مینجیق

+0 به یه ن

هشت مارس (روز جهانی زن) روز مبارزه هست برای برابری و رفع بی عدالتی

هشت مارس

روز تشویق و هدیه گرفتن برای «زن خوب فرمانبر» (بخوانید باز تولید کننده فرهنگ مردسالاری) نیست!

آگاهانه نباید گذاشت تحمیل کنندگان این هنجار روز مبارزه زنان را مصادره کنند و‌ با دو تا تعریف و‌تمجید پوچ و احیانا دو هدیه به مثابه حق السکوت،  قضیه را فیصله دهند.  از قرار معلوم  در برخی کشورها از جمله هند ، جریان شووینیزم چنین حرکتی دارد انجام می دهد . از فوروارد کردن  محصولات فرهنگی این جریان فکری به احترام زنان ایرانی یا غیر ایرانی که برای برابری جنگیده اند و هزینه داده اند بپرهیزید. در ایران، شووینیزم سعی نکرده است که  هشت مارس را مصادره کند . به جای آن، روزهای زن فرمانبر- هم از نوع حکومتی و هم از نوع باستانگرایی-  به موازات ۸ مارس معرفی نموده است که هدف آنها تقسیم زنان به دو گروه  زنان فرمانبر و فروتن و  زنان سرکش بوده است.  گروه اول توسط مردان نواخته می شود و گروه دوم به نوعی دیگر توسط مردان و کمک گروه اول نواخته می شوند. در هر حال ایده آل  شووینزم- ا این است که زن بگوید «همچو چنگم سر تسلیم و ارادت در پیش, تو بهر ضرب که خواهی بزن و بنوازم». البته خانواده های ایرانی  روز زن حکومتی را که  از دهه هفتاد توسط صدا و سیما و دیگر نهادهای حکوتی تبلیغ شد تبدیل به صرفا  روز مادر کرده اند که  به نظر من حرکتی بسیار پسندیده و درست بوده است و خوب هم جا افتاده. جا دارد روز زن باستانی یعنی سپندارمذگان-یعنی روز زن و زمین را هم  تبدیل به روز  پاسداشت از زنان حافظ محیط زیست و اکوفمینیزم کنیم. به چنین روزی در تقویم امروز ایران احتیاج داریم تا ادای دینی کنیم به همه زنان مشهور یا بی نام و نشان که با دست خالی برای حفظ محیط زیست این سرزمین از جان مایه می گذارند! کسی هم از آنها نام نمی برد! کاری که فعالان محیط زیست —که بیش از نصف آنها زن هستند —برای زمین می کنند کم از مادری ندارد. از قدیم هم سپندارمذگان را روز «زن و زمین» می نامیدند. در دنیای پسا مدرن امروز جا دارد آن  مفهوم را در قالب اکوفمینیزم  احیا کنیم و روز سپندارمذگان را به  زنان حافظ محیط زیست اختصاص دهیم. چه زنانی  که  آرام و سربه زیر جنبش «زباله صفر» راه می اندازند. چه شیرزنانی که با شجاعت علیه تخریب محیط زیست بر سر غول های زمانه فریاد می زنند. هر دو عزیزند و قابل ستایش و سزاوار به رسمیت شناختن زحماتی که می کشند.

------------

سالها پیش دو آقای پژوهشگر در گروهی  پژوهشی با هم رقیب بودند و دایم اره می دادند و تیشه می گرفتند. به طور همزمان، هرکدام یک دستیار پژوهشی که خانم های جوانی بودند استخدام کردند. هردوی آقایان بسیار این دستیاران پژوهشی را تعریف می کردند و نکته ای که بر آن انگشت می گذاشتند نه قابلیت های علمی ایشان بلکه «پختگی» آنها بود. به شاهین یواشکی گفتم: «ددم وای! ننم وای! گاومان زایید. وقتی این قبیل مردان از «پختگی» زنی جوان تعریف می کنند تلویحا به  آن معنی است که آن زن جوان نقطه ضعف آنها -که همانا مقایسه آنها با رقیب و سپس برتر خواندن آنهاست- کشف کرده!» پیش بینی کردم که این دو زن جوان، هر روز تملق استاد را خواهند گفت و زیر پوستی دعوا و چشم وهمچشمی آن دو مرد را دامن خواهند زد. پیش بینی ام درست از آب در آمد. دعوای آن دو مرد روز به روز بالا گرفته. دو زن جوان هم پاشون را می انداختند روی پایشان و کاری نمی کردند و مرتب به خاطر پختگی تعریف و تمجید از استادان دریافت می کردند. استادان انتظار داشتند به خاطر این پختگی قرارداد دستیارانشان تمدید شود و پاداش هم بگیرند! 

