم اینقدر كه سخت نبوده!!! اگه
هم قبول نمی شدیم با دلار 7 تومنی میرفتیم خارج درس میخوندیم!!!! حال جون هم كه هیچ
– روغن حیونی كه نخوردیم !!! آزادی هم كه نداریم !!! با یه دختر ببیننت......، برا
همینه كه به ما میگن نسل سوخته!!!
زیر 20 سال: چه مملكت بی خودی داریم اصلا
نمی شه توش نفس كشید، اگه میشد یه جوری میرفتیم انور آب!!! حتما یه چیزی میشدم، اما
حیف كه با این اوضا ویزا نمی دن. برا همینه كه به ما میگن نسل سوخته!!!
مینجیق گفت:
آنچه كه شما می گویید گفتمان غالب نسل هاست در سطح اجتماع. شما روی یك وجه اشتراك
كه همان ابراز تاسف است انگشت گذاشتید. اما به نظر من وجه اشتراك جالب تر بین
گفتمان نسل ها كه شما از آن یاد كردید طرز فكر جبری همه نسل ها بود. حتی نسل زیر
بیست سال كه از خیلی نظر ها خود را از قید و بند های نسل های پیشین رها ساخته (و یا
می خواهد بسازد)هنوز به طور غالب به طرز فكر قدیمی دسته وپا بسته بودن چسبیده. خود
را بیشتر موجودی "مجبور" و قربانی می بیند تا فردی صاحب اراده و قادر به تصرف در
سرنوشت خویش. در سه سالی كه در آمریكا بودم دیدم این طرز فكر در بین آمریكایی ها
جایی ندارد. اگر مشكل ویزا نبود و اینان به آمریكا مهاجرت می كردند پس از اندك
زمانی سرخورده می شدند. نه به خاطر آن كه آمریكا جای بدی است. بلكه به این خاطر كه
طرز فكری این گونه به درد جامعه فعال و پویایی چون آمریكا نمی خورد. از نظر
امریكایی
self-pity
گناهی نابخشودنی است.
به هر حال من به گفتمان غالب اجتماع كاری ندارم. روی صحبتم با اقلیتی است كه خود را
موجودی صاحب اراده وقادر به تغییرو تصرف در محیط پیرامون خویش می
دانند.
ادعا می كنم بخش "غیر منفعل" نسل ما در طی دهه هفتاد تحولاتی عظیم
فرهنگی-فكری-اجتماعی در سطح دانشگاه ها پدید آورده اند. تحولاتی در جهت مثبت. بازهم
ادعا می كنم این دستاورد شكننده است ونیاز به پاسداری دارد و این پاسداری ممكن نیست
مگر با شناخت آن چه كه به دست آمده و خطراتی كه هنوز آن را تهدید می
كند
"یكی از بچه های عزیز پژوهشگاه !
شما "همان گونه كه نرم
اجتماع است (اما نه آن گونه كه نرم همورداست)از ادبیات كاملا مردانه ای استفاده
كرده اید. بر شما خرده ای نمی گیرم چرا كه به علت محدودیت هایی كه به آن اشاره
كردید بیشتر افرادی كه با آنها صحبت كرده اید از جنس ذكور بوده اند. اما می خواهم
خاطر نشان كنم قسمت عمده تحولاتی كه به آنها اشاره كردم از طریق خانم ها انجام
گرفته. آری نقش خانم ها در این میان بیشتر فعالانه و ارادی بوده. در همان سال ها
بود كه در صد دختران در دانشگاه ها از عددی ناچیز به بالای پنجاه در صد
رسید.
وقتی این تحولات را مرور می كنم به توانمندی نسل خودمان ایمان
می آورم. آری! ما در دهه بیست سالگی این همه تحول ایجاد كردیم. دهه طلایی سی سالگی
هنوز در پیش است. اكنون هم با تجربه تر شده ایم هم معلومات و سوادمان بالا رفته هم
امكانات مالی بیشتری داریم هم امكاناتی از قبیل اینترنت و ارتباط با دنیای خارج
داریم. توانمندی جسمی مان هم ماشاءالله به همان اندازه ده سال پیش است. در مجموع من
باور دارم در طول مدتی نزدیك به پنج سال ما آرام آرام مشكلات از آن دست را كه من در
هموردا مطرح می كنم -به یاری خدا- حل خواهیم كرد
چپ‌كوك گفت...