برخی از این تبریک های روز زن که در فضای مجازی از جانب مردان منتشر می شود مرا یاد همین تمجید به خاطر «پختگی» می اندازد! تلویحا به زنانی که مجیز آنها را  می گویند   روز زن را به خاطر صفا . لطافت و مهربانی شان تبریک می گویند. هشت مارس  برای تجلیل از این نوع مهربانی بنیان گذاشته نشده. هشت مارس، روز زنانی است  که با سیستمی که به زنان ظلم و تبعیض می کند در می افتند و نگران لطیف خوانده شدن یا نشدن نیستند!

------------

اگر خانمی در محیط خانواد ه اش  مهربان و لطیف هست و با همسر و فرزندان و خواهر و برادر و…. محبت  و لطافت می کند طبعا اغلب دور وبری هایش، او را دوست دارند و قربان صدقه اش هم می روند.  خیلی لازم نیست در روز زن یا روز دیگر در فضای عمومی این دل دادن و قلوه گرفتن عیان بشه و پزش داده بشه. من ۱۵ سال پیش فکر می کردم که  رمانتیک بازی در فضای عمومی چیز خوبی است و با مردان خودمان (مردان آذربایجانی) هم شوخی می کردم که چرا  اهل این کار ها نیستند و این قدر گریزان از این موضوع هستند. از آن زمان نظراتم در این مورد عوض شده و فکر می کنم «چُلُمپه بازی» درست نیست  . علت عوض شدن نظرم اولا این هست که خیلی از دوستان عزیزانم در این مدت متارکه کرده اند و من خوشم نمی آد کسی با این نمایش ها در فضای عمومی آنها را دچار حسرت ویا حس کمبود کند. به علاوه بسیاری از آن چلمپه بازی ها، قلابی از آب در آمد. مثل چلمپه بازی های فرزاد حسنی برای مرحوم آزاده نامداری. خلاصه چلمپه بازی حسابی دل مرا زد! در محیط کار هم خیلی بدم می آد که زنی به جای حرفه ای گری (پروفشنالیزم) به خاطر این که ملایم و مهربان هست مورد تشویق قرار بگیرد.اتفاقا حرفه ای گری در خیلی از موارد ایستادگی هایی می خواهد که  خوشایند مردان همکار نخواهد بود و توسط آنها ملایمت و مهربانی خوانده نخواهد شد. مردان جوان هندی می گفتند فلان استاد زن در یکی از دانشگاه های معروف آمریکا خیلی مهربان هست! دایم از مهربانی او می گفتند. پرسیدم مگر چه کرده که مهربان شده!؟ یکی گفت مادرم را که دید گفت زودتر برایش زن بگیر والا می ره ایتالیا دختر های خوشگل ایتالیایی را می   و بینه اونا می قاپندش  و در نتیجه تن به ازدواج اجباری سنتی با دختر هندی که تو انتخاب کردی نمی ده!!!!! این بوذ مهربانی او!!!! از نظر من، حرفی که زده بود از شدت تفکر نژادپرستانه و تفکر مردسالارانه چندش آور بود.. من و شاهین زیاد از آن بانو خوشمان نمی آد چون به مقالات شاهین در جایی که  لازم بود ارجاع نداده بود! مهربانی توام با حرفه ای گری  ایجاب می کرد که با خودش نگوید«ای بابا! این یک جوان از ایران هست که  دانشجوی هیچ کدام از غول های فیزیک آمریکا هم نبوده است. برای چی اشاره کنم که او چند سال قبل از من به همین نتایج رسیده!» اگر واقعا مهربان بود چنین چیزی با خود نمی گفت. به هر حال روز زن (هشت مارس) حتی برای حرفه ای گری در محیط کار هم نیست. برای مبارزه و مطالبه هست. البته   از سال های ۲۰۰۰ به این سو، هشت مارس اروپایی در واقع روز جشن برای بانوان و مردان سالخورده ای است که زمانی برای برابری و رفع تبعیض و ظلم های جنسیتی و نژادی در کنار هم جنگیده اند. الان دارند کیفش را می برند و  کنار هم جشن هشت مارس می گیرند.  اما ما را چه به این جور جشن ها در روز هشت مارس؟! هروقت ما هم  حق آزادی پوشش به دست آوردیم وقتی قوانین تبعیض آمیز ضد زن را اصلاح کردیم وقتی  مجازات تازیانه و اعدام به دلیل دگراندیشی را بر انداختیم اون وقت ما هم هر سال به مناسبت هشت مارس مثل ایتالیایی های امروز جشن می گیریم. اما در این شرایط چه جای آن هست که روز زن را به روز تجلیل از  زنان لطیف و مهربان و باصفا فروکاهیم؟!. همین چند روز پیش بود که مهدی یراحی را به جرم خواندن ترانه ای برای جنبش زن، ۷۴ ضربه تازیانه زدند. شما چشمت را بر آن ببند و در روزی که برای همین فریاد ها روز زن نامگذاری شده، از لطافت زنانی بگو که دنیا را برای مردان زیباتر ساخته اند. لابد شبیه همان استاد آمریکایی که با شوخی با مادر  آن محقق جوان هندی ، دنیایش را زیبا ساخته بود چون گفته بود آن پسر چنان تحفه ای هست که دختران ایتالیایی از دست دختران هندی او را خواهند قاپید!..

---------

رفتار آن خانم برای یک استاد دانشگاه خیلی غریب بود. معمولا ما ازاین که دانشجوها مادرشان را دنبال خودشان راه بیاندازند و بیاورند به محیط کار خوشمان نمی آد. به معنای عدم استقلال دانشجو -حتی در سن بزرگسالی می گیریم. اگر اتفاق بیافتد با اون مادر به احترام رفتار می کنیم اما گرم رفتار نمی کنیم. اتفاقا احترام زیادی می ذاریم که معذب شود و دیگه نیاید و بگذارد فرزندش مستقل شود و شخصیت مستقل بیابد. معمولا مادرهای دانشجوها پیام را می گیرند. برخی هاشون ولی ول نمی کنند. این که استاد زنی بنشیند و با مادر یک دانشجو چنان گرم بگیرد که در مورد داماد کردن او صحبت کنند چیز غریبی است. رفتار حرفه ای با مادرانی که راه می افتند می آیند به دانشگاه یا حتی پژوهشگاه تا سفارش پسرشان را بکنند (تا به حال موردی ندیدم که بیایند سفارش دخترشان را بکنند!) از منظر همان طیف افاده و از دماغ فیل افتادگی تلقی می شود.حالا وقتی یک استاد زن شروع می کند چنان صحبتی می کند به نظر همان طیف خیلی شیرین و خاکی می آید. چه طور شده بود که چنین بانویی با این حد از عوامیت استاد یک دانشگاه معتبر شده بود؟ شوهرش فیزیکدان فوق معروفی بود! دیگه فکر کنم خیلی ها متوجه شدند در مورد چه زن و شوهری صحبت می کنیم.