منجوق جان خوشحالم كه باب این بحث رو باز كردی. نوشته یكی از بچه‌ها در مورد دیدگاه نسل‌ها جالبه . به نظر من ایران طی صد سال گذشته تغییرات زیادی كرده اما هیچ‌كس تلاش نكرده این تغییرات و كلاسه كنه یا حتی راجع بهش حرف بزنه. تا ما ندونیم چه مسیری رو اومدیم و چی كم داریم نه از داشته‌هامون خوشحال می‌شیم نه می‌دونیم كجا باید بریم. واسه همین بخشی از پست‌های من در مورد نگرش متفاوت نسل ما با نسل قبله. خوشحال می‌شم نظرت رو در مورد پست آخرم بدونم.
امیر گفت...
فكر می كنم وارد شدن به محیط كار كسی بلافاصله پس از در زدن خیلی هم كار بدی نباشد. در یك محیط خوب درها باید باز باشند و هر كس هر زمانی كه خواست بتواند سوال بپرسد. درهای همیشه بسته امضای دانشكده ی فیزیك شریف بود و همه ی ما آثار بدش را به یاد داریم
Monjoog گفت...
امیر عزیز
ترس من هم دقیقا از همین است! می ترسم از یك الگوی رفتاری غلط
(در این مورد عدم دسترسی به استاد راهنما)چنان دل آزرده شویم كه رفتار غلط دیگر
(مثل قاشق نشسته وسط اتاق پریدن) را بر گیریم.بدون اجازه وارد اتاق كسی شدن شرم آور
است! چه بسا طرف دارد لباسش را عوض می كند یا لباسش را سبك تر كرده تا قدری نرمش
كند(چیزی كه برای سلامت به شدت ضروری است).
به هر حال تا جایی كه من دیده
ام عادت ناپسند مثل قاشق نشسته وسط اتاق پریدن مال همان ستاره های دور از دسترس
ونوچه هایشان است نه دانشجوهایی كه سئوال علمی دارند
در ضمن در را هر كس
بنا به اراده خویش می تواند باز یا بسته بگذارد. قانونی برای آن وجود ندارد. اگر
فردی به سر و صدای محیط حساس باشد در اتاقش را می بندد.اگر بخواهد در هنگام كار
موسیقی گوش كنددر را می بندد تا مزاحم دیگران نباشد. اگر با كسی دارد صحبت می كند
بهتر است در را ببندد تا مزاحم دیگران نباشد.
حكم "درها باید باز باشند" هم از آن احكام خطر ناك است كه از قضا همان همكار از
آلمان برگشته مان به نیت خوب همه جا صادر می كند اما من از آخر و عاقبت این حكم می
ترسم كه به توتالیترینیزم بینجامد
قاسم گفت:
من حاضرم در یك اتاقك شیشه‌ای وسط یك چارراه كار كنم اما آزاد باشم آن چنان كه دوست
دارم از هر ایسمی و هر شخصی انتقاد كنم و آنان را روی سندان نقد بگزارم.
كسی
این پیش شرط من را قبول می‌كند؟
مینجیق گفت:
قاسم جان
شما هر كجا كه دلت می خواهد كار بكن. از هر ایسم و شخصی هم كه
خواستی انتقاد بكن.
چرا ما باید برای حقوق مسلممان پیش شرط بگذاریم؟!
حق انتقاد (البته با رعایت آداب مخصوص آن) یكی از حقوق ماست. حق داشتن
حریم
خصوصی وخلوتی برای تفكر یكی دیگر از این حقوق است. استفاده از آفتاب ونظر به محیط
در یك محیط شفاف حق دیگرمان. بسته به حال وهوا می توانم از هر كدام كه بخواهیم
استفاده كنیم.