-----------

قبلا هم نوشته بودم  که دو جور مادر داریم که در عرف عمومی گفته می شود بچه هایشان را لوس میکنند. یک دسته برای بچه هایشان انواع و اقسام زحمات را با جان و دل با  حد اکثر توان می کشند. دسته دوم که  به خودشان تا این اندازه زحمت نمی کنند و به مینیمم ها بسنده می کنند اما به بقیه می گویند فرزند من چون به طور ویژه ای نازپرورده است شما باید هوای بچه مرا داشته  باشید! نوشته بودم اتفاقا فرزندان دسته اول لوس بار نمی آیند. اتفاقا آنها هم یاد می گیرند که باید محبت کرد. نوشته بودم  که برعکس ادعای و باور عمومی، اتفاقا نه تنها همسر این نوع فرزندان در آینده بیچاره نمی شن بلکه نونشون هم در روغنه. چون مادر شوهر یا مادر زن آنها ، برای این که به فرزند خودش خوبی کرده باشن،  دوبل به همسر آنها می رسن. نوشته بودم همسر دسته دوم هستند که جای دلسوزی دارند. همین حرف را درباره استاد راهنمای فرزندان این دو دسته مادران  هم می شه تکرار کرد. دسته اول (مهربانان واقعی) وقتی فرزندشان دانشجوی تحصیلات تکمیلی می شه سعی می کنند در خانه شرایط را فراهم کنند که او بتونه به کارش خوب برسه. در ابتدای کار هم جلوی استاد راهنما و…. نمی آیند چون می ترسند که به غرور بچه شان بر بخوره یا استاد راهنما خیال کنه بچه اونها «بچه ننه» است. از دور سعی می کنند راحتی فرزند را فراهم کنند که او به کارش برسه. در جلسه دفاع معمولا هر طوری که شده حضور می یابند  تا قوت قلب برای فرزند باشند و افتخار کنند و نشان بدهند فرزندشان برایشان مهم هست. معمولا هم به رسم تشکر برای زحماتی که استاد راهنما کشیده از او بعد از دفاع کلی تشکر می کنند و احیانا هدیه می دهند. (بعد از جلسه که هدیه معنایی جز محبت خالص نداشته باشه).   و اما دسته دوم! خدا نصیب گرگ بیابان هم نکنه. اولش که می آیند می گویند پسر من ویژه هست  پس خیلی باید هوای بچه مرا داشته باشی. بعد هر وقت دانشجو سرگرم کار شد، زنگ می زنند و احضار می کنند و نمی ذارند کار کنه. مادران آن ها سکته می کنند اگر ببینند فرزندشان داره به خاطر چیزی جز خدمت به مادر به زحمت افتاده. می  خواد برای علم باشه می خواد برای عروس!  آخر سر هم دعوایی راه می اندازند.  قبلا هم گفتم مردان بچه-ننه بدترین آزارگران جنسی در محل کار از آب در می آیند. به ظاهر موش مرده  و بی دست و پا هستند اما -شاید به همین دلیل- کثیف ترین آزارگران جنسی در محل کارند. دیگر آزارگران جنسی برای خودشان باز اصولی دارند که بچه ننه ها از آنها بی خبرند. مثلا دیگر آزارگران جنسی به پروپای زنان شوهر دار نمی پیچند مگر این که زن شوهردار خودش چراغ سبز نشان بده. اما آزارگر بچه-ننه، از این چیزها حالیش نیست! بقیه آزارگران محله و محل کار خود را از قبیل کارهایش تمیز نگاه می داره. هم در ایران این مسئله رعایت می شه و هم در اروپای غربی (از جنوبی ترین نواحی سیسیل گرفته تا کشورهای اسکاندیناوی). در فرهنگ های مختلف اروپای غربی حتی برای این موضوع اصطلاحی نه چندان مودبانه دارند که من با به کار بردن کلمات بچگانه اندکی مودبانه تر ترجمه اش می کنم. می گویند: «جایی که غذا می خوری، پی پی نکن»! یک بچه ننه جای  غذا خوردنش را نمی تونه  از جای پی پی کردنش تفکیک کنه. اگر مادر دانشجویی اومد و سفارش پسرش را کرد  همان جا گوشی دستتان بیاد که شما راهنمایی پایان نامه اش را به عهده نگیرید والا پشیمان می شوید. .

اشتراک و ارسال مطلب به:

فیس بوک

تویتر

گوگل