رسم و رسومات اجتماع
این حقوق را هم تحدید وهم تهدید می
كند. خوب! زور ما به اجتماع بزرگ نمی رسد. اما اجتماع كوچك محیط پژوهشگاه تابع
رفتارهای ماست باید به هوش باشیم تا افكار توتالیترین در لباس های شیك و تكنولوژی
های نوین این محیط را نیز مثل بقیه جاها تسخیر نكنند
خیلی خطرناك
است كه ما به علت حساسیت موضعی نسبت به یك حق حقوق دیگرمان را فراموش كنیم. حق را
كه به عنوان پیش شرط دادی پس گرفتنش كار حضرت فیل است. نسل قبل از ما
چون به زعم
خود افكار وآرمان های بزرگ داشت
از خیلی از آزادی های اجتماعی وحقوق اولیه خود
گذشت. گمان كرد این حقوق ارزش پافشاری ندارند. برای همین است كه ما الان این همه
محدودیم. اگر ما نیز برای این كه "قال بخوابد"از حقوقمان می گذشتیم اكنون دانشجویان
همین آزادی ها را كه اكنون دارند نمی داشتند.
بیجا نیست كه می گویم این
آزادی ها را ما كسب كرده ایم.
باز هم درباره فضل و فضولی...
( آنها كه می گویند منجوق زیادی قاطع و صریح است باید مادرش را ببینند!!)
هر كسی در اداره مامانم اینا تعبیری برای سین جیم كردن های جدید داشت. یكی مسئله را سیاسی می دید و یاد آور می شد مدیران دوره آقای خاتمی از این فضولی ها نمی كردند.دیگری مسئله را طبقاتی می دید و می گفت مدیر جدید از اهالی پایین شهر است و "پایین شهری ها"عادت دارند وقتی به هم می رسند سئوال كنند "كجا داری می ری؟!" اما من هیچكدام از این دسته بندی ها را قبول ندارم. فرهنگ فضولی در تار وپود این ملت ریشه دوانیده و در هر گوشه مترصد حمله است. جناح راستی و جناح چپی و تحصیلكردگی و غیر تحصیلكردگی و شمال شهری و جنوب شهری نمی شناسد.
وقتی رئیس اداره ای انتظار دارد كارمندش جزئیات روزها و سا عت های مرخصی اش را برای او توضیح دهد جو اداره رابه تدریج به گند می كشد.فكر می كنید چند درصد از كارمندان واقعیت را آن چنان كه هست می گویند. اخلاق شرم آور فضولی اخلاق شرم آور تر دروغگویی را در پی می آورد. مثلا طرف با آرایشگاه قرار دارد و برای همین مرخصی ساعتی می خواهد اما كلی گریه و زاری می كند و می گوید عمه ام در حال مرگ است باید بروم او را ببینم.این گونه است كه اوضاع سیاه تر از آنچه كه واقعا هست می نماید و روحیه ها خراب و خراب تر می شود. حرمت دروغگویی كه شكست دیگر كمتر می توان حرف راست شنید. پس از رواج دروغگویی بی اعتمادی رواج می یابدو رئیس می افتد دنبال مچ گیری از كارمندان.مچگیری راه را به سوی رویه كثافت دیگری به نام خفیه نویس گماری باز می كند. همان جناب رئیسی كه ادعا می كند آن قدر مهم است كه زمین بر مدار او می چرخد و ریاست و مسئولیت هر پروژه ای كه از حدی مهم تر است باید با او باشد چرا كه تنها "او" در این مملكت حالیش می شود علی رغم ده تاكارو مسئولیت كوچك وبزرگی كه هیچكدام را درست انجام نمی دهد فكر وذكرش می شود مچگیری از كارمندان و راپرت گرفتن از خفیه نویس ها و ... جناب رئیس كارمندان را تشویق می كند كه جاسوسی همدیگر را بكنند. مرخصی گرفتن برای تفریح و یا رفتن به آرایشگاه در حقیقت گناه نیست! اما تجسس بنا به نص صریح قرآن گناهی است بزرگ.آری فضولی محیط را به گند و كثافت می كشد. باید فضولی را در نطفه خفه كنیم. مبادا گمان كنیم چون مدرك دكتری داریم و یا چند سالی خارج زندگی كرده ایم فضولی ما در واقع "فضل" است و نوعی تحلیل جامعه شناختی روانشناسانه منحصر به فرد مخصوص به خودمان! فضولی در هر لباسی گند و كثافت می آفریند وبس
اشتراک و ارسال مطلب به:
فیس بوک
تویتر
گوگل